Tin nhắn ban đầu đến từ người chị dâu đang sống ở California. Bà thông báo một người tự xưng là Thomas Perlmann (Tổng thư ký Ủy ban Nobel) đã cố gắng liên lạc với Julius. Khi ấy, ông lập tức nghĩ: "Chắc là một trò đùa thôi. Đừng gọi cho Thomas".
Ngay sau đó, vợ của David Julius cũng nhận được cuộc gọi. Tổng thư ký Perlmann nói nhanh qua điện thoại: "Tôi đã cố gọi cho David. Giờ tôi sắp phải đi công bố giải thưởng (Nobel) và chỉ còn ba phút. Tôi rất vui vì được nói chuyện với hai người, vậy nên hãy gọi lại trong một tiếng nữa nhé. Anh ấy có thể lên Youtube và xem lễ trao giải".
Và đó cũng là việc đầu tiên Julius làm khi thức dậy trong buổi sáng hôm ấy. Ngày 4/10, ông và nhà sinh vật học phân tử Ardem Patapoutian được trao giải Nobel Y Sinh 2021 nhờ khám phá về nhiệt độ và xúc giác. Công trình của họ làm sáng tỏ cách giảm đau mạn tính và cấp tính liên quan đến một số bệnh tật, chấn thương, có thể làm nền tảng cho các phương pháp điều trị. Lễ công bố diễn ra tại Viện Karolinska ở Stockholm.
Kết thúc phần trao giải, nhà khoa học 65 tuổi gọi điện cho gia đình và một vài đồng nghiệp thân thiết. Điện thoại ông gần "nổ tung" bởi những lời chúc mừng.
"Mẹ tôi như bị choáng ngợp. Bà nói ‘Điều này thật không thể tin được. Nhưng con đã làm việc rất chăm chỉ và con xứng đáng'", ông kể lại.
David Julius trong văn phòng tại San Francisco. Ảnh: EPA
Trong khi đó, nhà khoa học Ardem Patapoutian, đồng chủ nhân Nobel Y Sinh 2021, được người cha 92 tuổi sống ở Los Angeles thông báo về giải thưởng.
"Lúc đó tôi để máy ở chế độ ‘không làm phiền’, vì vậy không nhận được cuộc điện thoại của Thomas Perlmann. Rồi bằng một cách nào đó, anh ấy đã gọi được cho bố tôi. Tôi nghe tin từ bố và đó là một điều thật đặc biệt", ông Patapoutian chia sẻ.
Với nghiên cứu của mình, Julius và Patapoutian giúp giải đáp câu hỏi tưởng chừng căn bản của khoa học, đó là cách cơ thể, các xung thần kinh phản ứng ra sao với nhiệt độ và áp suất. Khi công bố kết quả, Tổng thư ký Ủy ban Nobel Perlmann nói rằng khám phá của hai nhà khoa học đã giải mã bí mật của tự nhiên, giúp giải thích ở mức độ phân tử làm cách nào mà những kích thích nóng lạnh và tiếp xúc được chuyển thành tín hiệu thần kinh.
Ông Julius sử dụng capsaicin, một hợp chất cay từ ớt, gây cảm giác nóng để xác định cách đầu dây thần kinh của da phản ứng với nhiệt. Trong khi đó, ông Patapoutian dùng tế bào nhạy cảm với áp suất để khám phá ra một phản ứng khác với kích thích cơ học trên da và cơ quan nội tạng.
"Trong khoa học, từ lâu nay, những điều được coi là hiển nhiên cuối cùng lại thú vị nhất. Chúng tôi đang làm việc trong lĩnh vực về cảm nhận xúc giác, cảm giác đau đớn. Đây là vấn đề lớn, ta biết chúng tồn tại nhưng thường ngó lơ", ông Patapoutian nói.
Nhà khoa học Ardem Patapoutian, làm việc tại Viện Y tế Howard Hughes, California. Ảnh: Howard Hughes Medical Institute
Đây cũng là những điều mà người dân toàn cầu gần như quên lãng suốt một năm qua, trong bối cảnh giãn cách xã hội và hạn chế tiếp xúc trực tiếp.
"Đối với khoa học, nhiều khi chúng ta tập trung vào câu hỏi lớn. Nhưng điều quan trọng là bạn phải hỏi đúng nơi, đúng lúc, nơi có đủ công cụ để trả lời nó", ông nói thêm.
Diễn ra giữa dịch Covid-19, lễ công bố Nobel 2021 được điều chỉnh để phù hợp với tình hình thực tế. Năm ngoái, một số sự kiện bị hủy bỏ, buổi lễ được tổ chức trực tuyến. Lễ trao giải năm nay kết hợp cả hai hình thức online và trực tiếp. Người đoạt giải được trao chứng nhận Nobel, huân chương Nobel và tiền thưởng vào tháng 12 tới. Tổng tiền thưởng năm ngoái lên tới 10 triệu krona Thụy Điển, tương đương khoảng 1,1 triệu USD.
Thục Linh (Theo Nobel Prize)