Theo các tài liệu do Bussiness Insider thu thập và công bố trong tuần này, hạm đội Mỹ ở Biển Đỏ đã nhiều lần dùng biện pháp "đánh chặn mềm" để bắn hạ máy bay không người lái (UAV) do nhóm vũ trang Houthi triển khai từ lãnh thổ Yemen.
Đánh chặn mềm, còn gọi là giao chiến phi động năng, không sử dụng tên lửa và đạn dược như phương pháp đánh chặn cứng truyền thống.
Từ ngày 27/11/2023 đến 9/3/2024, tàu khu trục USS Mason đã chặn được một UAV bằng phương pháp này. Khu trục hạm USS Gravely cũng nhiều lần sử dụng "hệ thống vũ khí phi động năng" để hạ thành công UAV đối phương trong ngày 19/2/2024.
"Các cuộc giao tranh không chỉ chứng tỏ vũ khí phi động năng có thể hoạt động trên biển, mà còn thay đổi cách hải quân Mỹ tác chiến tại môi trường này. Chúng cũng giúp đào tạo các kíp tàu chiến Mỹ về phương thức đánh chặn mềm", một tài liệu có đoạn.
Khu trục hạm USS Mason tại Biển Đỏ tháng 1/2024. Ảnh: US Navy
Giới chức hải quân Mỹ từ chối nêu cụ thể phương pháp phi động năng được các tàu chiến sử dụng, song giới chuyên gia quân sự đã chỉ ra những hệ thống cho phép khu trục hạm Mỹ tiến hành đánh chặn mềm.
Bryan Clark, cựu sĩ quan hải quân Mỹ và hiện là nhà phân tích tại Viện nghiên cứu Hudson có trụ sở tại Washington, cho biết các tàu khu trục Mỹ được trang bị hệ thống tác chiến điện tử AN/SLQ-32 được ví như "tai mắt điện tử", có khả năng phát hiện tín hiệu liên lạc vô tuyến và sóng radar từ chiến đấu cơ, tên lửa chống hạm đối phương.
Khi kích hoạt chế độ tấn công điện tử, AN/SLQ-32 có thể phát ra chùm sóng vô tuyến với cường độ mạnh ở tần số mà đầu dò radar tên lửa thường sử dụng, khiến quả đạn mất phương hướng và dễ lạc mất mục tiêu.
Năm 2002, hải quân Mỹ bắt đầu tiến hành chương trình Cải tiến Tác chiến điện tử Mặt nước (SEWIP) nhằm hiện đại hóa AN/SLQ-32. Hệ thống này đã có ba phiên bản nâng cấp, phiên bản thứ 4 dự kiến được bổ sung cảm biến quang điện tử và hồng ngoại.
Bản nâng cấp Block 1 do tập đoàn General Dynamics sản xuất tập trung vào các cải tiến về trinh sát điện tử, cải thiện hệ thống điều khiển và hiển thị, cung cấp bộ thu phụ trợ để chặn thu các tín hiệu đặc biệt và xác định nguồn phát.
Hợp đồng chế tạo phiên bản Block 2 được trao cho nhà thầu Lockheed Martin, trong đó nâng cấp ăng-ten và bộ thu hỗ trợ điện tử, trang bị hệ thống tác chiến với giao diện mở cho AN/SLQ-32. Tập đoàn Northrop Grumman phụ trách sản xuất phiên bản Block 3, cung cấp năng lực tấn công điện tử để vô hiệu hóa mối đe dọa.
Các tàu khu trục lớp Arleigh Burke sở hữu Thiết bị Khai thác Tín hiệu Tàu (SSEE), hệ thống tình báo tín hiệu được thiết kế để phân tích dữ liệu trong thời gian thực, cung cấp khả năng định vị chính xác nhiều mục tiêu khác nhau và có tính năng đánh chặn mềm.
Ăng-ten của hệ thống AN/SLQ-32 (giữa) trên tàu khu trục Mỹ trong bức ảnh đăng năm 2020. Ảnh: Lockheed Martin
Theo tài liệu do Business Insider thu thập, "những người vận hành hệ thống SSEE" đã được trao thưởng nhờ thành tích hạ UAV Houthi bằng phương pháp phi động năng. Điều này cho thấy đây nhiều khả năng là vũ khí đã được sử dụng trong các cuộc giao tranh.
Tác chiến điện tử vốn là một phần trong học thuyết của hải quân Mỹ, song hạm đội nước này chưa từng đối mặt với mối đe dọa lớn từ UAV như trong chiến dịch ở Biển Đỏ. Lực lượng Mỹ tuyên bố đã hạ gần 500 UAV từ khi nhóm vũ trang Houthi bắt đầu tập kích tàu hàng, tàu chiến ở Biển Đỏ và Vịnh Aden vào tháng 10/2023.
"Đây là lần đầu tiên chúng ta chứng kiến UAV được sử dụng trong nhiệm vụ chống hạm để đối phó hải quân Mỹ và đồng minh", Clark cho hay.
Chứng minh hiệu quả của phương pháp đánh chặn phi động năng có ý nghĩa quan trọng đối với hải quân Mỹ. Những phương pháp này không chỉ có chi phí thấp hơn so với khai hỏa tên lửa phòng không, mà còn giúp tàu chiến tiết kiệm đạn dược và hạn chế quay về cảng để nạp thêm vũ khí.
Theo Clark, các cuộc giao tranh bằng vũ khí phi động năng cho thấy hải quân Mỹ đã thay đổi chiến thuật phòng thủ để ứng phó một cách phù hợp hơn với mối đe dọa. Đây chính là một trong những bài học mà lực lượng này đúc rút được từ xung đột với Houthi.
"Duy trì hiện diện tàu chiến trong môi trường giao tranh cường độ cao như xung đột với Houthi là điều hết sức quan trọng", biên tập viên Jake Epstein của Business Insider nhận định.
Phạm Giang (Theo Business Insider, Defense Post)