Khi giá tăng cao đối với mọi thứ, từ đồng và thép được sử dụng trong xây dựng, đến than dùng để sưởi ấm nhà cửa và cung cấp năng lượng cho các nhà máy, hay ngô làm thức ăn cho gia súc, Trung Quốc có thể làm gì để kiểm soát đà tăng kỷ lục này?
Lời giải cho bài toán càng trở nên thách thức bởi một số yếu tố. Theo đó, các chính sách kiểm soát ô nhiễm và nhập khẩu đang khiến nguồn cung bị thắt chặt. Trung Quốc đã áp giới hạn sản lượng đối với các kim loại như thép và nhôm để giảm lượng khí thải như một phần trong cam kết của Chủ tịch Tập Cận Bình nhằm mang lại một nền kinh tế trung hòa carbon vào năm 2060. Nước này cũng cắt giảm mua than và các mặt hàng khác như đồng từ Australia do quan hệ hai nước xấu đi.
Cùng với đó, thị trường hàng hóa nước này đang buộc phải cạnh tranh về nguyên liệu với các nền kinh tế toàn cầu đang phục hồi sau đại dịch, thúc đẩy bởi sự kích thích lớn của các chính phủ, đặc biệt là ở Mỹ. Những yếu tố này có thể làm loãng nỗ lực kiềm chế giá của Trung Quốc. Tuy nhiên, Bắc Kinh vẫn còn vài công cụ.
Kiểm soát giao dịch
Diễn biến giá quặng sắt tại sàn Đại Liên (màu đỏ) và Singapore. Đồ họa: Bloomberg.
Các sàn giao dịch hàng hóa lớn của Trung Quốc luôn vào "tầm ngắm" đối với Bắc Kinh, bất cứ khi nào chính phủ cảm thấy giá cả biến động mạnh. Hôm 10/5, nhà quản lý lập tức vào cuộc khi giá quặng sắt nhảy vọt.
Sở giao dịch hàng hóa Đại Liên tuyên bố sẽ "trừng phạt nghiêm khắc" những vi phạm trong giao dịch quặng sắt liên quan đến việc tăng yêu cầu ký quỹ và thu hẹp biên độ giao dịch hàng ngày. Sàn giao dịch hàng hóa tương lai tại Thượng Hải cũng cam kết thắt chặt giao dịch thép, trong khi sàn Trịnh Châu cũng có động thái tương tự đối với than.
Mục đích của các động thái trên là để làm nguội các dòng đầu cơ có thể tạo ra các đợt tăng giá chóng mặt. Giá quặng sắt tại Đại Liên giảm nhẹ trong ngày 11/5. Tuy nhiên, biện pháp này không phải lúc nào cũng hữu hiệu. Ví dụ, giá thép vẫn đang tăng trên toàn thế giới. Giá thép cây và thép cuộn cán nóng ở Thượng Hải vẫn tiến lên mức cao mới. Giá than cũng tạo ra một kỷ lục mới.
Chỉ đạo tăng nguồn cung
Trung Quốc có thể dựa vào khu vực kinh tế nhà nước rộng lớn để giảm bớt tình trạng thiếu hụt. Tháng trước, cơ quan hoạch định kinh tế hàng đầu nước này đã yêu cầu các công ty khai thác than sản xuất ở mức sản lượng tối đa trong mùa đông, nhưng vẫn không cản được đà tăng sau đó của thị trường lên mức cao nhất mọi thời đại.
Đối với khí đốt, vì mùa đông lạnh giá bất thường nên các nhà nhập khẩu chỉ bị trách mắng qua loa khi không thể đáp ứng đủ nhu cầu trong nước. Điều này cũng tạo động lực cho họ tiếp tục mua hàng trong năm nay.
Tuy nhiên, các nỗ lực tăng cường cung cấp năng lượng đã bị ảnh hưởng bởi căng thẳng ngoại giao với Canberra. Trung Quốc đã cấm nhập khẩu than của Australia. Ngoài ra, ít nhất 2 trong số các nhà nhập khẩu khí đốt nhỏ của Trung Quốc cũng được yêu cầu tránh mua thêm hàng từ Australia để giao trong năm tới.
Giải phóng kho dự trữ
Trung Quốc đã cân nhắc việc bán khoảng 500.000 tấn nhôm từ nguồn dự trữ nhà nước để hạ nhiệt thị trường. Nhờ vậy, giá nhôm ban đầu có giảm nhưng vẫn quay lại mức cao nhất trong một thập kỷ. Năm ngoái, sản lượng nhôm tiêu thụ của Trung Quốc là 37 triệu tấn, hơn một nửa tổng sản lượng của thế giới.
Quốc gia này nắm giữ các kho dự trữ từ nguyên liệu như đồng đến thực phẩm như đậu nành, cũng như trữ lượng dầu thô khổng lồ, với số lượng không được tiết lộ. Bất kỳ động thái mua vào hay bán ra nào của cơ quan dự trữ cũng đều có khả năng thay đổi thị trường một cách đáng kể.
Kế hoạch dài hạn hơn của Trung Quốc có thể bổ sung thêm kim loại cơ bản vào nguồn dự trữ chiến lược để đảm bảo nguồn cung trong nước và giảm bớt sự thiếu hụt tiềm năng, mặc dù bất kỳ chương trình thu mua nào của nhà nước hiện đều có nguy cơ đổ thêm dầu vào lửa.
Dự trữ thực phẩm
Trung Quốc cũng đang xây dựng vùng đệm nông nghiệp cho mình. Chính phủ nước này đã mua một lượng lớn ngô của Mỹ để dự trữ và có thể giải phóng chúng để dập tắt bất kỳ đợt tăng giá đột biến nào trước vụ thu hoạch nội địa vào quý IV.
Các nhà chức trách cũng đã áp đặt các biện pháp hạn chế bán lúa mì của nhà nước trong bối cảnh lo ngại rằng việc các nhà máy thức ăn chăn nuôi tăng mua có thể đẩy giá vụ lúa mì mới thu hoạch vào tháng 6 lên cao. Bắc Kinh cũng đang bổ sung dự trữ đậu nành. Trung Quốc cũng thường xuyên giải phóng lượng thịt lợn dự trữ để hạ nhiệt giá cho loại thịt được tiêu thụ rộng rãi nhất nước này.
Kích thích tài chính
Để giải cứu một nền kinh tế đang điêu đứng vì đại dịch, Trung Quốc đã sử dụng cách quen thuộc là đầu tư quy mô lớn vào hạ tầng và mở rộng tín dụng cho thị trường bất động sản. Nhưng mặt trái của nó là khiến giá thép và các vật liệu xây dựng khác như đồng và nhôm nhảy vọt.
Vì vậy, Trung Quốc đã phải cắt giảm hạn ngạch năm nay đối với việc bán trái phiếu tài trợ cho cơ sở hạ tầng. Các chính quyền địa phương cũng đã giảm tốc phát hành trái phiếu địa phương. Các nhà kinh doanh kim loại sẽ dần nhận ra chính sách tài khóa đang thắt chặt, khi chính phủ chuyển trọng tâm sang ngăn chặn bong bóng bất động sản.
Chính sách tiền tệ
Diễn biến chỉ số giá sản xuất (màu đen) và chỉ số giá tiêu dùng Trung Quốc. Đồ họa: Bloomberg.
Mối quan tâm rộng rãi nhất là giá hàng hóa kỷ lục sẽ thúc đẩy lạm phát trên toàn cầu và các ngân hàng trung ương hành động quá chậm để ngăn chặn xu hướng này. Tháng trước, chứng kiến sự tăng trưởng nhanh nhất về chỉ số giá sản xuất (PPI) kể từ tháng 10/2017, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC) bắt đầu lưu tâm.
Tất cả các thị trường tài chính của Trung Quốc đều đang khẩn trương trước bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy PBOC sẽ tăng tốc thắt chặt tiền tệ khi quốc gia này hoàn thành quá trình phục hồi sau đại dịch.
Đối với kim loại, các yêu cầu cho vay khó khăn hơn sẽ ảnh hưởng đến nhu cầu trên các lĩnh vực, từ bất động sản đến ôtô và hàng tiêu dùng. Tuy nhiên, Bloomberg Economics không cho rằng PBOC sẽ có động lực để hành động, vì giá tiêu dùng vẫn tương đối thấp.
Phiên An (theo Bloomberg)