- Luật căn cước quy định cấp thẻ căn cước cho trẻ em dưới 14 tuổi, còn luật hộ tịch vẫn muốn duy trì giấy khai sinh, quan điểm của Bộ trưởng như thế nào?
- Quan điểm của Chính phủ là đề nghị cấp giấy khai sinh cho trẻ em khi đăng ký khai sinh, sau đó cấp thẻ căn cước công dân. Hai dự án luật này có điểm giống nhau là bảo đảm quyền đăng ký khai sinh của trẻ, nhưng khác nhau ở vật chứa bên ngoài: sự kiện đăng ký khai sinh theo luật Hộ tịch thì nằm ở giấy khai sinh, còn theo luật Căn cước công dân thì nằm ở căn cước công dân.
Chính phủ đề nghị Quốc hội cho chỉnh lý Dự án luật đăng ký hộ tịch theo hướng cấp giấy khai sinh cho trẻ em khi sinh ra dựa trên nhiều căn cứ. Thứ nhất, việc cấp giấy khai sinh để chứng nhận sự kiện ra đời của trẻ em, kể cả trẻ là người nước ngoài sinh ra tại Việt Nam. Hầu hết các nước trên thế giới vẫn cấp giấy khai sinh.
Thứ 2, đối với Việt Nam thì giấy khai sinh đã trở thành truyền thống, được duy trì đến ngày hôm nay. Giấy khai sinh còn có giá trị toàn cầu, ra nước ngoài vẫn có giá trị, trong khi đó, căn cước công dân thì không có giá trị toàn cầu, mà chỉ có giá trị đối với công dân Việt Nam, là giấy thông hành đi lại trong nước. Trong dự thảo có mở ra hướng đi lại trong cộng đồng ASEAN, nhưng cũng chỉ trong cộng đồng hẹp, không có tính chất toàn cầu.
Ngoài ra, căn cước công dân không thể hiện được nhận dạng của trẻ em trước 14 tuổi. Vì vậy, nó không phù hợp với định nghĩa thế nào là căn cước ở trong dự thảo Luật Căn cước công dân. Việc cấp căn cước công dân cho trẻ em sinh ra, đến 14 tuổi lại thay thì chắc sẽ tốn kém hơn bởi sản xuất ra một căn cước công dân tốn kém hơn một giấy khai sinh. Chính vì vậy, Chính phủ rất nhất quán trong việc đề nghị với Uỷ ban thường vụ Quốc hội trong việc xem xét hai dự án luật, các đại biểu thảo luận nên thực hiện theo phương án nào.
Bộ trưởng Bộ tư pháp Hà Hùng Cường.
- Vẫn cấp giấy khai sinh cho trẻ dưới 14 tuổi, nhưng làm thế nào để việc này không trở thành một thủ tục hành chính gây phiền hà cho người dân?
- Thực ra thì giấy khai sinh cho trẻ em trước khi đủ 14 tuổi cũng là giấy thông hành. Trẻ em dưới 14 tuổi khi cần việc gì chỉ cần giấy khai sinh, nhưng khi đủ 18 tuổi thì chỉ cần trình thẻ căn cước công dân. Hiện nay ta chưa có cơ sở dữ liệu quốc gia về công dân, chưa có cơ sở dữ liệu quốc gia về hộ tịch thống nhất nên có rất nhiều sự trùng lặp về thủ thủ tục hành chính, bắt người dân phải kê khai rất nhiều, chúng ta đang hướng tới mục tiêu thống nhất dữ liệu để giảm phiền hà cho người dân.
Mỗi người khi sinh ra phải có giấy khai sinh, hệ thống đăng ký hộ tịch này sẽ theo dõi con người ta đến cuối đời. Cơ sở dữ liệu hộ tịch này sẽ kết nối cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để bảo đảm cung cấp những trường thông tin. Về cơ bản, dự án luật Hộ tịch và dự án luật Căn cước công dân có mối liên hệ với nhau, như vậy sẽ làm giảm tốn kém.
- Trường hợp người dân muốn thay đổi tên thì liên hệ với cơ quan nào?
- Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư được Chính phủ giao cho Bộ Công an quản lý, trong cơ sở dữ liệu dân cư sẽ phân ra đâu là cở sở dữ liệu căn cước công dân như dấu vân tay, nhóm máu… Từ đó, có thể phát triển thêm một nhánh bên Bộ tư pháp là cơ sở dữ liệu quốc gia về lý lịch. Còn cơ sở dữ liệu quốc gia về hộ tịch thì ghi nhận những biến động về hộ tịch của một con người. Vì vậy, nếu người dân muốn thay tên đệm thì phải đến cơ quan hộ tịch. Sau khi làm việc, dữ liệu được cập nhập vào hệ thống dữ liệu hộ tịch quốc gia.
- Kinh phí làm thẻ căn cước công dân được tính toán như thế nào, thưa ông?
- Tôi không biết được chi phí để làm thẻ căn cước công dân hết bao nhiêu bởi đây là nguồn vốn ODA của Hungary với chi phí 10 triệu Euro. Tuy nhiên lĩnh vực này hoàn toàn có thể xã hội hoá được. Ví dụ như một doanh nghiệp có thể đóng góp để xây dựng dữ liệu, sau đó có thể thu phí những ai muốn truy cập - tất nhiên là truy cập trong phạm vi cho phép, không phải là những bí mật cá nhân.
Dù chương trình này có tốn kém đi chăng nữa thì cũng hoàn toàn xứng đáng vì đó là cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, đảm bảo đơn giản hoá thủ tục hành chính, giảm giấy tờ công dân.
Hoàng Thuỳ ghi