Những hóa thạch sử dụng trong nghiên cứu. Ảnh: Đại học Cambridge.
Nhóm nghiên cứu đứng đầu là Đại học Cambridge ở Anh và Đại học Tübingen ở Đức thu thập kết quả đo kích thước bộ não và cơ thể người từ hơn 300 hóa thạch thuộc chi Người, trong đó có người tinh khôn (Homo sapiens). Các nhà nghiên cứu sử dụng dữ liệu này, kết hợp tới phục dựng khí hậu từng vùng của Trái Đất trong hàng triệu năm qua. Họ xác định mỗi cá thể trong bộ sưu tập hóa thạch đều từng trải qua tác động của khí hậu.
Nhóm chuyên gia phát hiện khí hậu, đặc biệt là nhiệt độ, là nguyên nhân chính dẫn tới những thay đổi ở kích thước cơ thể trong hàng triệu năm qua. Thời tiết lạnh khắc nghiệt gắn liền với cơ thể lớn hơn trong khi thời tiết ấm áp dẫn tới kích thước nhỏ hơn. Kết quả nghiên cứu được công bố chi tiết hôm 8/7 trên tạp chí Nature Communications.
Theo Andrea Manica, giáo sư sinh thái học tiến hóa ở Đại học Cambridge, cơ thể lớn có thể giúp cá nhân chịu lạnh tốt hơn. Cơ thể càng lớn, diện tích bề mặt càng nhỏ so với thể tích, do đó bảo tồn nhiệt càng hiệu quả hơn.
Các nhà nghiên cứu cũng xem xét tác động của những yếu tố môi trường lên kích thước bộ não. Người tinh khôn xuất hiện cách đây khoảng 300.000 năm ở châu Phi, nhưng chi Người, bao gồm người Neanderthal và những loài người đã tuyệt chủng khác như Homo habilis và Homo erectus, tồn tại lâu hơn rất nhiều. Theo nhóm chuyên gia, so với các loài xuất hiện sớm hơn như Homo habilis, người tinh khôn nặng hơn 50% và có bộ não lớn gấp 3 lần, nhưng nguyên nhân phía sau những thay đổi này vẫn là điều gây tranh cãi.
Manica và cộng sự nhận thấy khí hậu có ảnh hưởng tới kích thước bộ não, nhưng có quá nhiều khác biệt ở kích thước bộ não không thể lý giải bằng thay đổi môi trường. Họ cho rằng thay đổi ở kích thước bộ não hoàn toàn không liên quan tới nhiệt độ, vì vậy kích thước cơ thể và bộ não tiến hóa dưới những áp lực riêng biệt. Các nhà nghiên cứu nhận thấy bộ não lớn hơn tập trung ở môi trường ổn định. Yếu tố như yêu cầu nhận thức từ đời sống xã hội ngày càng phức tạp hơn, chế độ ăn phong phú hơn và công nghệ tinh vi hơn nhiều khả năng là nguyên nhân chính dẫn tới thay đổi trong kích thước bộ bão.
Manica nhận định biến đổi khí hậu hiện nay ít có khả năng tác động đáng kể tới kích thước cơ thể người. "Thay đổi mà chúng tôi mô tả đã xảy ra qua hàng nghìn, thậm chí hàng chục nghìn năm. Vì vậy, biến đổi khí hậu ngày nay ảnh hưởng rất ít tới cơ thể người hoặc bộ não", Manica nói.
An Khang (Theo CNN)