Cuối tháng 9, Bộ Giáo dục Trung Quốc đề cập đến việc cấm dạy và học thêm trá hình dưới nhiều tên gọi khác nhau. Một quan chức thuộc bộ phận giám sát đào tạo sau giờ học cho biết Bộ sẽ tăng cường phối hợp với các cơ quan khác, dùng nhiều cách để phát hiện, truy quét những hoạt động dạy thêm bất hợp pháp, chẳng hạn một thầy một trò, dịch vụ giúp việc gia đình cao cấp, dạy thêm gây quỹ cộng đồng...
Các nhà chức trách Trung Quốc đã biết đến sự xuất hiện của thị trường dạy thêm "chui" kể từ khi nước này phát lệnh hạn chế các hoạt động sau giờ học. Quan chức giáo dục cho rằng việc này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ và chất lượng thực hiện chính sách, đồng thời làm giảm mức độ hài lòng của người dân nên Bộ "kiên quyết trừng phạt những hoạt động lách luật".
Tuy nhiên, bất chấp nỗ lực của chính quyền, phụ huynh Trung Quốc vẫn tìm và thuê gia sư cho con. Michelle Su, một người mẹ ở Thượng Hải, gửi cậu con trai lớp 8 của mình đến nhà hai gia sư vào cuối tuần để học thêm Tiếng Anh, Vật lý.
Mặc dù hành vi này vi phạm chính sách hạn chế học thêm, bà Su cho biết mình không quan tâm. "Chừng nào còn zhongkao (kỳ thi tuyển sinh trung học) và gaokao (kỳ thi đại học), kế hoạch giúp con trai của tôi không thay đổi", bà nói.
Bà Su đã thuê gia sư Vật lý sau khi được một phụ huynh khác giới thiệu. Còn người trung gian giới thiệu gia sư Tiếng Anh cho bà Su là một giáo viên, làm việc tại cơ sở dạy thêm nơi con trai bà học trước khi có lệnh cấm.
Lớp Tiếng Anh và Vật lý có ba học sinh, trong đó có con trai bà Su. Mỗi buổi học kéo dài hai tiếng, giá 300 nhân dân tệ (khoảng một triệu đồng). "Nếu học một thầy một trò, học phí ít nhất 700 tệ. Tôi không có khả năng đó", bà nói.
Đến nay, bà Su vẫn chưa kiểm tra xem hai gia sư này có được cấp giấy phép hoạt động hay không. Loại giấy này là yêu cầu bắt buộc với những người làm việc trong "ngành công nghiệp" dạy thêm. Thay vào đó, bà chỉ quan tâm xem họ dạy có tốt không, điểm số của con trai bà trong hai môn này có cải thiện hay không.
Học sinh tại Nam Kinh, tỉnh Giang Tô, miền Đông Trung Quốc, tháng 9/2021. Ảnh: Getty
Việc thắt chặt hoạt động dạy thêm là một phần trong chính sách giảm gánh nặng học tập với học sinh phổ thông, được biết đến với cái tên "hai giảm". Chính sách này là một dự án dài hạn, phức tạp và có hệ thống. Quan chức Bộ Giáo dục cho biết sẽ thực hiện chính sách một cách rộng rãi, nghiêm ngặt và kiên trì.
Nhiều giáo viên cũng bị ảnh hưởng bởi chính sách "hai giảm". Cô Wang, giáo viên tiếng Anh ở Thượng Hải, cho biết cô sẽ không bao giờ cân nhắc các cơ hội dạy thêm trong tương lai vì quy định quá nghiêm ngặt. "Việc cứ cố dạy quá rủi ro, giấy phép giáo viên của tôi có thể bị thu hồi. Tôi chắc chắn không làm điều đó", cô cho biết.
Một người mẹ họ Fang ở Thượng Hải cho biết, giáo viên dạy Toán mà cô thuê năm ngoái đã giải tán lớp học thêm và hoàn trả học phí vào tháng 8. Tuy nhiên, giáo viên dạy Tiếng Anh của con trai Wang và một học sinh khác vẫn duy trì lớp học trực tuyến vào Chủ nhật hàng tuần.
Để khuyến khích người dân báo cáo sai phạm, một số chính quyền địa phương còn đề nghị mức thưởng hàng trăm nhân dân tệ. Tuy nhiên, cô Fang không có ý định này. "Giáo viên Tiếng Anh này đã dạy con chúng tôi trong hai năm. Anh ấy biết rõ chúng tôi và tôi cũng đã hứa không báo cáo chuyện này với chính quyền. Dù vậy, anh ấy vẫn thận trong hơn trước, chẳng hạn chuyển sang nền tảng dạy trực tuyến khác trong thời gian gần đây", Fang nói.
Li Tao, Giáo sư Viện Phát triển Giáo dục Nông thôn Trung Quốc, Đại học Sư phạm Đông Bắc, cho biết nhu cầu học thêm vẫn sẽ tiếp tục, song hành với sự cạnh tranh gay gắt để có được bằng cấp cao. "Nhiều phụ huynh bậc tiểu học, THCS đã được hưởng lợi từ việc có bằng cấp cao. Họ có khả năng tài chính để thuê gia sư, đồng thời biết rằng một nền giáo dục tốt có thể ngăn con cái họ rơi xuống một thứ bậc thấp hơn trong xã hội", giáo sư nói.
Tuy nhiên, hoạt động gia sư tư nhân lại đi ngược với chiến lược quốc gia về đào tạo nhân tài với "bằng cấp toàn diện". Theo giáo sư Li, để giải quyết sự lo lắng của cha mẹ trong việc giáo dục con cái, nhà chức trách nên để họ hiểu các giá trị giáo dục đúng đắn và cải cách hệ thống giáo dục nhiều hơn nữa.
Thanh Hằng (Theo SCMP)