Pháp ngày 1/8 bắt đầu sơ tán hàng trăm công dân nước này khỏi Niger, một ngày sau khi hai quốc gia láng giềng Mali và Burkina Faso cho biết bất kỳ can thiệp nào từ bên ngoài nhằm khôi phục chính phủ bị lật đổ ở Niamey sẽ được xem là lời tuyên chiến.
"Trong bối cảnh tình hình ở Niger hậu đảo chính ngày càng đáng lo ngại, chúng tôi quyết định đảm bảo công dân Pháp có thể rời Niger nếu muốn", Ngoại trưởng Pháp Catherine Colonna nói.
Đức cùng ngày kêu gọi công dân tham gia các chuyến bay sơ tán do Pháp tổ chức. Tây Ban Nha cho biết chuẩn bị sơ tán hơn 70 công dân bằng đường hàng không.
Bộ Ngoại giao Italy thông báo một phi cơ đã hạ cánh xuống Niamey để sơ tán công dân nước này cũng như những quốc gia khác, dự kiến trở về Rome sáng sớm 2/8. Hiện có khoảng 100 người sở hữu hộ chiếu Italy đang ở Niamey.
Phi cơ Airbus A330 tham gia chiến dịch sơ tán công dân Pháp ở Niger cất cánh từ căn cứ không quân Istres-Le Tube, gần thành phố Marseille, miền nam Pháp ngày 1/8. Ảnh: AFP
Dữ liệu trên Flightradar cho thấy một chiếc máy bay đăng ký với lực lượng vũ trang Pháp đã rời sân bay Niamey vào tối 1/8. Trước đó, một đám đông người nước ngoài đã tập trung bên ngoài sân bay cùng hành lý.
"Tôi chưa bao giờ nghĩ chúng tôi sẽ phải rời đi thế này. Đó giống như cảnh tượng trong chiến tranh", một phụ nữ Pháp chờ khởi hành cùng gia đình nói với Reuters qua điện thoại. Nguồn tin từ sân bay Paris cho biết một phi cơ chở 262 người sơ tán từ Niger đã hạ cánh xuống thành phố hôm nay.
Phát ngôn viên Hội đồng An ninh Quốc gia Nhà Trắng John Kirby ngày 1/8 nói Mỹ hiện chưa có kế hoạch sơ tán công dân khỏi Niger, song đã đình chỉ hoạt động huấn luyện với lực lượng của Niamey. Khoảng 1.000 lính Mỹ đang đồn trú tại quốc gia châu Phi này.
"Chúng tôi tiếp tục kêu gọi công dân Mỹ ở Niger rằng đảm bảo an toàn là ưu tiên hàng đầu của họ", ông nói, thêm rằng quân đội Mỹ ở Niger không tham gia vào nỗ lực sơ tán của châu Âu.
Nhà Trắng cho biết không thấy dấu hiệu nào cho thấy Nga đứng sau cuộc đảo chính ở Niger. Chính phủ Mỹ cũng chưa đưa ra bất kỳ quyết định nào về thay đổi những hỗ trợ của Washington đối với quốc gia châu Phi này.
Lực lượng an ninh Niger chuẩn bị giải tán người biểu tình ở bên ngoài đại sứ quán Pháp tại Niamey ngày 30/7. Ảnh: Reuters
Lực lượng cận vệ tổng thống Niger ngày 26/7 tiến hành đảo chính, quản thúc tổng thống bị lật đổ Mohamed Bazoum tại dinh thự. Tướng Abdourahamane Tchiani, chỉ huy lực lượng cận vệ, được chọn làm tân lãnh đạo chính quyền quân sự thay ông Bazoum.
Mỹ và các nước châu Âu lên án cuộc đảo chính Niger, yêu cầu chính quyền quân sự nhanh chóng thả ông Bazoum. Niger là quốc gia thứ ba ở vùng Sahel rung chuyển vì đảo chính quân sự trong vòng ba năm qua, sau Mali và Burkina Faso.
Tình hình an ninh tại Niger sau đó trở nên căng thẳng, với các cuộc biểu tình bài Pháp bùng phát ở Niamey. Tổng thống Emmanuel Macron ngày 30/7 cảnh báo Pháp sẽ "lập tức hành động và không khoan nhượng" nếu công dân hoặc lợi ích của Paris bị xâm phạm.
Cộng đồng Kinh tế Các quốc gia Tây Phi (ECOWAS) ngày 30/7 yêu cầu Niger khôi phục quyền lực cho ông Bazoum trong vòng một tuần. Quá hạn chót này, ECOWAS sẽ sử dụng "mọi biện pháp", bao gồm cả vũ lực, để khôi phục trật tự hiến pháp tại Niger. Mali và Burkina Faso, hai nước hiện cũng do chính quyền quân sự lãnh đạo, cho biết họ sẵn sàng tuyên chiến nếu Niger bị can thiệp quân sự.
Vị trí Niger và vùng Sahel. Đồ họa: AFP
Thanh Tâm (Theo Reuters, AFP)