Ngày 6/5, đại diện Bộ Giao thông Vận tải cho hay Bộ này vừa có báo cáo về tình hình triển khai dự án thu phí không dừng (ETC). Theo đó, dự án được triển khai từ năm 2015 và Chính phủ yêu cầu hoàn thành trên toàn quốc vào cuối năm 2019. Tuy nhiên đến nay các dự án thành phần vẫn dở dang.
Dự án ETC giai đoạn một (BOO1) do Công ty VETC đầu tư, cần lắp đặt hệ thống thu phí không dừng tại 44 trạm, bao gồm 26 trạm trên quốc lộ 1 và đường Hồ Chí Minh (đoạn qua Tây Nguyên), 18 trạm trên các cao tốc và các quốc lộ khác. Đến nay 40 trong số 44 trạm đã vận hành, còn một số trạm trên các tuyến cao tốc chưa triển khai do thiếu vốn.
Dự án ETC giai đoạn 2 (BOO2) gồm 33 trạm. Bộ Giao thông Vận tải đã tổ chức đấu thầu rộng rãi và lựa chọn liên danh nhà đầu tư. Tuy nhiên, dự án này đang gặp khó khăn do vướng quy định và liên danh các nhà đầu tư chưa thống nhất tỉ lệ góp vốn, không thành lập được doanh nghiệp dự án.
Đối với các trạm BOT do địa phương quản lý, hiện 7/19 trạm chưa hoàn thành.
Vừa qua Bộ Giao thông Vận tải đã tổ chức 3 cuộc họp rà soát, kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân trong việc chậm tiến độ triển khai hệ thống ETC. Theo đó, lãnh đạo Bộ và 30 cá nhân khác đã tự kiểm điểm trách nhiệm liên quan.
Thu phí không dừng tại trạm số 1 quốc lộ 5. Ảnh: Anh Duy.
Lý giải việc chậm trễ, Bộ Giao thông Vận tải cho rằng hành lang pháp lý chưa hoàn chỉnh dẫn đến vướng mắc trong quá trình thực hiện. Các hợp đồng BOT đã ký trước đây với doanh nghiệp (đầu tư đường cao tốc) không có chủ trương áp dụng hình thức thu phí tự động không dừng, nên để triển khai ETC thì các hợp đồng này cần ký thêm phụ lục. Quá trình đàm phán, ký kết phụ lục hợp đồng phát sinh nhiều vướng mắc; quy trình chọn nhà đầu tư dự án thu phí phức tạp, riêng việc đấu thầu chọn nhà đầu tư BOO2 mất 10 tháng.
Trong khi đó, nhiều dự án BOT sụt giảm doanh thu so với phương án tài chính, dẫn đến doanh thu của hạng mục thu phí không dừng cũng không đạt.
Nguyên nhân chủ quan được đề cập là cơ quan quản lý nhà nước chưa có kinh nghiệm thực tế, nên quá trình tham mưu ban hành chính sách còn thiếu sót. Các cá nhân tham gia thực hiện, quản lý, giám sát dự án cũng thiếu kinh nghiệm, làm ảnh hưởng tiến độ.
Ông Nguyễn Văn Quyền, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ôtô Việt Nam cho rằng, việc triển khai dự án thu phí không dừng vướng mắc do xung đột lợi ích giữa các bên liên quan, gồm doanh nghiệp dự án BOT giao thông và nhà cung cấp dịch vụ thu phí không dừng. Doanh nghiệp BOT cho rằng mức phí họ phải trả cho phía cung cấp dịch vụ là cao và chưa có căn cứ; hơn nữa tiền thu phí bị đọng tại đơn vị ETC nên doanh nghiệp BOT không mặn mà triển khai, thời gian đàm phán kéo dài.
Lợi ích của các doanh nghiệp vận tải sử dụng dịch vụ cũng chưa đảm bảo. Nhiều doanh nghiệp có hàng trăm xe phản ánh lo ngại bị đọng vốn, vì phải nộp số tiền hàng chục triệu đồng cho mỗi xe vào tài khoản thu phí không dừng trước khi lăn bánh. Do đó, ông Quyền đề nghị Bộ Giao thông Vận tải đưa ra biện pháp giảm phí hoặc tính lãi với số tiền này.
"Bộ Giao thông Vận tải phải có cơ chế rõ ràng, giải quyết được bài toán hài hòa lợi ích giữa các bên thì mới đẩy nhanh tiến độ dự án ETC", ông Quyền nói.
Về phía nhà đầu tư BOT, ông Nguyễn Văn Huỳnh, Giám đốc Ban quản lý bảo trì và khai thác quốc lộ 5, cho hay đơn vị triển khai dự án ETC đề nghị trích lại doanh thu cho việc lắp đặt dịch vụ trên doanh thu của toàn trạm quốc lộ 5. "Chúng tôi cho rằng chỉ nên trích doanh thu tại làn không dừng, vì đơn vị lắp đặt dịch vụ trên làn nào thì được hưởng doanh thu làn đó. Nếu phải trích lại nhiều cho nhà cung cấp dịch vụ, phương án tài chính của toàn dự án BOT sẽ bị ảnh hưởng", ông Huỳnh nói.
Ông Huỳnh cũng cho hay, hiện mới có hơn 800.000 xe trong tổng số gần 4 triệu ôtô trên toàn quốc dán thẻ E Tag, nhiều xe dán thẻ song không có tiền trong tài khoản nên số xe thực sự sử dụng dịch vụ ETC không nhiều. Do đó, ông Huỳnh kiến nghị cơ quan chức năng có biện pháp bắt buộc dán thẻ để tăng số lượng xe dán sử dụng dịch vụ ETC.
Dịch vụ thu phí tự động đường bộ áp dụng công nghệ RFID để nhận diện ôtô gắn thẻ E Tag định danh, được dán lên kính hoặc đèn xe. Từ đó, thiết bị đọc gắn tại trạm thu phí sẽ trừ tiền của chủ xe. Chủ xe có thể nạp tiền vào tài khoản bằng tiền mặt, Internet banking...
Theo nghị định 100, ôtô bị phạt 1-2 triệu đồng nếu không dán thẻ E tag nhưng vẫn đi vào làn thu phí không dừng (ETC).