Trước ngày khai mạc quốc hội khóa mới hồi đầu tháng một, Chip Roy, hạ nghị sĩ Cộng hòa siêu bảo thủ đến từ Texas, người từ chối cam kết bỏ phiếu bầu lại cho Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson, đã nhận được cuộc điện thoại từ ông Donald Trump, khi đó là Tổng thống đắc cử.
Ông Trump có một lời đề nghị dành cho nghị sĩ Texas: Ông sẽ rút lại những lời lăng mạ đã tung lên mạng, trong đó có cả lời đe dọa sẽ ủng hộ một đối thủ trong cuộc bầu cử giữa kỳ để hạ bệ Roy, nếu nghị sĩ này chịu đứng về phía Chủ tịch Johnson và ủng hộ chương trình nghị sự mà ông theo đuổi.
Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu trước quốc hội tại Đồi Capitol, thủ đô Washington, hôm 4/3. Ảnh: Reuters
"Tôi sẽ tử tế với ông nếu ông tử tế với tôi", ông Trump nói với Roy, theo hai nguồn tin am hiểu cuộc trò chuyện giữa hai người. "Nhưng ông đang không thực sự tốt với tôi".
Roy cuối cùng đã bỏ phiếu cho Johnson, giúp đảng Cộng hòa tránh khỏi một cuộc "nội chiến" chọn lãnh đạo căng thẳng tại Hạ viện ngay trước khi ông Trump nhậm chức.
Từ đó đến nay, hạ nghị sĩ Texas liên tục thể hiện lập trường ủng hộ các chương trình nghị sự của ông Trump, đổi lại, Tổng thống, như đã hứa, ngừng chỉ trích Roy trước công chúng.
Chính Roy là người đã giúp tổ chức cuộc gặp giữa nhóm nghị sĩ bảo thủ về chương trình tài khóa với Tổng thống vào tuần trước để thảo luận về dự luật ngân sách tạm thời mà ông Trump cần họ ủng hộ nhằm ngăn chính phủ đóng cửa vào nửa đêm 14/3.
Cũng chính Roy là người đưa ra lập luận mạnh mẽ nhất tại cuộc họp rằng các thành viên của nhóm, nhiều người trong số họ phản đối những dự luật cấp ngân sách tạm thời như vậy, nên ủng hộ kế hoạch.
Theo giới quan sát, những thay đổi hạ nghị sĩ Texas thể hiện đã phần nào cho thấy cách Tổng thống Trump sử dụng ảnh hưởng với các nghị sĩ Cộng hòa để duy trì quyền kiểm soát chặt chẽ quốc hội, khi những chia rẽ trong đảng và thế đa số mong manh tại cả Hạ viện lẫn Thượng viện có thể đe dọa chương trình nghị sự của ông.
"Ông ấy chưa hoàn toàn kiểm soát đảng, nhưng cũng gần như vậy", cựu nghị sĩ Cộng hòa Patrick McHenry nhận xét. "Bây giờ ông ấy không còn phải nói về phần chính trị nữa. Họ đều hiểu".
Theo lời kể từ hàng chục thành viên Cộng hòa, ông chủ Nhà Trắng, người đã dành nhiều năm cho các thành viên trong đảng thấy rằng ông có thể là người bảo vệ vĩ đại nhất hoặc là kẻ thù chính trị tồi tệ nhất với họ, đang chuyển sang một cách tiếp cận mới có tính toán hơn.
Tổng thống có xu hướng tập trung hơn vào đối thoại, thuyết phục các nghị sĩ Cộng hòa bằng những "lời đường mật" hay các đặc quyền. Tuy nhiên, ông cũng không quên ẩn ý về những hệ lụy nếu họ làm trái ý muốn của mình.
Một số đảng viên Cộng hòa lưu ý chiến thuật ông Trump áp dụng hiện thiên về "củ cà rốt" hơn là "cây gậy". Ông mời vợ chồng, con cái của các nghị sĩ đến khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago, tặng họ đồ trang trí, các vật phẩm mang thương hiệu Trump, hay thậm chí cho họ đặc quyền di chuyển trên chuyên cơ Không lực Một, để khiến họ cảm thấy đặc biệt và mang ơn ông.
"Các ngài có biết ai ngồi ở ghế đó không?", ông Trump từng hỏi như vậy với nhiều nghị sĩ đã bay cùng ông trên trực thăng tổng thống Marine One. "Đấy là ghế của Melania. Bà ấy là người duy nhất ngồi ở ghế đó. Ngài có biết mình đặc biệt như thế nào không?".
Cách tiếp cận mềm mỏng đã giúp Tổng thống Trump rất nhiều khi ông đưa ra các yêu cầu cụ thể với đảng Cộng hòa.
Đó là câu chuyện xảy ra hồi tháng một, khi Chủ tịch Hạ viện Johnson đang phải vật lộn để giành số phiếu cần thiết giúp ông tái đắc cử. Ông Trump lúc bấy giờ nhận được cuộc gọi từ nghị sĩ Cộng hòa Nancy Mace, người từng ủng hộ sau đó chuyển sang chống đối ông và giờ quay lại với nhóm của Tổng thống.
Mace nói với ông Trump rằng ông cần thuyết phục những người chống đối. Trong một góc nhỏ kín đáo ngoài phòng họp Hạ viện, bà bật loa ngoài cho ông nói chuyện với hai người trong số đó: nghị sĩ Ralph Norman và Keith Self.
Chỉ cần giọng nói của ông Trump cũng đủ để thay đổi những đảng viên Cộng hòa bị coi là "cứng đầu". Ông hiểu mối lo ngại của họ, nhưng ông đang ở vị thế tốt hơn bao giờ hết khi vừa có một chiến thắng bầu cử vang dội. Vì thế, ông nói lớn qua điện thoại: "Những người Dân chủ luôn đoàn kết với nhau" và cả hai đang làm hỏng mọi chuyện.
Sau khi cúp máy, cả hai nghị sĩ đều quyết định ủng hộ Johnson, giúp ông tái đắc cử.
Ông Trump nhấc điện thoại thêm lần nữa vào cuối tháng trước, khi một số đảng viên Cộng hòa đe dọa sẽ bỏ phiếu chống lại dự thảo nghị quyết ngân sách. Tổng thống tiếp tục chỉ cần một cú thúc nhẹ để khiến họ lùi bước.
Sáng hôm đó, nghị sĩ Cộng hòa cực hữu Tim Burchett tuyên bố ông phản đối kế hoạch ngân sách, khẳng định thẳng thừng rằng chúng "sẽ không thể xảy ra". Đến tối, sau cuộc gọi với Tổng thống, câu trả lời của ông chuyển sang "có".
"Tổng thống chưa bao giờ chửi bới tôi", Burchett nói, mô tả cuộc gọi là vô cùng "thân thiện". "Ông ấy không lên giọng mà tỏ ra rất tử tế. Ông ấy gọi tôi là Tim".
Theo lời nghị sĩ, Tổng thống hiểu và chia sẻ mối quan tâm của ông nhưng cần một điểm khởi đầu để chương trình nghị sự được quốc hội thông qua.
Hiện tại, Burchett, người chưa bao giờ bỏ phiếu ủng hộ dự luật chi tiêu và thậm chí còn bỏ phiếu bãi nhiệm một chủ tịch Hạ viện đảng Cộng hòa vì thúc đẩy biện pháp tài trợ tạm thời, đang cân nhắc ủng hộ biện pháp mà Tổng thống Trump kêu gọi nhằm ngăn kịch bản chính phủ đóng cửa vào cuối tuần này.
"Tổng thống hiểu khu vực bầu cử mà tôi đại diện rất bảo thủ và ông ấy chia sẻ nhiệt huyết của tôi đối với tính sáng suốt về chính sách tài khóa. Tôi khá thích điều đó", Burchett nói.
Đây gần như cũng là suy nghĩ chung hiện nay tại Đồi Capitol. Tổng thống Trump có một nhân viên liên lạc với nhánh lập pháp là James Braid, người từng là trợ lý Thượng viện và rất am hiểu về cách thức hoạt động của Đồi Capitol. Tuy nhiên, ông cũng thường trực tiếp liên lạc với các thành viên đảng Cộng hòa tại quốc hội, sẵn sàng nhận điện thoại hoặc tin nhắn của họ về bất cứ vấn đề hay mối lo ngại nào.
Ông Trump phát biểu trong một cuộc gặp với các thống đốc Cộng hòa ở khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago, Florida, hồi tháng một. Ảnh: AP
"Tôi có số di động của ông ấy!", nghị sĩ Cộng hòa John McGuire hào hứng nói hồi năm ngoái, bày tỏ ngạc nhiên khi bản thân từng nhận được cuộc gọi trực tiếp từ ông Trump.
Ông chủ Nhà Trắng thường xuyên nhắn tin cho các nghị sĩ để khen ngợi nếu ông thấy họ trên truyền hình.
Trong khi Tổng thống thường đưa ra lời khuyên vào những thời điểm quan trọng thông qua các cuộc gọi điện thoại trực tiếp tới các nghị sĩ Cộng hòa, ông lại chủ yếu giao phó việc cảnh báo những người phản đối cho các trợ lý, cố vấn.
Các nghị sĩ Cộng hòa không còn cần phải được nhắc nhở rằng nếu làm trái ý ông, họ sẽ sớm bị công kích trên mạng xã hội bởi một đội quân hùng hậu, do những người như Donald Trump Jr., con trai Tổng thống, Stephen K. Bannon hay Charlie Kirk dẫn dắt.
Elon Musk, tỷ phú đang lãnh đạo nỗ lực tinh giản bộ máy chính phủ của ông Trump, cũng thường xuyên sử dụng mạng xã hội X để đe dọa và lăng mạ những người phản kháng, như cách ông đã làm với thượng nghị sĩ Todd Young khi đảng viên Cộng hòa này phản đối bỏ phiếu xác nhận Tulsi Gabbard làm giám đốc tình báo quốc gia.
Tổng thống đôi khi sẽ đe dọa hạ bệ các nghị sĩ Cộng hòa không hợp tác, như ông đã làm khi thượng nghị sĩ Thom Tillis cân nhắc bỏ phiếu chống lại việc xác nhận Pete Hegseth làm Bộ trưởng Quốc phòng. Nhưng một khi họ đã trở lại hàng ngũ, ông luôn có cách chào đón họ nồng nhiệt. Tillis đã trở thành khách của Tổng thống trên chuyên cơ Không lực Một không lâu sau khi chuyển sang ủng hộ Hegseth.
Nhiều đảng viên Cộng hòa tại quốc hội coi ông Trump là một "ngôi sao". Khi có cơ hội họp với Tổng thống, họ thường mang theo đồ lưu niệm và vật phẩm để ông ký tặng cho bạn bè, cử tri. Khi được mời đến Mar-a-Lago, họ mang theo vợ, chồng, điều ông Trump khuyến khích, và hào hứng đăng ảnh chụp cùng ông như một cách để thể hiện địa vị của mình trong mắt Tổng thống.
Khi các nghị sĩ đến Nhà Trắng để đàm phán, họ hiếm khi rời đi mà không có một bức ảnh chụp cùng ông Trump, cũng như một số đồ lưu niệm, thường là đồng xu tổng thống.
Trong nhiệm kỳ đầu tiên, ông Trump đã thiết kế chiếc "chìa khóa Nhà Trắng" cỡ lớn đặt trong một hộp gỗ có con dấu tổng thống để tặng cho những vị khách đặc biệt.
"Chúng đáng giá 20.000 USD, đừng bán nó", Tổng thống nói.
Hiện tại, một hộp này được bán trên sàn giao dịch điện tử eBay với giá 7.950 USD.
Với Chủ tịch Hạ viện Johnson, người đã trở thành thành viên chủ chốt trong nhóm thân cận của Tổng thống, mối quan hệ trực tiếp giữa ông Trump với các nghị sĩ Cộng hòa là một lợi thế lớn trong nỗ lực giữ cho hàng ngũ đi đúng hướng. Johnson hiểu rõ rằng các nghị sĩ Cộng hòa có thể sẵn sàng phản đối ông, nhưng họ sợ làm mất lòng Tổng thống.
Johnson đã kêu gọi các nghị sĩ thông qua gói ngân sách tạm thời, nhấn mạnh rằng bất kỳ đảng viên Cộng hòa nào phản đối đều sẽ có nguy cơ khiến Tổng thống nổi giận.
"Tất cả mọi người đều muốn lên chuyến tàu cùng Tổng thống, không phải đứng trước nó", Chủ tịch Hạ viện nói, đề cập tới kế hoạch tài khóa mà ông Trump muốn thông qua.
Vũ Hoàng (Theo AFP, Reuters, CNN)