Con gái diễn viên Bruce Willis ngày 30/3 cho biết ông giã từ sự nghiệp diễn xuất do mắc hội chứng mất ngôn ngữ (aphasia), một dạng rối loạn chức năng của não bộ.
Mất ngôn ngữ là bệnh lý nghiêm trọng, khiến một người mất đi khả năng giao tiếp, khó đọc, nói, thậm chí hiểu những gì người khác đang nói. Rối loạn bắt nguồn từ tổn thương của các phần não chịu trách nhiệm về ngôn ngữ, thường nằm ở bán cầu não trái.
Đây là chứng rối loạn phổ biến, tỷ lệ xuất hiện nhiều hơn cả bệnh Parkinson, bại não hoặc loạn dưỡng cơ, ảnh hưởng đến khoảng hai triệu người Mỹ, theo Hiệp hội chứng Mất ngôn ngữ Quốc gia. Mỗi năm, khoảng 180.000 người được chẩn đoán gặp tình trạng này.
Người mắc chứng mất ngôn ngữ gặp khó khăn trong việc tìm và sử dụng từ ngữ theo thứ tự. Họ giao tiếp ngắt quãng, chỉ nói được câu ngắn hoặc phát âm những tiếng vô nghĩa, theo Hiệp hội Nghe - Nói Mỹ (ASHA). Người bệnh cũng gặp trở ngại khi viết hoặc sao chép văn bản, họ không thể viết lại chính xác từng chữ cái hoặc từ ngữ.
Người bị mất ngôn ngữ tốn nhiều thời gian hơn để hiểu hoặc tiếp thu những gì người khác nói, đọc. Họ mất khả năng nhận biết từ ngữ bằng mắt hoặc phát âm các từ đã viết. Người bệnh thường không thể theo kịp một đoạn hội thoại nhanh hoặc hiểu các câu từ, khái niệm phức tạp.
Chứng mất ngôn ngữ ảnh hưởng đến mỗi người theo cách khác nhau, dựa trên mức độ và vị trí tổn thương não. Có hai dạng bệnh cụ thể.
Thứ nhất là chứng mất ngôn ngữ "lưu loát". Trong đó, bệnh nhân có thể nói, nhưng các đoạn hội thoại thường không có ý nghĩa, câu dài chứa nhiều từ ngữ không cần thiết, kết hợp với nhau một cách thiếu ăn nhập. Bệnh nhân không nhận thức được điều này và khó hiểu những gì người khác nói.
Thứ hai là chứng mất ngôn ngữ "không lưu loát". Bệnh nhân hiểu lời nói của người xung quanh, biết họ muốn nói gì nhưng gặp khó khăn khi tự biểu đạt. Họ phát âm rất vụng về và khó khăn. Người bệnh thường nói các cụm từ ngắn gọn, bỏ các từ nhỏ như "là", "và", "sự",...
Bruce Willis tham dự buổi ra mắt phim "Glass" tại London, Anh, tháng 1/2019. Ảnh: Reuters
Một số chuyên gia có cách phân loại khác đối với chứng mất ngôn ngữ, chia làm ba dạng. Theo đó, người mắc chứng mất ngôn ngữ diễn đạt gặp khó khăn khi hoàn thành câu nói hoặc tìm kiếm từ ngữ. Họ cũng không thể ghi nhớ một số từ nhất định, phải dừng lại giữa câu rất lâu để suy nghĩ.
Các bệnh nhân mắc chứng mất ngôn ngữ dễ tiếp thu thường cảm thấy bối rối khi nói chuyện với người khác, không theo dõi được cuộc trò chuyện.
Mất ngôn ngữ toàn thể (Global aphasia) là tình trạng cả 4 phương thức ngôn ngữ chính: nói, hiểu, đọc và viết đều bị suy giảm nghiêm trọng, khiến người bệnh không thể giao tiếp.
Gia đình Bruce Willis không nói rõ ông gặp chứng mất ngôn ngữ nào.
Theo ASHA, mất ngôn ngữ thường là hậu quả của chấn thương sọ não, nhiễm trùng, khối u trong não hoặc bệnh thoái hóa như sa sút trí tuệ. Tuy nhiên, nguyên nhân lớn nhất dẫn đến tình trạng này là đột quỵ. Theo Hiệp hội chứng Chứng mất ngôn ngữ Quốc gia, từ 25% đến 40% người sống sót sau đột quỵ mắc chứng mất ngôn ngữ. Trong đó, người già có nguy cơ cao nhất.
Chứng mất ngôn ngữ chủ yếu xảy ra ở các bệnh nhân trên 65 tuổi, nhưng nó có thể phát triển ở mọi lứa tuổi. Bệnh kéo đến đột ngột, đặc biệt sau đột quỵ, song cũng có thể hình thành dần dần.
"Các câu nói của người bệnh ngày càng ngắn. Sau đó, ở một thời điểm, họ gặp khó khăn khi diễn đạt bất kỳ từ nào", Shazam Hussain, Giám đốc Trung tâm Mạch máu não tại Phòng khám Cleveland, giải thích.
Để chẩn đoán hội chứng này, bác sĩ kiểm tra khả năng trò chuyện và làm theo mệnh lệnh của bệnh nhân. Nếu có chấn thương não, người bệnh được chỉ định chụp cộng hưởng từ hoặc CT.
Bác sĩ thường điều trị tập trung vào triệu chứng của bệnh nhân. Đối với dạng mất ngôn ngữ nhẹ hơn, phương pháp là phục hồi, sử dụng liệu pháp ngôn ngữ để đào tạo lại bộ não nhận dạng từ, nói và viết.
Đối với những người bị thoái hóa, não bộ sẽ tiếp tục suy yếu. Bác sĩ và chuyên gia y tế tập trung vào hỗ trợ bằng hình ảnh, giúp người bệnh giao tiếp bình thường.
Theo Hiệp hội chứng Mất ngôn ngữ Quốc gia, bệnh nhân khó phục hồi hoàn toàn nếu các triệu chứng kéo dài hơn hai hoặc ba tháng sau đột quỵ. Tuy nhiên, chuyên gia nhận định một số người cải thiện sau khoảng nhiều năm, thậm chí nhiều thập kỷ.
Thục Linh (Theo CNN, NY Times)