Tổng thống Mỹ Joe Biden hôm 1/8 thông báo ông đã chỉ thị cho lực lượng Mỹ thực hiện cuộc không kích thành công ở thủ đô Kabul của Afghanistan, tiêu diệt thủ lĩnh al-Qaeda Ayman al-Zawahiri. "Công lý đã được thực thi, trùm khủng bố đã bị xóa sổ", ông Biden nói.
Quan chức cấp cao chính quyền Mỹ cho hay đòn tấn công do Cơ quan Tình báo Trung ương (CIA) tiến hành và là lần đầu Mỹ thực hiện đòn không kích tại Afghanistan kể từ khi rút hết lực lượng khỏi nước này hồi tháng 8/2021. Đây là kết quả của một chiến dịch truy lùng mà CIA đã bí mật tiến hành nhiều tháng qua.
Cuộc không kích diễn ra rạng sáng 31/7, khi máy bay không người lái (UAV) Mỹ phóng hai tên lửa Hellfire trong lúc al-Zawahiri bước ra ban công ngôi nhà an toàn ở thủ đô Kabul của Afghanistan, nơi ông ta sống cùng nhiều thành viên gia đình.
UAV MQ-9 Mỹ trước một chuyến làm nhiệm vụ hồi năm 2020. Ảnh: Reuters.
Sau khi tên lửa khai hỏa, tiếng nổ lớn vang lên từ khu Shirpur ở trung tâm Kabul. Đây là khu vực từng do Bộ Quốc phòng Afghanistan quản lý, trước khi được biến thành khu nhà ở với nhiều biệt thự cho các quan chức và giới giàu có ở Afghanistan.
Cộng đồng tình báo Mỹ đã truy dấu al-Zawahiri đến ngôi nhà này, sau đó dành nhiều tháng để xác nhận danh tính và quy luật hoạt động của ông ta, trong đó có theo dõi hoạt động đi lại và sinh hoạt của ông trùm al-Qaeda.
Đến đầu tháng 4, tình báo Mỹ báo cáo với các quan chức an ninh quốc gia rằng al-Zawahiri đang sống tại khu nhà này và chưa bao giờ rời khỏi nơi ẩn nấp. Tổng thống Biden nhận được báo cáo trong tháng 5-6.
Các nhân viên CIA đã dựng mô hình ngôi nhà để trình bày với Tổng thống Biden về phương án tấn công, giúp hạn chế tối đa thương vong cho những người bên trong và dân thường xung quanh.
Đến ngày 1/7, ông Biden tham gia cuộc họp tại Nhà Trắng với nhiều quan chức hàng đầu chính quyền, gồm giám đốc CIA William Burns, Giám đốc Tình báo Quốc gia Avril Haines, Giám đốc Trung tâm Chống khủng bố Quốc gia Christine Abizaid và Cố vấn An ninh Quốc gia Jake Sullivan.
Cuộc họp tiếp theo giữa ông chủ Nhà Trắng với các cố vấn diễn ra ngày 25/7, trong đó Tổng thống Biden hối thúc các cơ quan tình báo Mỹ xây dựng kế hoạch tấn công nhằm hạn chế tối đa thương vong dân thường.
"Toàn bộ cố vấn đều khuyến cáo tiến hành vụ tập kích và ông Biden đã phê duyệt kế hoạch", quan chức giấu tên cho hay. Sau khi UAV phóng tên lửa, các nguồn tin tại thực địa của tình báo Mỹ xác nhận al-Zawahiri đã bị tiêu diệt.
Giới chức Mỹ cho rằng nhiều quan chức chính quyền Taliban biết rõ al-Zawahiri sống trong ngôi nhà này và đã tiến hành nhiều biện pháp nhằm che giấu tung tích ông ta sau vụ tấn công.
Phát ngôn viên Taliban Zabihullah Mujahid xác nhận một vụ không kích diễn ra ở thủ đô Kabul hôm 31/7, chỉ trích mạnh mẽ động thái này và gọi đó là hành động vi phạm các nguyên tắc quốc tế, nhưng không bình luận về thông tin al-Zawahiri bị tiêu diệt.
Khu vực Shirpur, nơi diễn ra vụ không kích hôm 31/7, ở thủ đô Kabul của Afghanistan. Đồ họa: Washington Post.
Giới phân tích cho rằng Ayman al-Zawahiri đóng vai trò quan trọng trong quá trình biến al-Qaeda thành tổ chức khủng bố toàn cầu nguy hiểm và nhiều tham vọng, khi sáp nhập tổ chức tại Ai Cập của ông ta với nhóm cực đoan do trùm khủng bố Osama bin Laden thành lập.
Al-Zawahiri được cho là một trong những chủ mưu trong vụ tấn công tàu khu trục USS Cole ngoài khơi Yemen ngày 12/10/2000, khiến 17 thủy thủ Mỹ thiệt mạng và hơn 30 người bị thương, đồng thời có vai trò trong vụ đánh bom đại sứ quán Mỹ ở Kenya và Tanzania hồi tháng 8/1998 làm 224 người chết và hơn 5.000 người bị thương.
Osama bin Laden và Ayman al-Zawahiri đều trốn thoát sau khi Mỹ mở chiến dịch quân sự tại Afghanistan năm 2001. Al-Zawahiri trở thành thủ lĩnh al-Qaeda sau khi đặc nhiệm hải quân Mỹ đột kích nơi ở và tiêu diệt bin Laden vào năm 2011.
Vũ Anh (Theo Washington Post)