Thông tin này được TS Nguyễn Thị Hạnh Tiên, Đại học Phenikaa chia sẻ bên lề diễn đàn Thực hiện kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam ngày 10/11. Bà là chủ nhiệm đề tài nghiên cứu thu hồi chất thải, hướng tới xã hội tuần hoàn tại thành phố Tuy Hòa (tỉnh Phú Yên), thực hiện trong giai đoạn 2021-2024.
Phân loại rác tại nguồn là khâu quan trọng trong xây dựng nền kinh tế tuần hoàn, giảm gánh nặng cho bãi chôn lấp, thúc đẩy tái chế và tiết kiệm tài nguyên. Theo Luật Bảo vệ Môi trường năm 2020, từ ngày 1/1 năm nay, hộ gia đình trên cả nước phải phân loại rác thành ba nhóm, gồm chất thải có khả năng tái chế, chất thải thực phẩm, và chất thải sinh hoạt khác.
Trong cơ cấu rác sinh hoạt đô thị, chất thải nhựa và thực phẩm chiếm tỷ trọng lớn. Theo khảo sát của nhóm nghiên cứu Đại học Phenikaa tại bãi rác Thọ Vức (thành phố Tuy Hòa), rác thực phẩm chiếm 55%, túi nilon, nhựa LPDE, giấy, bìa chiếm 26%. Với tỷ lệ trên, các giải pháp ủ phân compost, giảm nhựa một lần, tái chế giấy, nhựa giá trị cao, giúp lượng rác cần xử lý chỉ còn 10-15%.
Giải pháp trên có thể thực hiện ở các thành phố lớn. TS Hạnh Tiên nói bà đã thử nghiệm tại căn hộ chung cư riêng ở Hà Nội. Sau khi áp dụng loạt giải pháp giảm thiểu túi nilon, nuôi ruồi lính đen, ủ phân compost, lượng rác gia đình bà còn chừng 10%.
Lượng nilon, khay nhựa trong một lần đi siêu thị của một gia đình Hà Nội, ngày 19/10. Ảnh: Thủy Trương
Số rác thải 10% chủ yếu là rác thải bao bì, thuộc loại nhựa giá trị thấp như vỏ mì tôm, bánh, kẹo. "Khi mua sắm tại siêu thị, sản phẩm gì cũng bọc bao bì nhựa, thực sự rất khó tránh", bà nói thêm.
Việc giảm thiểu rác sinh hoạt có ý nghĩa lớn trong bối cảnh rác hộ gia đình chiếm 55-80% chất thải rắn đô thị.
Hà Nội thải khoảng 7.300 tấn rác mỗi ngày. Thủ đô đã thử nghiệm phân loại rác tại 5 quận nội thành (cũ) gồm Ba Đình, Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng, Đống Đa và Nam Từ Liêm từ tháng 6 đến tháng 10 năm ngoái. Công ty TNHH MTV Môi trường Đô thị Hà Nội (Urenco) thu gom được 380 tấn chất thải tái chế, hơn 160 tấn rác cồng kềnh, giảm 2-3% lượng rác thải vận chuyển đến khu xử lý.
Mặc dù vậy, người dân vẫn gặp khó trong việc phân loại rác tại nguồn. TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới Không khí sạch Việt Nam, nguyên Phó tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường, nói việc phân loại rác đâu đó còn mang tính "phong trào". Nêu tại tọa đàm cuối tuần trước, ông Tùng nói người dân không có động lực phân loại, bởi rác sau đó nhiều khi bị đơn vị thu gom bỏ chung một chỗ.
Bên cạnh đó, nhiều chung cư không có đủ thùng rác phân loại, hoặc khó xoay xở với kết cấu một ống xả rác dùng chung.
Để khuyến khích người dân phân loại rác, tiến sĩ Đại học Phenikaa khuyến nghị ưu tiên hai nhóm nhiệm vụ, gồm nâng cao nhận thức người dân và thay đổi hệ thống hạ tầng thu gom, xử lý rác.
Một mặt, người dân cần hiểu được lý do, ý nghĩa của việc phân loại rác cho bản thân, cộng đồng. Mặc khác, khi họ thực hiện, hạ tầng thu gom và xử lý rác cần sẵn sàng, tránh tình trạng rác được phân loại tại nhà, ra đến cửa lại bị gộp chung.
Thủy Trương