Binh sĩ Philippines chuẩn bị cho một cuộc tấn công ở Marawi. Ảnh: Reuters.
"Chúng tôi mất một tuần chỉ để vượt qua con phố kia. Nó quả thực rất khó khăn", Reuters dẫn lời tướng Melquiades Ordiales, tư lệnh Lữ đoàn lính thủy đánh bộ số 1 quân đội Philippines, nói hôm 25/9. Đây là một trong những lực lượng tham gia chiến đấu chống phiến quân Maute thân tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng tại thành phố Marawi, phía nam Philippines.
Chiến dịch giành lại Marawi đã phá hủy phần lớn trung tâm thành phố, thể hiện sự khốc liệt trong cuộc chiến chống lại mối đe dọa từ IS tới Philippines và khu vực Đông Nam Á.
Khi phiến quân Maute bắt đầu đánh chiếm Marawi hôm 23/5, Manila tỏ ra rất tự tin. Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana khi đó khẳng định sẽ tái chiếm thành phố chỉ trong vòng một tuần. Nhưng một tuần đó đã kéo dài tới 4 tháng và chưa có dấu hiệu chấm dứt.
Sau 4 tháng không kích dữ dội cùng những trận đánh giành giật từng ngôi nhà, các chỉ huy quân đội Philippines tin rằng họ đang ở giai đoạn cuối cùng của chiến dịch tiêu diệt phiến quân Maute. Trong hai tuần qua, Manila cho biết đã phá hủy ba căn cứ của phiến quân, dồn 60 tay súng còn lại vào khu vực gồm 10 tòa nhà ở trung tâm thành phố. Quân đội Philippines đã tăng cường tuần tra để chặn nguồn tiếp viện vũ khí và nhân lực cho nhóm phiến quân bị bao vây.
Các sĩ quan từng đối đầu với phiến quân cho biết cuộc chiến giành lại Marawi dữ dội và khó khăn hơn các trận đánh trước rất nhiều. Đại úy Arnel Carandang, thành viên Tiểu đoàn biệt kích trinh sát số 1, khẳng định phiến quân Maute được trang bị tốt hơn hẳn, với vũ khí có uy lực mạnh, kính nhìn đêm, súng bắn tỉa đời mới và cả máy bay không người lái (UAV) để trinh sát.
Carandang từng chiến đấu gần 10 năm trong các khu rừng rậm và đồi núi tại Mindanao, hòn đảo phía nam Philippines khét tiếng vì hoạt động của phiến quân. Anh khẳng định quân đội chính phủ không hề quen với việc tác chiến trong thành phố. Phiến quân Maute đã tận dụng tối đa ưu thế chiến trường đô thị, giúp chúng cầm chân quân đội Philippines dù quân số chỉ bằng 1/10 lính chính phủ.
Chiến thuật của Maute được học hỏi nhiều từ IS trong cuộc chiến tại thành phố Mosul, Iraq. Chúng sử dụng con tin làm lá chắn sống, đồng thời bố trí bắn tỉa khắp các điểm cao và vị trí trọng yếu tại Marawi. Phiến quân còn đào hệ thống hầm ngầm dày đặc dựa vào cống thoát nước và lỗ đục giữa các tòa nhà, giúp chúng di chuyển bí mật, tránh bị trinh sát phát hiện và không kích.
Đại úy Arnel Carandang. Ảnh: Reuters.
"Chúng tôi tin có một số tên khủng bố nước ngoài đang chỉ đạo phiến quân tại Marawi, đó là lý do chúng chiến đấu rất tốt. Chúng tôi đã thấy xác của một số tay súng da trắng, da màu và cả người châu Á không phải dân bản địa. Ngoài ra, chúng tôi còn nghe thấy liên lạc vô tuyến bằng tiếng Anh giữa một số tên khủng bố", địa úy Carandang cho biết.
Phiến quân cũng ép buộc nhiều con tin, đa số là người theo Cơ đốc giáo, phải chế tạo thiết bị nổ tự chế, tìm kiếm thức ăn và vũ khí, cũng như chiến đấu cho chúng.
"Khi bị tập trung ở một giáo đường Hồi giáo, nhóm chúng tôi có hơn 200 người. Con số này dần giảm đi theo thời gian. Mọi người được giao việc vặt, nhưng nhiều người không trở lại, một số trốn thoát được còn số khác thiệt mạng. Khi tôi rời đi, cả nhóm chỉ còn gần 100 người", một con tin kể lại. Câu chuyện này không được chứng thực, nhưng quân đội Philippines khẳng định người này đã trốn thoát khỏi Marawi hồi tháng 8.
Nhóm phiến quân dường như rất hài lòng với chiến dịch tại Marawi. Chúng thường đề cập tới lợi thế trong tác chiến đô thị, đồng thời nói về những mục tiêu tiềm tàng tiếp theo như các thành phố lớn trên đảo Mindanao và thủ đô Manila. "Chúng nói có thể ẩn mình dễ dàng trong thành phố và bắt con tin. Điều này dễ dàng hơn chiến đấu ở vùng đồi núi, nơi chỉ có binh sĩ chính phủ", con tin này cho biết thêm.
Binh sĩ chính phủ thường chỉ quen tác chiến trên rừng núi. Ảnh: Reuters.
Nhiều tay súng đang ở độ tuổi rất trẻ, nhưng có kỹ năng chiến đấu rất tốt. "Nhìn cách chúng di chuyển và áp dụng chiến thuật, bạn có thể hiểu rằng chúng được huấn luyện kỹ", đại tá Jose Maria Cuerpo, phó tư lệnh Lữ đoàn số 103 đang tham chiến tại Marawi, khẳng định.
Nhiều sĩ quan quân đội Philippines hy vọng một số tay súng sẽ ra đầu hàng và giao nộp khoảng 45-50 con tin trong tay chúng. Tuy nhiên, đại úy Carandang cho rằng đây là dấu hiệu cho thấy quân Maute đang chuẩn bị cho một cuộc tử thủ đẫm máu trong thành phố.
"Chúng tôi đang theo dõi liên lạc vô tuyến của chúng, có vẻ quân Maute đang dần trở nên cuồng tín hơn. Các cuộc trò chuyện cho thấy chúng đang chuẩn bị cho những vụ đánh bom tự sát", đại úy Carandang tiết lộ. Một chiếc áo gắn bom đã được tìm thấy ở đại giáo đường thành phố Marawi, cứ điểm từng được phiến quân Maute sử dụng.
Chiến thuật đánh bom tự sát hiếm khi được phiến quân sử dụng tại Philippines trong hàng chục năm qua. "Đó là sự khác biệt giữa cuộc chiến tại đây với Syria và Iraq. Chiến thuật của phiến quân khá giống nhau, khác biệt duy nhất chính là những kẻ đánh bom tự sát. Nó chỉ chưa xảy ra mà thôi", tướng Ordiales nhận định.
Tử Quỳnh