Ý kiến trên được TS Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, đưa ra tại Hội thảo thúc đẩy dự án Vành đai 3 - động lực mới cho Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, chiều 2/12.
Vành đai 3 đi qua TP HCM, Bình Dương, Đồng Nai, Long An, được đầu tư giai đoạn một dài hơn 76 km với tổng kinh phí khoảng 75.300 tỷ đồng. Trên địa bàn TP HCM, tuyến dài hơn 47 km, qua TP Thủ Đức, huyện Củ Chi, Hóc Môn, Bình Chánh, tổng diện tích giải toả khoảng 412 ha với hơn 1.670 trường hợp bị ảnh hưởng, trong đó 663 hộ giải tỏa trắng.
Dự kiến giữa năm 2023 dự án được được giao ít nhất 70% mặt bằng. Theo ông Dũng, đây là "kỷ lục về tiến độ" nên ngoài bảo đảm tài chính, năng lực, cần cơ chế phù hợp thực hiện. Ông nêu thực tế công tác bồi thường ở nhiều dự án, giá bồi thường chủ yếu dựa theo loại đất, như nông nghiệp, đất rừng được đền bù thấp hơn thổ cư. Điều này khiến nhiều người dân bị thiệt thòi, dẫn đến các vụ khiếu nại.
Ông Dũng cho rằng giá trị đất được quyết định bởi vị trí nên tại dự án Vành đai 3, cùng với việc xác định loại đất, địa điểm các khu đất cần được xem xét nhằm đưa ra giá đền bù phù hợp. "Nếu cơ chế này được giải quyết, sự đồng tình của người dân với chủ trương thu hồi đất chắc chắn sẽ cao hơn", ông nói.
Lý giải vấn đề trên, Phó giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TP HCM Võ Trung Trực cho biết trong vấn đề bồi thường, thành phố căn cứ vào loại và vị trí đất để đưa ra mức giá đền bù thoả đáng cho người dân. "Chẳng hạn cùng đất nông nghiệp nhưng nếu ở mặt tiền đường, giá bồi thường sẽ cao hơn nơi không có đường đi", ông Trực nói.
Theo ông Trực, tại dự án Vành đai 3, các quận huyện đã dự toán lại giá bồi thường, hỗ trợ tái định cư với từng loại đất, theo từng vị trí. Cao nhất là đất ở có vị trí mặt tiền, dự kiến được đền bù gần 13,7-40,1 triệu đồng mỗi mét vuông. Các khu vực khác xa đường giá 5,1-8,9 triệu đồng mỗi m2. Riêng giá bồi thường, hỗ trợ đất nông nghiệp, đất mặt tiền dự kiến giá đền bù 3,3-8,2 triệu đồng/m2. Nơi không tiếp giáp đường giá 2,3-5,8 triệu đồng...
"Đây là giá đền bù tạm tính, khi bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, các địa phương cùng đơn vị tư vấn độc lập sẽ thẩm định cụ thể trước khi trình Hội đồng thẩm định giá đất và UBND thành phố phê duyệt để áp dụng", ông Trực nói.
TS Nguyễn Xuân Thành, Giảng viên Trường Chính sách Công và Quản lý Fulbright, nói thách thức lớn nhất trong triển khai Vành đai 3 là quá trình thực hiện. Áp lực của xã hội, doanh nghiệp đang đặt lên từng nhà lãnh đạo của 4 tỉnh thành tuyến đi qua trong quá trình thực hiện dự án này.
"Điều kiện về vốn, cơ chế, chính sách đã có, nên nếu tới 2026 không hoàn thiện được Vành đai 3 thì lý do là do năng lực lãnh đạo", ông Thành nói và cho rằng việc đặt áp lực lên các nhà lãnh đạo về tiến độ cũng là bài học đã áp dụng ở Trung Quốc, Nhật Bản - nơi triển khai nhiều dự án lớn với thời gian ngắn.
Một thách thức khác, theo ông Thành, triển khai Vành đai 3 phải gắn với phát triển đô thị. Tuy nhiên, ông cho rằng các địa phương phải ưu tiên lợi ích giao thông của tuyến, sau đó mới tính đến lợi ích bất động sản. Nếu tuyến vành đai hình thành đến đâu, nhà sát mặt tiền mọc lên đến đó thì lợi ích giao thông sẽ không còn.
Theo Phó Giám đốc Sở Giao thông Vận tải TP HCM Phan Công Bằng, các dự án thành phần thuộc Vành đai 3 sau khi hoàn tất thủ tục để phê duyệt, các địa phương sẽ tập trung ba nhóm việc chính, gồm: thiết kế, dự toán bản vẽ thi công, lựa chọn nhà thầu. Song song đó là giải phóng mặt bằng và thiết kế kỹ thuật cho dự án để kịp giữa năm sau khởi công.
"Khối lượng công việc rất lớn, nhưng TP HCM và các địa phương đã chuẩn bị nhiều giải pháp đáp ứng nguồn vốn, nguồn vật liệu... nhằm đảm bảo tiến độ", ông Bằng nói.
Sau khi được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư hồi tháng 6 năm nay, các địa phương tuyến đi qua đã tổ chức nhiều cuộc làm việc để đẩy nhanh triển khai dự án Vành đai 3. Theo kế hoạch, dự án sẽ hoàn thành năm 2026. Đây được xem là tuyến đường chiến lược, ngoài kết nối giao thông còn tạo hành lang đô thị, công nghiệp không chỉ 4 tỉnh thành đi qua mà cả Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.
Gia Minh