Thủy điện, quản lý rừng và thiên tai tiếp tục là chủ đề được các đại biểu quan tâm trong phiên thảo luận sáng nay (5/11) tại Quốc hội.
Giải trình về thiên tai ở miền Trung, Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà cho rằng cần có đánh giá độc lập của cơ quan khoa học, "lúc này đưa ra kết luận còn quá sớm".
Theo ông, cường độ và tần suất thiên tai tăng lên 4 lần trong 40 năm qua. Việt Nam nằm trong vòng bão của Tây Nam Thái Bình Dương, là một trong những nước rủi ro thiên tai cao nhất. Do vậy, không nên suy đoán nguyên nhân những sự cố sạt lở do đất đá ở miền Trung vừa qua, mà phải dựa trên cơ sở khoa học. Toàn bộ khu vực này nằm trong đứt gãy địa chất, đứt gãy phong hóa tạo ra độ gắn kết rất thấp, lại nằm trong địa hình đồi núi dốc. Quá trình đó làm cho địa chất bị nát vụn cùng với lượng mưa lớn dẫn đến nguy cơ sạt lở", Bộ trưởng Hà phân tích.
Ông nói thêm, các điểm xảy ra sạt lở ở miền Trung vừa qua là "tổ hợp của nhiều loại hình thiên tai", như 4 cơn bão liên tiếp, lượng mưa đã vượt qua các chỉ số đo lịch sử.
Bộ trưởng Trần Hồng Hà phát biểu tại Quốc hội sáng 5/11. Video: Lộc Chung
Tiếp tục giải đáp ý kiến đại biểu về thủy điện nhỏ, đặc biệt là ảnh hưởng môi trường và xử lý như thế nào khi hết khấu hao, Bộ trưởng Công thương Trần Tuấn Anh nói "đã có những quy trình pháp lý rất bài bản để quản lý".
Báo cáo kinh tế kỹ thuật và báo cáo đánh giá tác động môi trường sẽ giúp các cấp có thẩm quyền đánh giá hiệu quả dự án và tác động tiêu cực. Đối với các dự án thủy điện thì đã có tiêu chí sử dụng đất; nếu vượt qua 10 ha đất/1MW hoặc lấy đất rừng tự nhiên, dự án sẽ không được xem xét.
Với các thủy điện nhỏ hết khấu hao, luật quy định chủ đầu tư chịu trách nhiệm tháo dỡ, báo cáo cấp có thẩm quyền. Tương tự, với điện mặt trời, các chủ đầu tư cũng phải xử lý rác thải từ các tấm pin năng lượng mặt trời sau khi dự án hết thời hạn. Lãnh đạo ngành công thương nhấn mạnh, báo cáo đánh giá tác động môi trường của dự án rất quan trọng, giúp cấp có thẩm quyền thông qua dự án hay không. Vì vậy, các báo cáo này đều phải đăng công khai trên trang điện tử và mọi người có cơ sở để đánh giá.
Chưa thỏa mãn với phần trả lời của ông Tuấn Anh, đại biểu Dương Trung Quốc tiếp tục nêu ý kiến "vấn đề tôi muốn nói là cảnh báo câu chuyện của mấy chục năm nữa, chứ không phải hôm nay, bởi nếu không nhìn ra trước sẽ để lại di họa cho con cháu".
"Như cách Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nói là khi thủy điện nhỏ hết khấu hao thì chủ đầu tư xử lý. Nhưng hiện nay nhiều dự án lấy đất của dân không đền bù cho họ thỏa đáng, vậy mấy chục năm sau lấy cơ chế nào ràng buộc họ phải tháo dỡ", ông Quốc tranh luận.
Đại biểu Nguyễn Thanh Hồng thẳng thắn cho rằng, phát biểu như Bộ trưởng thì "mọi thứ chúng ta đều đúng, chỉ có trời sai vì mưa nhiều quá". Theo ông, ở đâu có nhiều dự án thủy điện thì ở đó thường xảy ra lũ quét, lũ ống, cần làm rõ nguyên nhân vấn đề này. "Tôi không phải nhà khoa học, câu trả lời về nguyên nhân lũ lụt và sạt lở thì Chính phủ và các nhà khoa học sẽ có ý kiến chính thức", ông Hồng nói.
Đại biểu Lê Thanh Vân phát biểu sáng 5/11. Video: Lộc Chung
Cũng tham gia tranh luận về lợi ích và tác hại của thủy điện nhỏ, đại biểu Lê Thanh Vân đề nghị cần nhìn vấn đề trên quan điểm lịch sử về thủy điện.
Ông dẫn chứng, khi xây dựng thủy điện sông Đà, mục tiêu ban đầu là trị thủy. Bởi đây là con sông hùng vĩ, hung dữ trải qua bao đời. Sau đó, Việt Nam cùng các chuyên gia Liên Xô xây dựng, lúc đầu nhằm mục đích trị thủy rồi mới đến phát điện.
"Vì mục đích trị thủy đầu tiên nên thủy điện sông Đà được sử dụng chủ yếu để điều tiết lũ, giúp Hà Nội tránh được các trận lụt lịch sử. Năm 1971, chúng ta phải phá đê Chương Mỹ để cứu Hà Nội, nhưng từ khi có thủy điện sông Đà thì lũ được điều tiết tốt", ông Vân dẫn chứng.
Theo ông, mặt trái của thủy điện là sự lạm dụng của các nhà đầu tư. "Nói về thủy điện thì các nhà chuyên mộn phải nghĩ đến thủy công, điều tiết dòng chảy để tránh thiệt hại cho nhân dân. Nhưng một số chủ đầu tư lạm dụng quy trình ấy để trục lợi thông qua phá rừng, lấy gỗ quý", ông nói và nêu quan điểm khi đánh giá cần khách quan, nhiều chiều, cần xét đến cả vai trò tích cực của thủy điện với cộng đồng. "Không nên vì lũ lụt mà đổ hết cho thủy điện", ông Vân nhấn mạnh.
Chiều nay 5/11, Quốc hội tiếp tục thảo luận về kinh tế - xã hội.
Xem diễn biến chính