Đây là nội dung trong báo cáo về vấn đề sách giáo khoa năm học 2020-2021 được Bộ Giáo dục và Đào tạo gửi các đại biểu Quốc hội.
Triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới, Bộ đã phê duyệt 5 bộ SGK, trong đó có bộ sách Cánh Diều, để các địa phương, cơ sở giáo dục lựa chọn, đưa vào giảng dạy. Các quyển được phê duyệt đều được nhà trường tổ chức đánh giá và lựa chọn phù hợp. Bộ sách Cánh Diều chiếm 32% tổng số SGK được các trường cả nước chọn.
"Điều này cho thấy thành công bước đầu của chủ trương xã hội hóa biên soạn SGK, không còn sự độc quyền trong xuất bản, phát hành như trước đây", báo cáo nêu.
Trước phản ánh về SGK môn Tiếng Việt lớp 1 của bộ sách Cánh Diều (NXB Đại học sư phạm TP HCM, GS Nguyễn Minh Thuyết chủ biên) có một số nội dung chưa phù hợp, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ đã yêu cầu Hội đồng quốc gia thẩm định, rà soát lại.
Bộ sách Cánh diều của Nhà xuất bản Đại học Sư phạm và Nhà xuất bản Đại học Sư phạm TP HCM phối hợp biên soạn. Ảnh: Dương Tâm
Sau đó, Bộ làm việc với tác giả thống nhất chỉnh sửa, bổ sung ngữ liệu để giáo viên thay thế một số đoạn, bài đọc cho phù hợp hơn với học sinh lớp một như bài Cua, bò và đàn cá; Hai con ngựa; Lừa, thỏ và cọp...
Một số từ ngữ khó hiểu được thay thế như nhá, nom, quà... quà, chén... Hội đồng thẩm định cũng đề nghị tác giả khi chọn văn bản thay thế không sử dụng truyện ngụ ngôn hoặc các đoạn, bài đa nghĩa; nên lựa chọn trong kho tàng văn học Việt Nam.
Bộ Giáo dục và Đào tạo đã yêu cầu nhà NXB Đại học sư phạm TP HCM và tác giả khẩn trương xây dựng phương án chỉnh sửa, hiệu đính để kịp thời, thuận lợi cho giáo viên tổ chức các hoạt động dạy học. Trước mắt, Bộ hướng dẫn, hỗ trợ giáo viên sử dụng các ngữ liệu được thay thế, bổ sung để dạy học trong học kỳ một; hoàn thiện việc điều chỉnh những chi tiết trên trước ngày 25/11.
"Việc để xảy ra bức xúc trong dư luận xã hội về một số điểm chưa phù hợp trong SGK môn Tiếng Việt lớp 1 của bộ sách Cánh Diều có trách nhiệm của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Hội đồng thẩm định và tác giả", báo cáo nêu. Trong đó, việc truyền thông triển khai chương trình SGK mới chưa tốt; phản hồi về những điểm chưa phù hợp chưa kịp thời.
Bộ cũng khẳng định, sẽ mở rộng các kênh đóng góp ý kiến để nắm bắt thông tin trên diện rộng, đa chiều từ giáo viên, cán bộ quản lý, nhà khoa học, người dân về chương trình, SGK. Tới đây, Bộ sẽ tổng kết, rút kinh nghiệm quá trình xã hội hóa việc biết soạn, phát hành SGK lớp 1.
Năm học 2020-2021, học sinh lớp 1 bắt đầu học chương trình giáo dục phổ thông mới và sách giáo khoa mới. Có 5 bộ sách được Bộ Giáo dục và Đào tạo phê duyệt, trong đó 4 bộ Chân trời sáng tạo, Cùng học để phát triển năng lực, Kết nối tri thức với cuộc sống, Vì sự bình đẳng và dân chủ trong giáo dục do Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam biên soạn. Riêng bộ Cánh Diều do Nhà xuất bản Đại học Sư phạm Hà Nội và Nhà xuất bản Đại học Sư phạm TP HCM biên soạn.
Theo công bố của Bộ Giáo dục và Đào tạo, cả nước có 14.000 trường tiểu học, tỷ lệ chọn bộ Cánh Diều cao nhất 32%, kế đó là Kết nối tri thức 28%, Vì sự bình đẳng và dân chủ trong giáo dục 8%, hai bộ sách còn lại quanh ngưỡng 16%.
Sau một tháng đưa sách mới vào sử dụng, nhiều phụ huynh, giáo viên đánh giá việc dạy, học môn Tiếng Việt "nặng và khó hơn" so với chương trình cũ. Trẻ bị dồn ép phải học thuộc chữ và vần trong thời gian ngắn dẫn đến việc học không hiệu quả, gây áp lực. Sách nhiều chữ, dùng từ địa phương, các yêu cầu không phù hợp với trẻ mới vào lớp 1. Vài ngày sau đó, sách giáo khoa Tiếng Việt 1 bộ Cánh Diều gây tranh cãi khi sử dụng truyện ngụ ngôn, phỏng dịch không phù hợp và bị cho là "dạy thói xấu cho học sinh".