Tổng thống Myanmar Thein Sein phát biểu trong lễ khai mạc Hội nghị cấp cao ASEAN. Ảnh: Reuters.
Trong bài phát biểu khai mạc, Tổng thống nước chủ nhà Myanmar Thein Sein nhấn mạnh đến các nỗ lực chung của ASEAN trong việc bảo đảm hòa bình và thịnh vượng chung của khu vực. Dù không trực tiếp đề cập đến Biển Đông, ông đề nghị các nước có hành động tập thể và thống nhất trong các vấn đề mà ASEAN có quan tâm chung.
Tại buổi khai mạc, dự kiến Thủ tướng Việt Nam sẽ đề cập đến các diễn biến gần đây trên Biển Đông, việc Trung Quốc hạ đặt giàn khoan trái phép trên vùng biển của Việt Nam. Ông cũng sẽ cập nhật tới cộng đồng quốc tế các diễn biến nguy hiểm và khiêu khích gần đây quanh giàn khoan trên vùng biển của Việt Nam.
Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 24 diễn ra tại thủ đô Naypyitaw của Myanmar. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng dẫn đầu đoàn đại biểu Việt Nam tham dự.
Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh và Bộ trưởng Công thương Vũ Huy Hoàng hôm qua tham dự các cuộc họp cấp Bộ trưởng. Tại cuộc họp, các bộ trưởng ngoại giao ASEAN đã ra tuyên bố chung đặc biệt, riêng về tình hình Biển Đông, bày tỏ quan ngại sâu sắc về các vụ việc đang diễn ra trên Biển Đông làm gia tăng căng thẳng ở khu vực.
Tuyên bố được đưa ra một tuần sau sự kiện Trung Quốc đặt một giàn khoan nước sâu tại vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, xâm phạm quyền chủ quyền của Việt Nam và trái luật pháp quốc tế, gây đụng độ và căng thẳng trên Biển Đông.
Trong bản tuyên bố đặc biệt này, các bộ trưởng yêu cầu các bên liên quan, trên cơ sở tuân thủ các nguyên tắc đã được thừa nhận chung của luật pháp quốc tế và Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS), thực hiện kiềm chế và tránh có các hành động có thể làm phương hại đến hòa bình và ổn định ở khu vực; và giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực.
Các bộ trưởng khẳng định tầm quan trọng của việc duy trì hòa bình và ổn định, an ninh, an toàn hàng hải, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông, cũng như Tuyên bố Nguyên tắc 6 điểm của ASEAN về Biển Đông và Tuyên bố chung Cấp cao ASEAN - Trung Quốc lần thứ 15 Kỷ niệm 10 năm Tuyên bố về Ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC).
Các Bộ trưởng đồng thời kêu gọi tất cả các bên tham gia DOC, thực hiện đầy đủ và hiệu quả DOC nhằm tạo môi trường tin cậy và xây dựng lòng tin. Các Bộ trưởng cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc sớm đạt được Bộ Quy tắc Ứng xử ở Biển Đông (COC).
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đứng cạnh Tổng thống nước chủ nhà Then Sein (thứ 7 từ trái sang), cùng nguyên thủ các nước ASEAN tại thủ đô Naypyitaw chuẩn bị tham gia Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 24. Ảnh: Reuters.
Tổng thống Philippines Benigno Aquino, trước khi lên đường đến Myanmar hôm qua, thúc giục các nước Đông Nam Á đối mặt và giải quyết yêu sách chủ quyền của Trung Quốc trên Biển Đông, đề nghị thúc đẩy nhanh hơn tiến trình đàm phán để cho ra đời COC, và thông báo tiến triển việc Manila kiện Bắc Kinh về vấn đề tranh chấp chủ quyền.
Có 4 nước trong Hiệp hội có tranh chấp trên Biển Đông với Trung Quốc, gồm Philippines, Việt Nam, Brunei và Malaysia. ASEAN đã ký với Trung Quốc bản thỏa thuận DOC năm 2002. Tuy nhiên văn bản này không có tính ràng buộc, và hai bên đang thảo luận xây dựng COC.
Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á đang trải qua thử thách về sự đoàn kết. Theo nguyên tắc đồng thuận, các vấn đề muốn được đưa vào lịch trình bàn thảo và bản tuyên bố phải được sự nhất trí của tất cả các thành viên. Vì vấn đề tranh chấp trên Biển Đông, hội nghị ASEAN năm 2012 tại Campuchia từng vấp phải sự kiện chưa từng có trong lịch sử tồn tại khi không ra được tuyên bố chung. Philippines khi đó đã phản đối nước chủ nhà khi Phnom Penh kiên quyết gạt nội dung tranh chấp giữa Bắc Kinh và Manila về một bãi cạn.
Như Tâm