Tại tọa đàm tổ chức sáng 18/3, các nhà khoa học lo ngại tình trạng ô nhiễm của sông Tô Lịch nghiêm trọng kéo dài, không thể sử dụng nước sông trong sinh hoạt, sản xuất, trồng trọt. Những năm qua, thành phố Hà Nội đã có nhiều giải pháp để cải tạo dòng sông, hiện vẫn ô nhiễm trầm trọng.
Theo GS.TS Dương Thanh Lượng, nguyên Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Thủy Lợi, nếu bổ cập nước sạch đảm bảo dòng chảy môi trường về mùa khô với vận tốc 0,3-0,4 m/s, sông Tô Lịch có khả năng tự làm sạch và không gây xói lở bờ, hạn chế mực nước tràn vào các giếng thu gom nước thải về nhà máy xử lý nước thải Yên Xá.
"Xét về mặt khoa học, kỹ thuật, nghiên cứu này khả thi", ông Lượng nói và cho biết, chi phí tổng dự án nếu được đưa vào thực hiện dự kiến là 200 tỷ đồng (nếu bổ cập với tốc độ 2 m3/s).Tuy nhiên, việc chọn thời gian thích hợp để đưa dự án cần được xem xét kỹ và "phụ thuộc vào kinh phí của thành phố Hà Nội. Ngoài ra, trường hợp mực nước ở sông Hồng thấp phải tính toán xây dựng trạm bơm.
GS.TS Dương Thanh Lượng, chuyên gia về thủy lợi, cấp thoát nước. Ảnh: NX.
Khi có mưa, sông Tô Lịch có nước, dòng chảy dồi dào, nhưng khi hết mưa hoặc vào mùa cạn, dòng chảy hầu như không có mà chỉ có nước thải. Theo GS Lượng, nếu cần có dòng chảy cho sông Tô Lịch hoặc sông Nhuệ và cấp nước cho hồ Tây, sông Hồng là "khả thi và tốt nhất" bởi đây là nguồn nước dồi dào, chất lượng nước ổn định hơn nguồn nước được hút từ nước ngầm.
"Nước sông Hồng hiếm khi trong như bây giờ, hàm lượng bùn cát của sông Hồng ở đoạn chảy qua Hà Nội chỉ bằng 1/6 hoặc 1/8 so với khoảng 15 năm trước đây, nên lấy nước sông Hồng để bổ cấp cho Hồ Tây và Tô Lịch hợp lý hơn", ông nói.
Ở giai đoạn đầu nghiên cứu, ông Lượng cho biết, nước sông Hồng có thể được lấy và đi qua đường ống 2 km, sau đó đưa vào bể lắng cát để xử lý, khi nước trong thì đưa vào hồ Tây để nâng mực nước lên (hiện mực nước bị tụt). Khi đó, lượng nước dư ra ở Hồ Tây được đưa về sông Tô Lịch, tạo dòng chảy, một trong những yếu tố quan trọng để khôi phục sông.
Bên cạnh việc tạo dòng chảy, GS.TS Trần Đức Hạ, Viện trưởng Viện Nghiên cứu cấp thoát nước và môi trường cho rằng, cần tính toán thu gom và xử lý hơn 400 điểm xả nước thải, kết hợp phương pháp kè bờ tránh "kè cứng" và cách xử lý bùn để giữ mầm vi sinh tốt dưới lòng sông. Các giải pháp này cần được được chuyên gia nghiên cứu và tiếp tục đề xuất.
Theo số liệu của Viện Nghiên cứu Cấp thoát nước và Môi trường, sông Tô Lịch tiếp nhận nước mưa và nước thải của lưu vực 77,5 km2 với lưu lượng 30 m3/s. Mỗi ngày tiếp nhận khoảng 150.000 m3 nước thải sinh hoạt, khu công nghiệp.
Một số giải pháp cải tạo sông Tô Lịch đang được thực hiện như quy hoạch 725 với định hướng thu gom nước thải các lưu vực S2 và S3 thuộc sông Tô Lịch về nhà máy xử lý nước thải Yên Xá (công suất 270.000 m3/ngày) và nhà máy xử lý nước thải Phú Đô (công suất 84.000 m3/ngày), bổ cập nước sạch từ sông Hồng vào sông Tô Lịch về mùa khô lưu lượng 5 m3/s, dự án thoát nước Hà Nội giai đoạn 1 đã kè được toàn bộ bờ các sông thoát nước Tô Lịch, Lừ, Sét và Kim Ngưu.