Ivanka Trump và Jared Kushner. Ảnh: AFP.
Sau một tuần Washington thực hiện hàng loạt động thái khiến Bắc Kinh nổi giận, Ivanka Trump, con gái Tổng thống Mỹ và chồng cô, Jared Kushner, hiện tại dường như là niềm hy vọng lớn nhất đối với chính quyền Mỹ giúp đưa mối quan hệ với Trung Quốc "trở lại đường ray". Tuy nhiên, các nhà phân tích Trung Quốc cảnh báo nỗ lực của Ivanka và Kushner có thể phản tác dụng, theo South China Morning Post.
Quay về giai đoạn ảm đạm
Quyết định của Washington đồng ý bán 1,4 tỷ USD vũ khí cho Đài Loan cũng như việc thượng viện Mỹ thông qua một điều khoản cho phép tàu hải quân nước này ghé cảng trên đảo Đài Loan đã thổi làn gió lạnh vào mối quan hệ mới được làm ấm cách đây 3 tháng khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tới thăm Mỹ và gặp mặt Tổng thống Donald Trump, cây bút Robert Delaney từ SCMP nhận định.
Những diễn biến trong tuần qua, bao gồm cả việc Bộ Ngoại giao Mỹ đưa Trung Quốc vào danh sách các quốc gia có tình trạng buôn người tồi tệ nhất, "cho thấy mối quan hệ Mỹ - Trung lại quay về giai đoạn ảm đạm", Robert Daly, chuyên gia đến từ Viện Kissinger về Trung Quốc và Mỹ thuộc Trung tâm Woodrow Wilson, trụ sở ở Washington, nhận xét.
Trước đó, chính quyền Trump đã dồn nhiều nỗ lực nhằm thuyết phục Trung Quốc gây áp lực buộc Triều Tiên từ bỏ chương trình tên lửa và hạt nhân nhưng bất thành.
Thất vọng vì không thể lay chuyển Trung Quốc trong vấn đề Triều Tiên, Đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc Nikki Haley hôm 28/6 tuyên bố trước Ủy ban Ngoại giao Hạ viện rằng bà sẽ ủng hộ các lệnh trừng phạt thứ cấp áp đặt lên những công ty Trung Quốc bị nghi ngờ làm ăn với Bình Nhưỡng.
24 giờ sau, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Steven Mnuchin thông báo trừng phạt một số thực thể Trung Quốc, trong đó có Ngân hàng Đan Đông, vì cho rằng đây là những "cửa ngõ" giúp Triều Tiên tiếp cận Mỹ và các hệ thống tài chính quốc tế.
Những động thái trên phản ánh "nỗi thất vọng của Mỹ khi ông Tập đã không nắm bắt cơ hội" để gia tăng sức ép với Triều Tiên, Orville Schell, giám đốc Trung tâm Xã hội châu Á về Quan hệ Mỹ - Trung, đánh giá. "Tôi nghĩ Trung Quốc thực sự sai lầm khi từ chối hành động bởi Trump thuộc tuýp người sẵn sàng thỏa hiệp nếu Trung Quốc chấp nhận làm theo".
Tiềm ẩn rủi ro
Tổng thống Mỹ Donald Trump tiếp đón Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Florida, Mỹ, hồi tháng 4. Ảnh: AFP.
Đến nay, chưa xuất hiện dấu hiệu nào cho thấy các quyết định gần đây Mỹ đưa ra ảnh hưởng tới cách Trung Quốc nhìn nhận Ivanka và Kushner.
Mặt khác, giới lãnh đạo tại Bắc Kinh "nhận thấy các cấu trúc truyền thống ở Washington, đặc biệt là Bộ Ngoại giao và Hội đồng An ninh Quốc gia, đang khá hỗn loạn. Nếu muốn thực hiện mục tiêu nào đó, tiếp cận vấn đề chính trị thông qua con đường cá nhân dường như là phương án họ yêu thích hơn nếu so với các giải pháp quan liêu thông thường", ông Schell nhấn mạnh. Và tận dụng mối quan hệ với các thành viên gia đình tổng thống Mỹ là cách mà Trung Quốc lâu nay vẫn ưa dùng.
Giống với ông Trump, cựu tổng thống Mỹ George W. Bush cũng sử dụng giọng điệu chống Trung Quốc và giành chiến thắng cuộc đua vào Nhà Trắng hồi năm 2000. Lúc bấy giờ, Trung Quốc đã chỉ định ông Dương Khiết Trì, hiện là Ủy viên Quốc vụ viện, làm đại sứ tại Washington bởi mối quan hệ giữa ông này với ông George H.W. Bush (Bush cha). Cựu tổng thống George H.W. Bush từng coi ông Dương là "người bạn lâu năm của gia đình", theo Washington Post.
"Người Trung Quốc hiểu rõ thực tế những cố vấn được ông Trump tin tưởng nhất luôn là thành viên gia đình", David Lampton, cựu chủ tịch Ủy ban Quốc gia Quan hệ Mỹ - Trung, bình luận. "Muốn gây ảnh hưởng tới một người đàn ông cứng rắn, tốt hơn hết nên tác động tới những người thân cận nhất với ông ấy". Ivanka và Jared Kushner là những ứng viên hàng đầu.
Kushner và Ivanka Trump chính thức làm việc tại Nhà Trắng với tư cách cố vấn về các vấn đề nội địa cũng như quốc tế dù không có kinh nghiệm về chính sách đối ngoại.
Nhiều cơ quan truyền thông đưa tin Bắc Kinh đang thuyết phục Ivanka và Kushner giúp chuẩn bị cho chuyến thăm Trung Quốc của Tổng thống Mỹ dự kiến diễn ra vào tháng 9 tới đây. Tuy nhiên, thông tin chi tiết về chuyến thăm chưa được tiết lộ.
Song Schell lưu ý tới mối nguy hiểm của việc để những người không có hiểu biết hay kinh nghiệm về quan hệ Mỹ - Trung như Kushner và Ivanka lèo lái "con thuyền" chênh vênh này. Các nhà phân tích khác cũng đồng tình.
"Tốt nhất Bắc Kinh và Washington nên tìm cách bình thường hóa quan hệ nhờ những kênh truyền thống, qua các cơ quan hành chính có chuyên môn tốt", ông Robert Daly đánh giá. "Mối quan hệ Mỹ - Trung đã khá mong manh rồi, kể cả khi chưa có sự can thiệp từ những cá nhân thiếu kinh nghiệm".
Ông Lampton thì cho rằng vai trò của Kushner tiềm ẩn nhiều rủi ro, kể cả với Bắc Kinh lẫn Washington. "Đầu tiên, có lẽ sẽ xuất hiện những tiếng nói phản đối ở Mỹ trước cách tiếp cận chính sách lộn xộn này vì nó ẩn chứa nguy cơ xung đột lợi ích. Bắc Kinh cũng dễ bị kéo vào vòng tranh cãi", Daly nhận xét. "Thêm vào đó, mối quan hệ Mỹ - Trung suốt 40 năm qua tương đối ổn định chỉ là bởi nó gắn liền với những nguyên tắc và lợi ích của xã hội và chính phủ chúng ta".
Vũ Hoàng