Chó nghiệp vụ tập truy lùng tội phạm, đánh án ma túy

Trường Trung cấp 24 Biên phòng tiền thân là Đội 24 thuộc Công an nhân dân vũ trang (nay là Bộ đội biên phòng), thành lập tháng 12/1959. Từ hai chuyên ngành ban đầu là huấn luyện chó chiến đấu và canh gác mục tiêu, trường mở rộng ra 5 chuyên ngành đào tạo, gồm: Chó chiến đấu; phát hiện ma túy; phát hiện chất nổ; tìm kiếm cứu nạn và chó giám biệt nguồn hơi hỗ trợ điều tra hình sự.

Sau 64 năm, nhà trường đã đào tạo hơn 100 khóa với 3.000 học viên biên phòng và 3.000 chó nghiệp vụ.

Trong tình huống giả định, Bộ đội Biên phòng phát hiện ôtô đi vào khu vực biên giới có biểu hiện nghi vấn. Chó nghiệp vụ nhận lệnh kiểm tra xe, phát hiện ma túy bọc nhiều lớp giấu kín dưới nắp capo. Dòng chó labrador gốc Tây Ban Nha, có khứu giác tinh nhạy, chuyên huấn luyện phát hiện ma túy.

Chó nghiệp vụ được huấn luyện quanh năm, nhưng cao điểm là tháng 12. Thời điểm này trời chuyển lạnh, chó thoải mái vận động. Mùa hè, chó có bộ lông dày nên dễ bị nóng.

Khi bị phát hiện, hai nghi phạm lao vào xe lấy súng chống trả lực lượng chức năng. Hai chó nghiệp vụ thuộc dòng becgie kịp xông lên cắn xé, giằng mạnh cổ tay, lôi nghi phạm khỏi xe nhằm ngăn chặn nổ súng. Bộ đội biên phòng cùng lúc trấn áp, bắt giữ toàn bộ nghi phạm lẫn tang vật.

Chó nghiệp vụ của trường từng trực tiếp truy bắt tội phạm, đánh án ma túy, như năm 2014 hỗ trợ đánh bắt 6 đối tượng buôn bán ma túy tại Sơn La, thu giữ 180 bánh heroin, 20.000 viên ma túy tổng hợp, 4 súng quân dụng; năm 2020 truy tìm phạm nhân Triệu Quân Sự trốn trại giam…

Chó becgie Đức được nhân giống tại trường trình diễn khống chế nghi phạm. Đây là dòng chó lớn, tính uy hiếp cao, có thể làm việc liên tục 3 giờ, phù hợp trấn áp tội phạm, tìm kiếm cứu nạn.

Chó nghiệp vụ đào bới, tìm nguồn hơi trong đống đổ nát tại tình huống giả định sập đổ công trình, mô tả thảm họa động đất, sạt lở trong thực tế. Đội cứu hộ chia thành hai tổ, một canh gác cảnh giới hiện trường, một cùng chó nghiệp vụ tìm kiếm nạn nhân. Đây là tình huống nguy hiểm, việc đào bới phải khẩn trương do công trình có nguy cơ tiếp tục sụp đổ.

Chó nghiệp vụ khi phát hiện nguồn hơi nạn nhân sẽ liên tục cào bới, kêu sủa báo hiệu. Huấn luyện viên dùng lá cờ màu đỏ đánh dấu vị trí cho đội tìm kiếm làm nhiệm vụ. Xe cứu thương, nhân viên y tế cùng lúc có mặt, tiếp ứng sơ cứu nạn nhân.

Tháng 2/2023, sáu chó nghiệp vụ của trường trong đoàn Quân đội nhân dân Việt Nam đi cứu hộ động đất tại Thổ Nhĩ Kỳ, giúp xác định chính xác 31 điểm, 15 vị trí và tìm kiếm được 36 nạn nhân trong đó hai người còn sự sống. Trước đó, quân khuyển tham gia tìm kiếm du khách người Anh mất tích ở Sa Pa (Lào Cai); lũ quét ở Sơn La; tìm kiếm 13 cán bộ gặp nạn ở Tiểu khu 67 (Thừa Thiên Huế), sạt lở vùi lấp hàng chục quân nhân ở Hướng Hóa (Quảng Trị)…

Trong phần thử thách giám biệt (giám định, phân biệt) nguồn hơi, chó nghiệp vụ trải qua ba lần phân biệt để tìm nguồn hơi chính xác trong 8 chiếc ca. Huấn luyện viên lấy nguồn hơi của một đại biểu bất kỳ làm mẫu cần giám biệt và đặt vào ca số 7, các nguồn hơi còn lại được lấy trong hàng ngũ bộ đội.

Qua ba lần, chiếc ca số 7 được đảo vị trí rồi đưa ra ngoài, song chó nghiệp vụ vẫn phát hiện và tìm đúng nguồn hơi. Chú chó sủa vang báo hiệu cho huấn luyện viên biết khi phát hiện và tự động chạy ra ngoài khi không tìm thấy nguồn hơi cần giám biệt.

Huấn luyện chó nghiệp vụ giám biệt nguồn hơi thường dùng hỗ trợ điều tra hình sự, cứu hộ cứu nạn.

Ngoài bài tập chuyên ngành, huấn luyện viên dạy chó các động tác bằng khẩu lệnh, tín hiệu. Chó phải luôn theo sát hành động, hiệu lệnh trườn, bò, nằm, ngồi, đứng nghiêm của người hướng dẫn. Khẩu lệnh chỉ một chữ đơn giản "diệt", "tìm", nhưng chó phải trải qua vài tháng huấn luyện.

Chó becgie thực hiện bài thi vượt chướng ngại vật gồm rào mái nhà, rào bò, vòng lửa, tường ván cao 1,8 m. Tuổi đời trung bình của chó nghiệp vụ 10-12 năm, phát triển toàn diện và phát huy phong độ cao nhất lúc 5-10 tuổi. Chó trên 3 tháng bắt đầu huấn luyện, làm quen với tên gọi, chơi trò với bóng, giẻ, ăn một số đồ thô và đi cạnh người huấn luyện cho quen hơi. 6 tháng tuổi, chó tập kỷ luật vâng lời, nghe khẩu lệnh đứng, nằm, ngồi, kêu, đánh hơi, ngửi, tìm đồ. Chó một tuổi chuyển sang huấn luyện chuyên ngành.

Tùy giống, thể trạng, độ linh hoạt, chó được phân vào chuyên ngành khác nhau. Con có khứu giác tốt, thần kinh linh hoạt thường dùng giám biệt nguồn hơi phục vụ tìm kiếm cứu nạn, hỗ trợ điều tra hình sự, đánh án ma túy. Những chú chó to khỏe, hung dữ được phân ngành chiến đấu, bảo vệ mục tiêu.

Kết thúc buổi tập luyện, chó nghiệp vụ được ăn cháo thịt nấu rau xanh để lấy lại sức. Trung sĩ Cao Kiến Giang, học viên trung cấp Khóa 11 chăm sóc chó của mình. Chú chó tên Ken, 7 tháng tuổi, thuộc dòng becgie Đức. Ken nặng 29 kg, vẫn được coi là nhóm bé nhất đội hình huấn luyện.

Mỗi chú chó sở hữu một chiếc nồi riêng có ghi tên, đến bữa dùng đúng đồ của mình để đảm bảo vệ sinh. Thấy cháo hơi nóng, trung sĩ Giang khuấy cho nhanh nguội để Ken dễ ăn. "Ken vẫn tự ăn, ngày nào có món mới hoặc cháo quá nóng thì em sẽ bón cho cu cậu", Giang giải thích.

Phút thư giãn của học viên và chó nghiệp vụ sau bài huấn luyện đầu mùa đông, khi nhiệt độ Hà Nội giảm sâu còn 10 độ C. Mỗi học viên được giao phụ trách, chăm sóc một chú chó. Cả hai sẽ đồng hành cho đến ngày tốt nghiệp, khoảng 9 tháng đến 2 năm tùy đào tạo sơ cấp hay trung cấp.

Các chiến sĩ coi quân khuyển như người bạn trung thành. Với người huấn luyện đầu tiên, khi chó đã ghi nhớ mùi, hình dáng, giọng nói sẽ không bao giờ quên, có thể đánh hơi thấy mùi dù khoảng cách tính bằng km và nhận ra chủ cũ sau nhiều năm không gặp.