Bộ Tài chính có công văn gửi Bộ Y tế hôm 24/6, đề nghị các đơn vị khám chữa bệnh không mượn máy hoặc cho phép máy đặt trong viện, tránh tình trạng phụ thuộc vào doanh nghiệp. Trường hợp cần vật tư, hóa chất để sử dụng máy, cơ sở y tế có thể thuê tài sản theo phương thức đấu thầu về quản lý sử dụng tài sản công.
Theo Bộ Tài chính, do "luật không có quy định này", từ năm 2017 Bộ đã đề nghị các tổ chức, cá nhân có nguyện vọng biếu tặng, tài trợ, viện trợ máy móc thiết bị y tế cần phải xác lập sở hữu toàn dân.
Hiện có khoảng 98% cơ sở y tế công trên cả nước đều sử dụng máy mượn, máy đặt từ các công ty trúng thầu vật tư hóa chất, thay vì tự mua sắm. Với yêu cầu này của Bộ Tài chính, nếu bảo hiểm y tế ngưng thanh toán các chi phí khi sử dụng máy đặt, máy mượn, phía người bệnh sẽ thiệt hại rất nặng, bệnh viện cũng khó khăn vì không có máy cho khám chữa bệnh.
Hồi tháng 5, Bảo hiểm xã hội Việt Nam từng đề nghị các địa phương dừng thanh toán bảo hiểm y tế dịch vụ kỹ thuật sử dụng máy mượn, máy do đơn vị trúng thầu vật tư, hóa chất đặt, dựa trên quyết định của Bộ Y tế bãi bỏ công văn liên quan. Điều này khiến hoạt động khám chữa bệnh bị ảnh hưởng lớn. Các bệnh viện đối mặt nguy cơ tạm ngưng dịch vụ kỹ thuật xét nghiệm, đồng nghĩa người bệnh không được chẩn đoán, điều trị kịp thời. Trường hợp bệnh viện tiếp tục thực hiện các xét nghiệm trên các máy mượn, máy đặt, bệnh nhân phải tự thanh toán, ảnh hưởng quyền lợi của người bệnh bảo hiểm y tế, gây tác động lớn đến an ninh xã hội.
Các bệnh viện cho rằng sử dụng máy mượn, máy đặt của các đơn vị trúng thầu vật tư hóa chất mang lại nhiều lợi ích trong xét nghiệm, khám chữa bệnh, tránh lãng phí ngân sách.
Sau đó, Bộ Y tế họp với Bảo hiểm xã hội Việt Nam, thống nhất cho phép các bệnh viện tiếp tục thanh toán cho đến khi hết hợp đồng đã ký kết và có những hướng dẫn phù hợp.
Như vậy, công văn của Bộ Tài chính là diễn biến mới nhất liên quan đến việc thanh toán bảo hiểm y tế khi bệnh viện sử dụng máy mượn, máy đặt của các đơn vị trúng thầu vật tư hóa chất để xét nghiệm cho bệnh nhân. Bộ Y tế hiện chưa nêu quan điểm.
Động thái này khiến nhiều bệnh viện hoang mang thấp thỏm, trong bối cảnh hệ thống y tế công đang gặp nhiều khó khăn khác như thiếu thuốc, thiếu vật tư, nhiều nhân sự nghỉ việc...
Đại diện Bệnh viện Chợ Rẫy (bệnh viện tuyến cuối tại TP HCM) cho biết chưa nhận được thông tin chỉ đạo gì từ Bộ Y tế và Bảo hiểm xã hội Việt Nam sau công văn của Bộ Tài chính. Trước đó, bệnh viện đã nhiều lần gửi kiến nghị phân tích toàn diện các yếu tố liên quan đến việc tại sao phải sử dụng máy mượn, máy đặt, nên hiện "không biết phải làm gì" với công văn này.
"Sau khi thuê máy, nếu mua hóa chất có thể bị hiểu nhầm chỉ định thầu hoặc thông thầu. Nếu không mua thì có máy nhưng không có hóa chất xét nghiệm cũng không thể chẩn đoán được bệnh, sẽ có tội với bệnh nhân", đại diện bệnh viện nói.
Kỹ thuật viên thao tác trên hệ thống máy xét nghiệm sinh hóa và miễn dịch hiện đại tại bệnh viện ở TP HCM. Ảnh: Quỳnh Trần
Để tháo gỡ vướng mắc này, ngày 8/7, trả lời VnExpress, đại diện của Bộ Tài chính cho biết: "Việc sửa quy định quản lý sử dụng tài sản công theo hướng cho phép 'đi mượn và cho mượn' là không khả thi, bởi nếu sửa sẽ có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng".
Vị này giải thích, thay vì bàn đến việc sửa luật để chạy theo cách làm hiện tại của các bệnh viện, cần có kế hoạch mua sắm, đầu tư, đưa vào quản lý theo luật đầu tư công, luật ngân sách nhà nước, các quy định chính phủ nếu bệnh viện là đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ...
Còn ông Lê Văn Phúc, Trưởng Ban thực hiện chính sách Bảo hiểm y tế thuộc Bảo hiểm xã hội Việt Nam, cho biết đã đề nghị Bộ Y tế có hướng xử lý sau công văn của Bộ Tài chính.
Theo ông Phúc, thông tư 15 Bộ Y tế ban hành năm 2007 hướng dẫn về xã hội hóa trong các cơ sở khám chữa bệnh công lập, "không có hình thức máy mượn, máy đặt". Năm 2015, Bảo hiểm Xã hội Việt Nam kiểm tra, kết quả rất nhiều cơ sở khám chữa bệnh dùng máy mượn, máy đặt từ các công ty trúng thầu hóa chất; ràng buộc luôn số lượng dịch vụ kỹ thuật và hóa chất phải thực hiện từ máy này.
Bộ Y tế sau đó hướng dẫn cơ sở khám chữa bệnh phải trúng thầu hóa chất mới được đặt máy. Tuy nhiên, đấu thầu hóa chất thực hiện mỗi năm một lần, tối đa hai năm. Như vậy, nếu hết hóa chất đó thì phải đấu thầu mới và máy này tiếp tục trúng thầu vì hóa chất nào đi liền máy đó, hóa chất của công ty A không thể dùng cho máy của công ty B.
Trước vướng mắc này, năm 2017 hai bộ Tài chính, Y tế và cơ quan Bảo hiểm xã hội Việt Nam thống nhất quy định không được đặt máy mà phải thuê hoặc nếu cho tặng thì phải chuyển đổi hình thức sở hữu toàn dân.
"Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã nhận thấy có những vướng mắc trong việc chuyển đổi, bởi đến nay, sau 5 năm mà các đơn vị vẫn chưa chuyển theo hình thức thuê hay tặng, sở hữu toàn dân theo quy định", ông Phúc nói và cho biết "đang chờ hướng xử lý của các bên để thực hiện theo, cụ thể là sẽ thanh toán thế nào, có được dùng máy mượn, đặt không hay phải dừng".
Hồng Chiêu - Lê Phương - Quỳnh Trang