Trong báo cáo gửi Văn phòng Chính phủ mới đây, Bộ Xây dựng cho rằng việc giao và cho thuê đất thông qua đấu giá đã hạn chế được tiêu cực, lợi dụng cơ chế xin - cho, thêm nguồn thu lớn cho ngân sách địa phương. Hoạt động này ngày càng mở rộng hơn về quy mô, tăng giá trị thu được qua từng năm.
Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích, Bộ nhận xét đấu giá đất cũng bộc lộ một số hạn chế, tiêu cực. Cụ thể, trong quá trình tổ chức, một số nơi có hiện tượng "cò đấu giá", thông đồng làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người tham gia.
"Hiện tượng trả rất cao một số lô rồi bỏ cọc, tạo mặt bằng giá ảo để thao túng thị trường. Ngoài ra, việc mua đi bán lại nhiều lô đất nhằm thu lợi bất chính diễn ra phổ biến ở nhiều hơn, thậm chí mang tính tổ chức", cơ quản lý nêu trong báo cáo.
Hơn một tháng qua, loạt phiên đấu giá tại các huyện ven Hà Nội gây xôn xao thị trường. Trong đó, một số cuộc thu hút hàng nghìn hồ sơ tham dự, gấp hơn chục lần số lô đất được bán ra. Tại huyện Hoài Đức, hàng trăm nhà đầu tư đã tham gia phiên đấu giá kéo dài xuyên đêm, đẩy giá hơn chục lô đất trúng với mức trên 100 triệu đồng một m2. Lô cao nhất trúng với giá hơn 133 triệu đồng một m2 - gấp 18 lần mức khởi điểm.
Khu đất đấu giá tại xã Tiền Yên, Hoài Đức cách trung tâm Hà Nội khoảng 20 km có hàng chục lô trúng với mức trên 100 triệu đồng một m2. Ảnh: Phạm Chiểu
Theo Bộ Xây dựng, kết quả đấu giá đất vừa qua bị tác động bởi 3 nguyên nhân gồm mức khởi điểm, tiền đặt cọc thấp và nhiều hội nhóm đầu tư chuyên nghiệp tham gia rồi bán lại ngay để kiếm lời. Ngay bên ngoài khu vực đấu giá, đám đông môi giới trực chờ kết quả, sẵn sàng chào mua, bán với giá chênh 200 - 500 triệu đồng một lô đất.
"Kết quả trúng đấu giá cao gấp nhiều lần khởi điểm sẽ tác động tiêu cực đến mặt bằng giá đất, cung - cầu nhà ở và thị trường bất động sản", Bộ Xây dựng cho biết.
Hệ lụy đầu tiên là mức trúng cao có thể được lấy làm thông tin tham chiếu, xác định và tạo mặt bằng giá mới hơn nhiều so với khu vực lân cận địa điểm đấu giá. Điều này gây bất lợi cho các dự án đã được chấp thuận, nhưng chưa nộp tiền sử dụng đất.
Tiếp đó, tâm lý nhà đầu tư cũng bị ảnh hưởng, kéo theo giá nhà ở, bất động sản ở gần nơi đấu giá tăng lên. Bộ Xây dựng cho biết thực tế, mức trúng đấu giá thường là cơ sở để tổ chức, cá nhân tham chiếu và xác định giá chuyển nhượng bất động sản.
Giá đất tăng cũng làm đội chi phí đầu vào. Doanh nghiệp khó có cơ hội đầu tư dự án bất động sản bình dân với giá thấp, mà buộc phải làm nhà cao cấp, siêu sang mới có thể thu hồi vốn, đảm bảo hiệu quả kinh doanh. Việc này ảnh hưởng tới nguồn cung nhà ở trong tương lai.
Cuối cùng, kết quả trúng đấu giá cao bất thường ảnh hưởng, gây khó cho thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư với các dự án sử dụng vào mục tích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế xã hội. Người dân có đất bị thu hồi cũng dễ bị kích động, họ có thể khiếu nại và yêu cầu phương án bồi cao hơn, gây mất ổn định xã hội.
Đám đông môi giới mua, bán các lô đất ngay phía ngoài địa điểm tổ chức đấu giá ở huyện Phúc Thọ hồi tháng 8. Ảnh: Anh Tú
Trước những bất cập này, Bộ Xây dựng đề xuất hoàn thiện các quy định liên quan đến đấu giá đất như tăng tiền cọc, xác định giá khởi điểm sát thị trường. Thời gian nộp tiền trúng đấu giá cũng cần rút ngắn và hạn chế người tham gia với mục đích đầu cơ.
Đồng thời, cơ quan này cũng đề nghị có chính sách đánh thuế với trường hợp sở hữu nhiều nhà, đất để hạn chế đầu cơ, mua đi bán lại nhiều lần trong thời gian ngắn để kiếm lời.
Anh Tú