'Chiến lược đầu tư phụ thuộc thái độ của địa phương'

"Sự phát triển diệu kỳ" là lời nhận xét mà Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương Lê Đăng Doanh tóm tắt về khối kinh tế tư nhân hơn 3 thập kỷ, trong toạ đàm "Làm tổ cho đại bàng nội" chiều 5/3 tại Hạ Long, Quảng Ninh. Sự kiện nhìn lại những đóng góp quan trọng của khu vực kinh tế tư nhân, từ vị trí "bên lề" của nền kinh tế đã vươn mình trở thành những "đại bàng", cánh chim đầu đàn trong nhiều lĩnh vực, dẫn dắt nền kinh tế. Câu chuyện tạo cơ chế dọn đường cho kinh tế tư nhân bứt phá cũng là chủ đề nóng, được bàn thảo dưới góc nhìn của những người trong cuộc, gồm đại diện doanh nghiệp tư nhân và người làm chính sách.

Sự kiện có sự tham gia của ông Nguyễn Hồng Sơn - Phó Trưởng ban Ban kinh tế trung ương, ông Nguyễn Mạnh Tiến, Phó chủ nhiệm Uỷ ban đối ngoại Quốc hội, ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI; các chuyên gia kinh tế gồm TS Lê Đăng Doanh, Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Trung Ương... cùng đại diện lãnh đạo tỉnh thành, các hiệp hội kinh tế, các doanh nghiệp Việt như FLC, Bkav, Fado, Giovanni Group, Wow Holiday...

Cú bật sau hơn 3 thập kỷ

"Khu vực kinh tế tư nhân đã và đang là động lực quan trọng của nền kinh tế", Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) nhấn mạnh tại sự kiện. Sự lớn mạnh của khu vực, thể hiện rõ nét qua số lượng.

"Chúng ta có lực lượng kinh tế tư nhân đông đảo, không phải chỉ có 8 trăm nghìn doanh nghiệp, mà thực tế là trên 6 triệu, bao gồm các hộ kinh doanh", ông Lộc dẫn số liệu.

Hơn ba năm thực hiện Nghị quyết 10, khối kinh tế tư nhân của Việt Nam cũng khẳng định vai trò đầu tàu khi đóng góp vào cơ cấu GDP luôn ở mức trên 42%, và thu hút khoảng 85-90% lực lượng lao động cả nước.

"Khối tư nhân cũng góp phần nâng cao sự bình đẳng nam nữ ở Việt Nam khi giám đốc các doanh nghiệp tư nhân là nữ hiện chiếm 28%, một tỷ lệ cao trong khu vực Đông Nam Á", ông Lê Đăng Doanh, Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương cho biết. Nhìn lại 3 thập kỷ, vị này gọi sự phát triển của kinh tế tư nhân là sự phát triển diệu kỳ.

Các doanh nghiệp tư nhân đóng vai trò đi đầu trong chuyển đổi số quốc gia. Nhiều trong số đó đóng vai trò dẫn dắt các lĩnh vực kinh tế mũi nhọn. Đơn cử như trong du lịch. Bà Nguyễn Thị Thanh Hương, Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Du lịch, Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch cho biết Việt Nam hiện có 2.300 doanh nghiệp lữ hành. Trong đó, những "cánh chim đầu đàn" như FLC, Vingroup, Sungroup... đã góp phần nâng cao chất lượng du lịch với các sản phẩm khách sạn, tổ hợp vui chơi giải trí, nâng tầm nhận thức về du lịch của người dân tại địa phương, đồng thời là động lực kéo theo các doanh nghiệp SMEs phát triển.

Cơ chế chồng chéo gây khó cho doanh nghiệp

Bài toán gỡ rối cho doanh nghiệp tư nhân để đẩy mạnh đầu tư là chủ đề nóng tại toạ đàm. Trong đó, vấn đề chính sách, mà cụ thể là thực trạng chồng chéo luật gây lúng túng cho doanh nghiệp khi đầu tư được nhiều doanh nghiệp, người làm chính sách quan tâm.

Báo cáo Dòng chảy pháp luật kinh doanh do VCCI thực hiện chỉ ra nhiều điểm nghẽn, chồng chéo, không thống nhất trong các nghị định, thông tư, gây khó khăn cho nhà đầu tư, tạo ra áp lực và sự không an toàn cho doanh nghiệp. VCCI đang đề nghị thành lập tổ công tác phát hiện chồng chéo pháp luật, với 11 tổ rà soát trong 11 lĩnh vực để sửa các văn bản chồng lấn.

Ông Dương Quốc Anh, Phó chủ nhiệm Uỷ ban kinh tế Quốc hội cũng thừa nhận, một dự án đất đai thường vướng ít nhất 5 luật và giữa các luật lại khác nhau, gốc tích vấn đề chính là từ việc đặt nặng hoạt động quản lý của cơ quan nhà nước.

Chiến lược đầu tư phụ thuộc vào thái độ địa phương

Trong phiên thảo luận về giải pháp để "đại bàng nội cất cánh", bà Hương Trần Kiều Dung - Phó chủ tịch thường trực HĐQT Tập đoàn FLC chia sẻ, thái độ của địa phương là một trong những yếu tố quan trọng khi tập đoàn này lựa chọn đầu tư tại một nơi, bên cạnh hạ tầng giao thông, người lao động.

"Doanh nghiệp nếu nhận được sự chào đón chân thành của chính quyền thì sẽ cảm thấy có thiện cảm và yên tâm khi đầu tư", bà Dung cho biết.

Lấy ví dụ về tỉnh Quảng Ninh như một tấm gương về thu hút đầu tư, theo ông Vũ Tiến Lộc, tỉnh có sự khác biệt rõ rệt bởi thủ tục hành chính nhanh, các công trình đối tác công tư lớn, khiến các nhà đầu tư hài lòng khi đến đây. Ông gọi đây là "cái nôi của nhiều ý tưởng, mô hình cải cách của địa phương".

Vị này dẫn chứng Quảng Ninh có mô hình xúc tiến đầu tư đầu tiên tại Việt Nam. Đây là nơi các nhà đầu tư tới giải quyết thay vì đến các sở, ban ngành. Tỉnh cũng là một trong địa phương đầu tiên có trung tâm hành chính công. Hệ thống chính trị đón tiếp, giải quyết một cửa người dân, doanh nghiệp, bám sát thanh tra, giám sát. Tương tác của Quảng Ninh và người dân qua mạng xã hội cũng rất cởi mở.

Để khối tư nhân "cất cánh"

Đại diện nhiều doanh nghiệp "Made in Vietnam" có mặt tại toạ đàm nêu lên sáng kiến, đề xuất để doanh nghiệp nội cất cánh.

Là một trong những doanh nghiệp Việt mũi nhọn về công nghệ, ông Vũ Thanh Thắng, Phó chủ tịch tập đoàn Bkav cho rằng doanh nghiệp Việt cần tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu. Vị này đề xuất phải xây dựng doanh nghiệp mũi nhọn, đầu tàu của nền kinh tế.

Đại diện Bkav nhấn mạnh: "Việt Nam cần phải xây dựng chính sách phát triển hạ tầng cho các doanh nghiệp mũi nhọn, tạo điều kiện cho đại bàng có thể tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu. Trong đó, nhạ tầng đặc biệt quan trọng để đại bàng làm tổ bao gồm: công nghệ, vốn, nhân lực, thị trường".

Đồng quan điểm, Bà Hương Trần Kiều Dung - Phó chủ tịch thường trực HĐQT Tập đoàn FLC cho rằng cần có chính sách thu hút đầu tư hấp dẫn trong những ngành được xác định là mũi nhọn của nền kinh tế. Đơn cử như du lịch, doanh nghiệp muốn đầu tư ngành này chưa có các cơ chế ưu tiên thu hút và hấp dẫn, trong khi đây là lĩnh vực hoàn vốn khá lâu.

Tập trung vào chất lượng hơn là số lượng là ý kiến của Chủ tịch VCCI trước toạ đàm, trước thực trạng doanh nghiệp Việt thiếu các đơn vị lớn và mạnh.

"Định hướng chính sách không phải tăng số lượng, mà nâng cấp chất lượng, quy mô doanh nghiệp, hỗ trợ doanh nghiệp lớn, cỡ vừa. Hỗ trợ doanh nghiệp lớn không phải theo kiểu SME, cầm tay chỉ việc hay tiền bạc, đặc biệt trong bối cảnh Covid-19, mà quan trọng là thể chế, môi trường kinh doanh an toàn, bình đẳng, thuận lợi. Trong đó, an toàn là yêu cầu hàng đầu", vị chuyên gia đề xuất.