Một kinh nghiệm trong việc xác định tần số cắt là căn cứ vào đường kính củ loa bass thành phần. Trong hệ thống loa vệ tinh với các loa bass đường kính từ 3-4 inch (7,5-10 cm), ta có thể thiết lập mức cắt tần số trong khoảng 100-120Hz. Đối với loa bookself, mức này là từ 60-100Hz. Đối với loa cột có bass lớn hoặc nhiều loa bass, bạn có thể thiết lập bất kỳ mức nào trong khoảng từ 40-80Hz. Đó là về lý thuyết, còn theo khuyến cáo của THX, bạn nên thiết lập mức cắt đồng loạt 80Hz và đặt cỡ loa "Small" đối với tất cả các loa.
Đối với hệ thống không đồng bộ (các loa thành phần trong hệ thống không cùng chủng loại), khi cài đặt mức tần số cắt crossover, cần chú ý những điểm sau:
Đặt tần số cắt ở mức tối thiểu mà cặp loa thành phần nhỏ nhất trong hệ thống có thể chịu đựng được. Nếu hệ thống của bạn quá chênh lệch (chẳng hạn loa chính là loại loa cột lớn nhưng loa surround lại là loa máy tính) thì sẽ phải chấp nhận hy sinh một vài hiệu ứng surround để đảm bảo tính cân bằng của cả hệ thống.
Thay đổi mức cắt tần số và cỡ loa sẽ ảnh hưởng tới rất nhiều tới mức âm lượng của các loa. Vì vậy bạn nên test thử nhiều lần mức tiếng (level) của các loa thành phần cho tới khi bạn nhận thấy sự cân bằng tổng thể của cả hệ thống. Thông thường trong các receiver, mức level này được setup qua menu SPL.
Bên cạnh việc cài đặt đúng mức cắt tần số, ta cũng phải lựa chọn cỡ loa lớn (large) hay nhỏ (small) cho hợp lý. Một số người cho rằng việc đặt chế độ large sẽ làm loa bookshelf thể hiện tốt hơn! Đây là ngộ nhận tai hại. Việc thiết lập cỡ loa large có nghĩa là làm cho receiver hiểu rằng chiếc loa đó có thể hoạt động trong toàn dải tần từ 20Hz-20KHz và nó sẽ gửi tất cả các tín hiệu trong toàn dải tới loa mà không cắt đi dải tần nào. Trong trường hợp bạn không dùng subwoofer thì việc thiết lập chế độ large với một đôi loa cột có dải tần rộng là hợp lý. Nhưng nếu có loa siêu trầm thì việc thiết lập chế độ large có nghĩa là bạn đã để đôi loa chính xử lý khoảng dải tần cực thấp, trong khi đó lại là phạm vi xử lý của loa sub.
Trong khi đó, một đôi loa bookshelf dải tần từ 50Hz đến 20kHz 3dB không thể xử lý được những tín hiệu ở khoảng tần số dưới 50Hz. Nên nếu setup ở chế độ large thì trên thực tế nó sẽ gây ra hiện tượng méo tiếng hoặc phải loại bỏ những tín hiệu dạng sóng ở khoảng tần số thấp mà nó không thể tái hiện được. Giả sử toàn bộ tín hiệu tần số trong khoảng 25 - 50Hz được receiver gửi tới loa bookshelf, cặp loa này sẽ phải rất vất vả tái tạo những âm thanh ở khoảng tần số mà nó không được phép hoạt động. Tai hại hơn, những tín hiệu trong khoảng tần số thấp này cũng không được gửi tới subwoofer vì chiếc receiver đã bị "đánh lừa"!
*Loa tĩnh điện lai
*Sonus Stradivari
*Loa còi Uno Avantgarde
*Loa Jamo
*Tannoy Canterbury
Thực tế cho thấy, nếu thiết lập mức cắt tần số ở 80Hz thì các loa bookshelf sẽ hoàn toàn thoải mái trong việc xử lý các tín hiệu trong khoảng tần số mà nó có thể tái hiện tốt. Do đó, phát huy tối đa hiệu năng và giảm được hiện tượng méo tiếng.
Vậy, đáp án cuối cùng là phải cài đặt các loa bookshelf và loa vệ tinh ở chế độ small và dành những tín hiệu ở dài tần thấp cho loa siêu trầm xử lý. Ngoài ra, sóng âm ở khoảng tần số thấp dưới 120Hz có tính vô định hướng. Điều đó có nghĩa là việc đặt subwoofer ở một chỗ cố định cũng có thể tái tạo được âm thanh vòm nhờ vào khả năng của bộ xử lý surround trong receiver. Do đó, việc thiết lập chế độ small đối với tất cả các bookshelf, và loa vệ tinh, kết hợp với sử dụng subwoofer sẽ làm cho tiếng bass của cả hệ thống đạt tới sự hoà hợp.
Đối với loa cột lớn, việc setup chế độ small cũng đạt được hiệu quả tích cực. Mặc dù loa cột có dải tần rộng hơn rất nhiều so với loa bookshelf, nhưng nó không thể tái tạo được tín hiệu ở dải tần cực thấp, trong khoảng xử lý của subwoofer. Nếu thiết lập chế độ large cho loa cột thì cả loa cột và loa sub sẽ cùng xử lý dải tần thấp, do đó gây nên hiện tượng quá dư thừa tiếng bass. Khi cài đặt chế độ small và thiết lập mức tần số cắt ở khoảng 60Hz thì loa cột sẽ chỉ phải tập trung xử lý những tín hiệu âm thanh trên dải tần 60Hz. Như vậy, âm thanh được cải thiện đáng kể.
(Phần 1)
Tân Huyền