Đêm 3/12, ngay sau khi Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol bất ngờ ban bố thiết quân luật, Chủ tịch quốc hội Woo Won-shik là một trong những người đầu tiên đến nghị trường, chủ trì phiên họp khẩn để đảo ngược quyết định. Ông cũng là người tuyên bố quốc hội luận tội ông Yoon trong lần bỏ phiếu thứ hai hôm 14/12, tước quyền lực của ông và đưa Thủ tướng Han Duck-soo lên làm quyền Tổng thống.
Hai tuần sau, các nghị sĩ đối lập Hàn Quốc quyết định trình kiến nghị luận tội quyền Tổng thống Han Duck-soo vì vai trò của ông trong lệnh thiết quân luật. Theo quy định trước đây, quyết định luận tội chỉ được thông qua khi 2/3 số nghị sĩ bỏ phiếu ủng hộ, nhưng các thành viên đảng Quyền lực Nhân dân (PPP) cầm quyền kiên quyết phản đối.
Ông Woo ngày 27/12 chấm dứt tranh cãi giữa các đảng, khi tuyên bố chỉ cần quá bán trong 300 nghị sĩ ủng hộ là đủ để luận tội ông Han. 192 nghị sĩ từ đảng Dân chủ (DP) đối lập và trung lập nhanh chóng ủng hộ kiến nghị, khiến ông Han trở thành quyền Tổng thống đầu tiên bị luận tội trong lịch sử Hàn Quốc.
Hình ảnh ông Woo cầm chiếc búa gỗ, công cụ thường gõ mỗi khi cần ổn định trật tự hoặc ra quyết định, nhanh chóng gây chú ý. Ông Woo được giới trẻ Hàn Quốc đặt biệt danh "Thor", thần sấm trong thần thoại Bắc Âu và là nhân vật siêu anh hùng trong truyện tranh của Marvel, sử dụng vũ khí là búa Mjolnir.
Chủ tịch quốc hội Hàn Quốc Woo Won-shik gõ búa trong phiên toàn thể thảo luận về kiến nghị luận tội Thủ tướng kiêm quyền Tổng thống Han Duck-soo ngày 27/12. Ảnh: AP
Ông Woo sinh tháng 9/1957 tại Seoul, theo học ngành kỹ thuật xây dựng, Đại học Yonsei. Ông là chủ tịch Hiệp hội sinh viên Cơ Đốc giáo tại trường, dẫn đầu một phong trào kêu gọi tổng thống Park Chung-hee từ chức, khiến ông bị cưỡng chế nhập ngũ.
Sau khi ông Park bị ám sát năm 1979, tướng Chun Doo-hwan đảo chính và ban bố thiết quân luật trên toàn quốc, đặt đất nước dưới sự kiểm soát của chính quyền quân sự. Đỉnh điểm của căng thẳng giữa các nhà hoạt động dân chủ và chính quyền quân sự là vụ thảm sát ở thành phố Gwangju tháng 5/1980.
Ông Woo tham gia biểu tình phản đối chính quyền Chun và bị bắt, lĩnh án ba năm tù vào năm 1981. Do việc học bị ảnh hưởng, ông Woo mãi tới năm 1997 mới tốt nghiệp Đại học Yonsei.
Ông tham gia đảng Uri trung tả và đắc cử nghị sĩ lần đầu năm 2004, đại diện khu vực Nowon B của Seoul nhờ nỗ lực thúc đẩy bãi bỏ Luật An ninh Quốc gia.
Ông chỉ trích Tòa án Tối cao Hàn Quốc khi cơ quan này cùng năm phán quyết giữ nguyên luật. Năm 2007, ông cáo buộc quân đội Mỹ nhắm mắt làm ngơ trước tình trạng ô nhiễm môi trường tại các căn cứ Mỹ ở Hàn Quốc. Ông nhận bằng thạc sĩ về nghiên cứu môi trường của Đại học Yonsei cùng năm.
Ông mất ghế nghị sĩ trong cuộc bầu cử năm 2008, nhưng được bầu trở lại 4 năm sau đó và giữ ba nhiệm kỳ liên tiếp đến nay. Trong quá trình này, đảng Uri dần hợp nhất với các đảng khác, sau cùng hình thành đảng DP. Ông Woo từng là lãnh đạo DP tại quốc hội năm 2017-2018, dưới thời tổng thống Moon Jae-in.
Tháng 4/2024, DP, đảng chiếm đa số ghế tại quốc hội, đề cử ông Woo làm chủ tịch quốc hội. Theo quy định, ông Woo rời DP để đảm bảo tính trung lập và nhậm chức tháng 6/2024, nhiệm kỳ hai năm.
Woo cho biết ký ức đen tối về lần thiết quân luật sau cuộc đảo chính của tướng Chun Doo-hwan năm 1979 đã thúc đẩy ông phải nhanh chóng hành động trong đêm 3/12, trèo cổng phụ để vào tòa nhà quốc hội khi cổng chính bị cảnh sát chặn.
"Tôi biết chúng tôi có thẩm quyền hiến định để gỡ thiết quân luật", ông Woo nói tại cuộc họp báo sau đó. "Tôi không do dự. Tôi phải vào trong quốc hội bằng mọi giá".
Ông Woo Won-shik trèo cổng phụ vào tòa nhà quốc hội Hàn Quốc đêm 3/12. Ảnh: Facebook/wonshikw
Chủ tịch quốc hội là vị trí quyền lực thứ hai Hàn Quốc, sau tổng thống, nhưng nhìn chung vai trò không quá nổi bật. Đa số người giữ ghế này chọn về hưu sau khi kết thúc nhiệm kỳ.
Nhưng sự quyết đoán và kiên định của ông Woo xuyên suốt khủng hoảng hậu thiết quân luật ở Hàn Quốc đang thay đổi quan điểm của công chúng về vai trò của chủ tịch quốc hội.
Khi hàng loạt binh sĩ xông vào tòa nhà quốc hội đêm 3/12 để tìm cách ngăn bỏ phiếu, ông Woo vẫn chọn tuân thủ quy trình, thay vì đẩy nhanh thời gian biểu quyết theo lời kêu gọi của một số nghị sĩ. Cuộc bỏ phiếu diễn ra suôn sẻ nhờ sự hỗ trợ từ các trợ lý bên ngoài phòng họp, thông qua quyết định bác thiết quân luật.
"Chứng kiến một người như ông ấy đứng lên và hành động quyết đoán trong thời khắc quan trọng là điều mới mẻ", luật sư, nhà bình luận chính trị Yoo Jung-hoon nói với Al Jazeera. "Điều đó cho phép cử tri, cả già lẫn trẻ, nhận ra rằng vẫn còn nhiều chính trị gia năng lực như vậy".
Theo ông Yoo, nhiều người thắc mắc trên mạng xã hội rằng tại sao ông Woo lại cứng nhắc tuân thủ quy trình bỏ phiếu như vậy vào thời điểm vô cùng gấp gáp, khi các binh sĩ đang áp sát phòng họp. Nhưng chính việc tuân thủ đó đã tạo ra sự kín kẽ cho các động thái của quốc hội trước các động thái phản công của đối phương.
"Giờ đây, ngay cả những người phản đối luận tội ông Yoon cũng không thể tìm ra sai sót trong quá trình đó", ông Yoo cho biết.
Bong Young-shik, nhà nghiên cứu tại Đại học Yonsei, cho rằng việc ông Woo quyết định tôn trọng quy trình theo hiến pháp đã góp phần giải quyết êm thấm một tình huống hỗn loạn và không dẫn đến thương vong dân sự.
"Trong bối cảnh bất ngờ và nghiêm trọng như vậy, cả phe bảo thủ và cấp tiến đều thấy sự đáng tin cậy của ông Woo", Bong nói. "Cách tiếp cận này đã phát huy hiệu quả đúng như mong đợi".
Kết quả thăm dò do Gallup Korea thực hiện ngày 10-12/12 cho thấy 56% người được hỏi đặt niềm tin vào ông Woo. Đây là tỷ lệ cao khác thường tại một quốc gia vốn không đặt nhiều kỳ vọng vào quốc hội, khi chỉ 20,6% tin tưởng cơ quan lập pháp trong khảo sát do OECD thực hiện năm nay.
Chủ tịch quốc hội Hàn Quốc Woo Won-shik họp báo tại Seoul ngày 8/12. Ảnh: Yonhap
Tại cuộc họp báo gần đây, Chủ tịch quốc hội Woo nói ông biết mình đang được công chúng ngày càng chú ý.
"Tôi có nghe việc các bạn trẻ gọi tôi là 'Thần Thor quốc hội'. Tôi thấy rất thú vị", ông Woo phát biểu, nhưng thêm rằng đây không phải sự chú ý dành riêng cho ông, mà là nỗ lực tập thể của các nghị sĩ cũng như người dân.
Khi được hỏi về tham vọng chính trị tương lai, như tranh cử tổng thống, ông Woo bác bỏ. Thay vào đó, ông kêu gọi cải cách hiến pháp để chấm dứt tình trạng bất ổn đã phủ bóng vị trí tổng thống từ năm 1987. Ông Woo cũng gửi đi thông điệp đến những người quan tâm đến tình hình chính trị ở Hàn Quốc.
"Đất nước Hàn Quốc mạnh mẽ, người dân kiên cường", ông Woo nói. "Thế giới có thể bàng hoàng trước tuyên bố thiết quân luật, nhưng Hàn Quốc vẫn an toàn, ổn định và tin vào tương lai".
Như Tâm (Theo Strait Times, Al Jazeera)