Chia sẻ tại hội thảo Thị trường chứng khoán Việt Nam 2021: Sự lựa chọn đầu tư khôn ngoan do CLB các nhà kinh tế tổ chức, ông Nguyễn Hoàng Phương - Giám đốc huấn luyện và hỗ trợ kinh doanh Công ty cổ phần Chứng khoán TP HCM (HSC) cho rằng, phần đông nhà đầu tư mới tham gia thị trường có hai lỗi sai cơ bản.
Thứ nhất, họ thường đầu tư theo đám đông, không xác định phương pháp phù hợp với nhu cầu bản thân. Điều này dẫn đến việc nhà đầu tư không ý thức được mình đang thực sự đầu tư hay đầu cơ chứng khoán.
Thứ hai, họ cũng không quản lý chặt dòng tiền và cân đối tỷ trọng các cổ phiếu trong danh mục. Họ sẵn sàng rút khỏi những kênh đầu tư khác để bơm tiền vào chứng khoán, dùng đòn bẩy nhiều khi thị trường lên nên rủi ro cũng lớn khi thị trường xuống.
Theo ông Phương, các công ty chứng khoán hoặc đội nhóm phân tích thường đặt ra những phễu lọc cổ phiếu khác nhau. Tuy nhiên, nhà đầu tư khôn ngoan không chỉ lắng nghe bên ngoài mà quan trọng hơn phải thấu hiểu bên trong, tức biết mình tham gia thị trường ở vị thế đầu cơ hay đầu tư. Trả lời câu hỏi về khả năng tài chính và khẩu vị rủi ro sẽ giúp nhà đầu tư lựa chọn được doanh nghiệp, thời điểm vào và ra thích hợp.
Ông Nguyễn Hoàng Phương - Giám đốc huấn luyện và hỗ trợ kinh doanh Công ty cổ phần Chứng khoán TP HCM (HSC). Ảnh: Phạm Diệu.
Ông Phương cho biết, cá nhân ông thường tự sàng lọc cổ phiếu thành 5 nhóm.
Cổ phiếu tăng trưởng
Đây là cổ phiếu của những doanh nghiệp tăng trưởng bền vững trong nhiều năm và có thể nhìn thấy sự tăng trưởng trong ít nhất 2 năm tiếp theo từ hoạt động kinh doanh hiện hữu hoặc dự án mới. Yếu tố làm giảm giá cổ phiếu là các mảng kinh doanh bão hoà trong khi các dự án mới triển khai tiêu tốn nhiều chi phí, chưa gặt hái thành quả.
Không phải bất cứ cổ phiếu nào nằm trong nhóm có chu kỳ cũng đáng đầu tư. P/E thị trường đang khoảng 18x, nhưng một số cổ phiếu được định giá cao hơn khi P/E đã trên 20 lần. Do đó, nhà đầu tư có thể tìm những cổ phiếu đang "rẻ" hoặc chờ đợi những đợt thị trường điều chỉnh mạnh.
Cổ phiếu có cổ tức ổn định
Những doanh nghiệp chia cổ tức ổn định thường kinh doanh hiệu quả trong nhiều năm liên tiếp, tình hình tài chính lành mạnh. Đây là những cổ phiếu được lựa chọn với vai trò phòng thủ, biến động giá ít và phù hợp cho nhà đầu tư có khẩu vị rủi ro thấp.
Cổ phiếu chu kỳ
Đây là những cổ phiếu tăng hoặc giảm mạnh trong một khoảng thời gian vì doanh thu, lợi nhuận của doanh nghiệp biến động mạnh theo giá cả hàng hoá, tiền tệ, chi phí... Để tìm kiếm những cổ phiếu này, nhà đầu tư cần quan sát giá cả, chính sách, dòng tiền trên thị trường chứng khoán và xác định độ dài một chu kỳ để quyết định thời gian nắm giữ.
Ví dụ, cổ phiếu dầu khí lên nhanh trong vài tháng vì giá dầu thô tăng từ 40 USD lên trên 60 USD một thùng. Cổ phiếu của các công ty chứng khoán lại có chu kỳ dài hơn (khoảng 2-3 năm) vì có nhiều động lực tăng như thanh khoản cải thiện giúp tăng phí môi giới, thị trường đi lên giúp tăng lợi nhuận tự doanh và sắp tới là khả năng nâng hạng lên thị trường mới nổi.
Cổ phiếu của doanh nghiệp có tài sản ngầm
Tài sản ngầm là các tài sản chưa được đề cập nhiều trong công tác quan hệ đầu tư của doanh nghiệp, như bất động sản, trữ lượng quặng mỏ, tiền mặt và thậm chí là nợ xấu. Những cổ phiếu của các doanh nghiệp có tài sản ngầm thường èo uột, giá thấp và mất hút thanh khoản.
Nhà đầu tư cần kiểm tra thông tin về các tài sản ngầm này thông qua báo cáo tài chính (khoản mục đầu tư ngắn hạn, dài hạn, hàng tồn kho, người mua trả tiền trước...) và nghe ngóng tin đồn về thời điểm hiện thực hoá tài sản ngầm. Đây là nhóm cổ phiếu dễ có biên lợi nhuận cao nếu tham gia đúng thời điểm, nhưng cũng dễ chôn vốn, thậm chí mất vốn nếu phân tích và tiếp cận thông tin sai.
Cổ phiếu chết đi sống lại
Đặc điểm nhận dạng những cổ phiếu này là doanh nghiệp tái cơ cấu cổ đông và đưa ra chiến lược kinh doanh mới thì cổ phiếu từ vùng giá thấp bỗng vọt lên. Cổ phiếu nhóm này có rủi ro lớn nhất vì nhà đầu tư thường khó biết được mục đích thực sự của việc thay máu cổ đông và tiềm lực của cổ đông mới, dẫn đến nếu sai sẽ thiệt hại rất lớn.
Theo ông Phương, dù chọn cổ phiếu theo nhóm nào thì nhà đầu tư cũng cần kiểm tra nhiều nguồn tin chứ không tin tưởng hoàn toàn vào một nguồn. Một số thông tin cơ bản cần được trả lời trước mỗi quyết định đầu tư là xu hướng thị trường đang thế nào, vị thế cổ phiếu ra sao, doanh nghiệp có đợt phát hành nào trong ngắn hạn, giá mục tiêu mà các công ty chứng khoán khuyến nghị, nguồn cung T+3, thanh khoản, chất xúc tác...
"Phân loại theo cách trên giúp nhà đầu tư biết mình mua cổ phiếu vì cái gì, từ đó loại bớt rủi ro mất tiền", ông Phương nói.
Chuyên gia này cũng khuyến nghị nhà đầu tư mới nên tham khảo các cổ phiếu tăng trưởng và cổ tức ổn định để ưu tiên việc bảo toàn vốn. Khi thông thạo những mánh khoé trên thị trường thì mới tìm đến những cổ phiếu có khẩu vị rủi ro cao hơn.
Phương Đông