Phát biểu tại phiên thảo luận của Quốc hội sáng 3/11, Bộ trưởng Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thể nói đường sắt đô thị là loại hình giao thông hiện đại, giúp tránh ùn tắc hiệu quả ở các thành phố lớn.
Tuy nhiên, thời gian qua các dự án đã triển khai bộc lộ nhiều vấn đề, đặc biệt là tiến độ chậm. "Chúng tôi đã rút ra bài học kinh nghiệm sâu sắc", ông Thể nói.
Bộ trưởng Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thể. Ảnh: Trung tâm báo chí Quốc hội.
Lãnh đạo ngành giao thông cũng cho biết, vấn đề quy hoạch, chuẩn bị đầu tư, việc lựa chọn đối tác, nhà thầu sẽ được rút kinh nghiệm, để lựa chọn được công nghệ, nhà thầu tốt cho các dự án sau. Đặc biệt với các dự án sử dụng hợp đồng EPC, Bộ trưởng Thể nói sẽ có những giải pháp rõ ràng để xác định giá trị dự án, tránh tình trạng điều chỉnh giá.
"Chúng tôi xin tiếp thu, sắp tới sẽ cùng các thành phố lớn tham mưu Chính phủ tốt hơn, để những dự án khởi công mới tránh được các tình trạng như hiện nay", ông Thể cam kết với các đại biểu.
Trước đó, đại biểu Nguyễn Phi Thường cho rằng, Hà Nội và TP HCM đang trở thành các siêu đô thị mỗi nơi 10 triệu dân, tăng dân số cơ học hàng năm khoảng 200.000 người, gây sức ép lớn lên cơ sở hạ tầng, đặc biệt là giao thông. Vì thế, việc xây dựng đường sắt đô thị được coi là giải pháp mang tính then chốt. Tuy nhiên một số tuyến đang triển khai đều gặp vấn đề chung là vốn đầu tư hàng tỷ USD nhưng chậm tiến độ, đội vốn, nhiều lần gây bức xúc dư luận.
"Cơ quan có thẩm quyền cần khẩn trương tổng kết, đúc rút kinh nghiệm để các dự án sau không lặp lại điều này", ông Thường nói.
Đại biểu đề xuất, quy hoạch đường sắt đô thị phải gắn kết với không gian và đời sống đô thị. Bởi TP HCM và Hà Nội hiện nay đang không được thiết kế theo định hướng đô thị giao thông công cộng, phát triển chủ yếu theo các phương tiện cá nhân với mật độ đường rất thấp.
Đại biểu Nguyễn Phi Thường. Ảnh:Trung tâm báo chí Quốc hội.
Theo đại biểu Thường, cảnh quan vỉa hè, nhà phố và xe máy là đặc trưng của đô thị Việt Nam. Xe máy đang là phương tiện chủ yếu trong giao thông và sẽ cạnh tranh quyết liệt với đường sắt đô thị. Trong khi đó, để các dự án đường sắt đô thị phát huy hiệu quả phải có lượng người sử dụng đủ lớn. "Việc đầu tư xây dựng đường sắt đô thị phải gắn với tái cấu trúc không gian đô thị, 'đo ni đóng giày' cho từng tuyến, gắn với các tiện ích để thu hút người dân sử dụng", ông Thường nói.
Riêng với dự án đường sắt Cát Linh - Hà Đông, đại biểu bày tỏ mong muốn Quốc hội, Chính phủ "tháo gỡ các vướng mắc để cuối năm nay vận hành, không để lỡ hẹn lần thứ 9 với nhân dân".
"Cần đánh giá, rút kinh nghiệm về việc vay ODA xây dựng đường sắt đô thị, thận trọng với các điều kiện vay. Và việc đầu tư đường sắt đô thị chỉ hiệu quả khi xây toàn tuyến chứ không phải một đoạn tuyến", ông Thường nói.
Đề cập đến hạ tầng đồng bằng sông Cửu Long, đại biểu Nguyễn Thanh Xuân cho rằng hơn 10 năm qua, phát triển giao thông khu vực này "quá chậm và khiêm tốn". Hiện đồng bằng sông Cửu Long mới có 41 km cao tốc TP HCM - Trung Lương, đang làm thêm 52 km Trung Lương - Mỹ Thuận và 23 km Mỹ Thuận - Cần Thơ. Khi hoàn thành, cả vùng chỉ có 115 km đường cao tốc, quá ít so với đóng góp 13% GDP cả nước.
Đại biểu Xuân đề nghị Chính phủ bố trí nguồn lực hợp lý, đặt mục tiêu rõ ràng đến năm 2025, đồng bằng sông Cửu Long sẽ có bao nhiêu km đường cao tốc, là 250 hay 300 km.
Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho hay Bộ Giao thông Vận tải đang nghiên cứu 7 dự án cao tốc tại khu vực và sẽ chọn những tuyến trọng điểm để đầu tư. Dự kiến đến cuối năm 2025, đồng bằng sông Cửu Long sẽ có trên 300 km đường cao tốc.
Dự án đường sắt Cát Linh - Hà Đông khởi công từ tháng 10/2011, dự kiến vận hành vào quý II/2019, nhưng đến nay chưa xác định được ngày vận hành chính thức. Hồi tháng 6, Thủ tướng giao Bộ Giao thông Vận tải sớm hoàn thiện, đưa vào khai thác tuyến đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông trong năm 2020; báo cáo Chính phủ những vướng mắc của dự án, trình Quốc hội để có hướng xử lý.
Tuyến đường có chiều dài 13,05 km gồm 12 ga và 1 khu Depot. Tổng mức đầu tư ban đầu 8.770 tỷ đồng (gần 553 triệu USD), sau đó điều chỉnh lên 18.002 tỷ đồng (hơn 868 triệu USD). Trong số này, vốn vay ODA Trung Quốc là 13.867 tỷ đồng, vốn đối ứng 4.134 tỷ đồng.
Minh Sơn