Tổng thống Mỹ Joe Biden hôm 14/4 phát biểu trên truyền hình quốc gia, cho hay Mỹ đã hoàn thành nhiệm vụ tiêu diệt các nhóm khủng bố đứng sau vụ tấn công 11/9, khẳng định cứ mỗi năm trôi qua, lý do ở lại ngày càng "không rõ ràng". Ông nhấn mạnh sẽ không "vội vàng", nhưng kiên quyết với quyết định rút quân.
"Một cuộc tấn công kinh hoàng 20 năm trước... không thể giải thích tại sao chúng ta vẫn nên ở đó năm 2021", ông nói. "Đã tới lúc kết chúc cuộc chiến này vĩnh viễn".
Tổng thống Mỹ Joe Biden thông báo rút quân khỏi Afghanistan tại Nhà Trắng hôm 14/4. Ảnh: AFP
Được mệnh danh là "cuộc chiến không hồi kết", quân đội Mỹ đưa quân vào Afghanistan để tiêu diệt al-Qaeda, tấn công Taliban (bên hỗ trợ cho al-Qaeda) nhằm đáp trả cuộc khủng bố 11/9/2001. 20 năm sau, với gần 2.400 binh sĩ Mỹ và hàng chục nghìn người Afghanistan thiệt mạng, Biden tuyên bố 11/9 là hạn cuối mà những người lính Mỹ cuối cùng tại Afghanistan rời đi. Thời gian rút quân bắt đầu từ 1/5.
Biden nói với người dân Mỹ đã tới lúc phải chấp nhận thực tế. "Chúng ta không thể tiếp tục kéo dài hay mở rộng hiện diện quân sự tại Afghanistan với hy vọng tạo ra điều kiện rút quân lý tưởng, mong đợi một kết quả khác", Tổng thống Mỹ nói.
"Tôi hiện là tổng thống Mỹ thứ tư quản lý sự hiện diện của quân đội Mỹ ở Afghanistan. Hai đời tổng thống Cộng hòa. Hai đời tổng thống Dân chủ", ông nói. "Tôi sẽ không chuyển trách nhiệm này cho người thứ năm".
Quyết định của Biden không gây sốc. Người Mỹ vốn không hài lòng với cuộc chiến, cựu tổng thống Mỹ Donald Trump từng cam kết rút quân từ đầu tháng 5. "Tôi hoan nghênh quyết định của Tổng thống Biden", thượng nghị sĩ Dân chủ Chuck Schumer bày tỏ.
Tuy nhiên, một số người chỉ trích rằng Mỹ đang bỏ rơi chính phủ Afghanistan, khuyến khích các nhóm phiến quân nổi dậy. "Chúng ta đang giúp đỡ kẻ thù vụ tấn công 11/9 bằng cách gói Afghanistan thành quà, trao lại cho chúng", thượng nghị sĩ Cộng hòa Mitch McConnell nói.
Ngay sau bài phát biểu, Biden xúc động đi dưới mưa phùn qua Nghĩa trang quốc gia Arlington, nói với phóng viên rằng mình không hề khó khăn khi đưa ra quyết định. Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani hôm 14/4 cho hay đã điện đàm với Biden, khẳng định các lực lượng của ông "hoàn toàn đủ khả năng" kiểm soát đất nước. Tổng thống Mỹ tuyên bố Washington sẽ tiếp tục hỗ trợ chính phủ Afghanistan, chỉ không giúp đỡ về "quân sự".
Ông cho hay Mỹ sẽ "buộc Taliban phải chịu trách nhiệm", cam kết không cho các nhóm khủng bố Hồi giáo quốc tế thiết lập căn cứ ở Afghanistan. Pakistan, quốc gia có liên hệ với Taliban, nên "làm nhiều hơn nữa" để hỗ trợ Afghanistan.
Sự ra đi của Mỹ sẽ đánh dấu thay đổi sâu sắc về ảnh hưởng với Kabul và các lực lượng an ninh của họ do Mỹ và liên minh huấn luyện. 10 năm trước, Mỹ có 10.000 quân ở Afghanistan. Ngày nay, chỉ còn 2.500 lính Mỹ trong số 9.600 người thuộc Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) do Mỹ dẫn đầu tại đây. NATO thông báo rút quân "trật tự, phối hợp và có cân nhắc", bắt đầu từ 1/5.
Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg cho hay việc Mỹ rút quân "kéo theo rủi ro" nhưng giải pháp thay thế là "một cam kết quân sự lâu dài, cởi mở, với sự hiện diện của nhiều binh sĩ NATO hơn".
Biden trước đó cân nhắc bố trí lực lượng còn lại của Mỹ để tấn công Al-Qaeda hoặc các nhóm khủng bố Hồi giáo quốc tế khác tại Afghanistan, hoặc thực hiện rút quân tùy thuộc vào tình hình. Cuối cùng, các điều kiện này đều được bãi bỏ, chỉ binh lính bảo vệ cho các cơ sở như đại sứ quán Mỹ tại Kabul mới ở lại.
Hồng Hạnh (Theo AFP)