Dữ liệu được Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế, khuyến cáo cộng đồng.
Bệnh liên cầu lợn xảy ra rải rác quanh năm nhưng thường gia tăng vào những tháng cuối năm và đầu năm âm lịch vì nhiều gia đình mổ lợn ăn Tết. Trong đó, nhiều nơi có tập tục ăn tiết canh cầu may mắn.
Tác nhân gây bệnh
- Bệnh bởi liên cầu khuẩn Streptococcus suis (S. suis).
- Vi khuẩn S.suis thường cư trú ở đường hô hấp trên, đặc biệt ở mũi, đường tiêu hóa và sinh dục của lợn.
- Hiện có 2 type liên cầu lợn:
Type I: Gây dịch bệnh lẻ tẻ ở các đàn lợn dưới 8 tuần tuổi.
Type II: Gây bệnh ở nhiều lứa tuổi khác nhau của lợn nhưng thường gây bệnh ở lợn thịt với các dấu hiệu viêm màng não, viêm nội tâm mạc, viêm phổi, bại huyết, bệnh đường tiêu hóa, viêm khớp, xuất huyết ở da, gây sảy thai và chết đột tử ở lợn. Type này thường gây bệnh cho người.
Nguồn lây
- Lợn mang liên cầu khuẩn là nguồn lây nhiễm chính. Tỷ lệ mang mầm bệnh liên cầu khuẩn không triệu chứng trong một đàn lợn khoảng 60-100%.
- Bệnh có thể lây truyền trực tiếp cho con người thông qua:
* Ăn thịt lợn và các sản phẩm từ lợn bệnh hay lợn mang mầm bệnh chưa nấu chín như tiết canh, nem chua, nem chạo...
* Do tiếp xúc với mầm bệnh thông qua các tổn thương, trầy xước trên da, đặc biệt những người giết mổ, chăn nuôi, vệ sinh chuồng trại, chế biến thực phẩm...
- Phân, chất độn chuồng, các loại thức ăn và nước uống trong chuồng nuôi cũng có thể trở thành nguồn bệnh thứ cấp. Ở nhiệt độ 25 độ C, liên cầu khuẩn lợn sẽ sống được 24 giờ trong bụi và 8 ngày trong phân.
- Hiện nay, chưa có bằng chứng bệnh có thể lây trực tiếp từ người sang người.
Các thể bệnh
- Người nhiễm bệnh liên cầu lợn bao gồm 3 thể:
* Nhiễm trùng huyết.
* Viêm màng não mủ.
* Kết hợp cả hai.
- Tùy từng thể mà bệnh diễn biến nặng hay nhẹ, có trường hợp ngay từ ban đầu nhiễm khuẩn đã nặng.
Thời gian ủ bệnh và biểu hiện
- Thời gian ủ bệnh trên người có thể vài tiếng đến 4-5 ngày, tùy cơ địa mỗi người, song diễn tiến cực kỳ nhanh chóng.
- Khi nhiễm liên cầu lợn, người bệnh có biểu hiện:
* Sốt nóng.
* Sốt lạnh.
* Buồn nôn.
* Nôn.
* Đi ngoài (nhưng không đi nhiều lần) khiến nhiều người lầm tưởng với các rối loạn tiêu hóa, ngộ độc thực phẩm thông thường.
- Khi nhiễm trùng huyết, viêm màng não mủ, biểu hiện:
* Đau đầu.
* Ù tai.
* Điếc.
* Cứng gáy.
* Tri giác lơ mơ.
* Xuất hiện các ban hoại tử trên da.
- Trường hợp nặng, dẫn đến hôn mê và tử vong:
* Sốc nhiễm độc.
* Trụy mạch.
* Cơ thể lạnh.
* Tụt huyết áp.
* Nhiễm khuẩn huyết cấp tính.
* Rối loạn đông máu nặng.
* Suy hô hấp.
* Suy đa phủ tạng.
Điều trị
- Có thể điều trị bằng kháng sinh đặc trị liều cao, tuy nhiên thời gian thường kéo dài và phải dùng nhiều biện pháp hỗ trợ khác như lọc máu, hỗ trợ hô hấp và tuần hoàn.
- Mắc liên cầu khuẩn lợn thể viêm màng não mủ có thể nằm viện điều trị ít nhất 3 tuần, nhiễm khuẩn huyết phải điều trị đến hai tháng.
- Có thể tử vong nếu điều trị muộn. Tỷ lệ tử vong do nhiễm liên cầu lợn là khoảng 7%, nếu được cứu sống, tỷ lệ di chứng cũng rất cao, khoảng 40% (thường là điếc không hồi phục).
- Sau khi nhiễm liên cầu lợn, vẫn có thể mắc lại lần sau do bệnh không để lại miễn dịch lâu dài trong cơ thể người.
Phòng ngừa
- Hiện chưa có vaccine phòng nhiễm liên cầu khuẩn lợn cho người.
- Tuy nhiên, vi khuẩn gây bệnh hoàn toàn bị tiêu diệt khi thực phẩm được nấu chín kỹ.
- Để chủ động phòng chống bệnh, Cục Y tế dự phòng khuyến cáo thực hiện các biện pháp sau:
* Bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm.
* Không ăn tiết canh và các sản phẩm từ thịt lợn chưa được nấu chín.
* Không mua bán, vận chuyển, giết mổ lợn ốm, chết hoặc sản phẩm từ lợn không đảm bảo vệ sinh.
* Không sử dụng thịt lợn có màu đỏ khác thường, xuất huyết hoặc phù nề.
* Thực hiện tốt vệ sinh cá nhân, thường xuyên rửa tay với xà phòng.
* Sử dụng găng tay và các dụng cụ bảo hộ cần thiết khác khi tiếp xúc với lợn, chế biến thịt lợn.
* Tiêu hủy lợn bệnh, lợn chết theo đúng quy định.
* Khi có biểu hiện mắc bệnh, cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời.
Mỹ Ý