Lịch sử có thể được thêm vào làm môn thi tốt nghiệp THPT bắt buộc từ 2025. Là một giáo viên, người cũng từng trải qua rất nhiều kỳ thi và cũng là người dạy bao lớp học sinh và tương lai còn nhiều lớp học sinh khác nên tôi cũng khá quan tâm vấn đề này.
Là người học khối tự nhiên nhưng trước đây cũng từng đi thi học sinh giỏi các môn xã hội như Văn, Sử, Địa nên tôi thấy có khá nhiều vấn đề cần bàn đến trước khi có quyết định đưa môn Lịch sử vào làm môn thi tốt nghiệp chính thức thứ tư hay không.
Số người ủng hộ với quan điểm rằng phải thi Sử mới là yêu nước, mới biết lịch sử đất nước nhưng họ chỉ nêu ý kiến như vậy chứ không nhìn nhận các vấn đề khác. Số người phản đối thì nêu quan điểm rõ ràng hơn, đa phần cho rằng thi Sử hay không cũng không liên quan nhiều đến có yêu nước hay không, có biết lịch sử hay không.
Còn tôi xin nêu ra vài ý kiến như sau. Là một người học tự nhiên nhưng có thể nói vốn liếng Lịch sử của tôi cũng không ít. Tuy nhiên cái vốn liếng Lịch sử tôi có được phần lớn lại không phải từ trên ghế nhà trường mà qua các clip, các bộ phim tài liệu, các video Youtube.
Mặc dù từng đi thi học sinh giỏi lịch sử hồi lớp 9 và suýt đi thi học sinh giỏi sử hồi cấp 3 nhưng chuyển hướng thi khối A nên thôi. Thực tế cái tôi tiếp thu được từ nhà trường chủ yếu là kiến thức học cho nhớ để đi thi và sau đó quên đi. Đọng lại trong đầu chỉ là những trang giấy dài đằng đẵng toàn ngày tháng và chữ.
Giờ đây kiến thức sử trong sách giáo khoa tôi đã quên gần hết nhưng tôi vẫn yêu nước, vẫn ghi nhớ công lao các anh hùng liệt sĩ, vẫn nhớ rằng kẻ thù nào xâm lược nước ta. Vậy phải thi Sử để biết nhiều Sử liệu có đúng?
Việc thi sử chỉ tạo thêm áp lực và tốn thời gian cho những em vốn thi các ngành liên quan đến khối tự nhiên. Nhất là hiện nay chúng chương trình phổ thông mới là định hướng nghề nghiệp ngay từ lớp 10. Liệu rằng nếu môn sử là môn học bắt buộc thì sau khi tốt nghiệp xong có ai dám chắc đọng lại trong đầu các em chỉ là những đêm dài học cho thuộc để đi thi.
Với cách thi hiện nay là lấy 30% điểm học bạ, cộng với điểm nghề, nếu tổng kết trung bình môn khoảng bảy phẩy thì chỉ cần mỗi môn chưa đến ba điểm là các em đỗ tốt nghiệp. Như vậy các em thi khối A, A1, B, D, H sẽ tập trung vào ba môn xét tuyển đại học, mỗi môn được bảy điểm chẳng hạn, vậy các môn còn lại như Sử chỉ cần hai điểm để không bị điểm liệt là đỗ tốt nghiệp rồi.
Một điều chắc chắn rằng những em thi khối A, A1, B, D sẽ không tập trung vào môn Sử để lấy điểm cao mà học cho trên một điểm để không bị điểm liệt là được. Lúc đó với hai ba điểm môn Sử thì mục đích thi sử để học sinh phải học Sử, phải biết Sử để yêu nước, để không lãng quên quá khứ đấu tranh dành độc lập liệu có đạt được mục tiêu.
Cái chúng ta cần hiện nay đó là thay đổi cách dạy sử, các truyền bá văn hóa, truyền bá lịch sử. Như tôi nói ở phần trên, phần lớn kiến thức lịch sử hiện nay của tôi lại là các video, phim tài liệu về chiến tranh, về lịch sử, các bộ phim hoạt hình lịch sử khá hấp dẫn và dễ hiểu, gây hứng thú cho người xem.
Chúng ta không có nền điện ảnh mạnh, không có các trường quay phim lịch sử khổng lồ nên chúng ta không thể làm phim để truyền bá. Nhưng chúng ta có thể làm phim hoạt hình về Lịch sử và xây dựng kho dự liệu video về lịch sử phục vụ cho việc dạy Sử.
Vậy thì vấn đề không phải là nên thi Sử hay không mà là thay đổi cách dạy, đánh giá, kiểm tra môn Lịch sử. Một buổi học với những gạch đầu dòng thì có dạy hay mấy cũng có lúc học sinh chỉ biết ghi, còn đọng lại những gì thì không biết có hay không.
Nhưng nếu một bài dạy Lịch sử lại là đoạn phim hoạt hình, đoạn tư liệu chiến tranh lại khắc ghi sâu hơn vào trí nào của các em. Có thể đi thi các em chỉ được bốn điểm nhưng nhớ 10 sự kiện lịch sử còn hơn thi được tám điểm chỉ nhớ được hai sự kiện.
Thi Lịch sử hay không không quan trọng, thi mà để mục đích học cho thuộc, để lấy 9, 10 điểm nhưng thi xong quên hết liệu còn ý nghĩa không.
Một vấn đề nữa nảy sinh nếu môn Lịch sử là môn thi bắt buộc thứ tư: Các em thi khối tự nhiên sẽ phải chọn môn thế nào? Bây giờ khối xã hội hay khối tự nhiên đều thi ba môn bắt buộc và ba môn tự chọn thuộc tổ hợp tự nhiên hoặc xã hội. Nếu thi thêm môn sử các em khối xã hội có lợi thể rất lớn là các em đang học môn sử, vậy thì có thi thêm cũng chẳng sao bởi dù sao các em vẫn phải ôn sử để thi đại học.
Nhưng các em khối tự nhiên khi đó lựa chọn ra sao? Nếu vẫn thi tổ hợp Lý - Hóa - Sinh thì các em phải thi bảy môn, nhiều hơn một môn so với khối xã hội. Khi đó có lựa chọn bỏ một trong ba môn Lý, Hóa, Sinh hay không, hay buộc phải thi cả tổ hợp hoặc các em thi ban xã hội có phải thi thêm môn Lý hoặc Hóa cho đủ bảy môn hay không?
Liệu những em thi khối A có thể chọn bỏ môn sinh, khối B có thể bỏ môn lý, khối A1 có thể bỏ môn hóa hoặc sinh hay không? Mà nếu có được bỏ một trong ba môn đó đi chẳng nữa thì đó cũng là hạ sách khi các em sẽ phải bỏ môn khối xét tuyển đại học của mình, nếu ôn tất thì cực kỳ vất vả. Trong các ý kiến nêu ra chỉ có thi hoặc không thi mà không có thêm phương án khác.
Tại sao cứ phải bắt buộc thi tiếng Anh? Nếu tôi nói bỏ thi môn tiếng Anh nhiều người sẽ phản đối, cho rằng hội nhập thì tiếng Anh là điều bắt buộc. Thế nhưng cũng đâu nhất thiết phải thi môn tiếng Anh, tiếng Anh là ngôn ngữ quốc tế chúng ta học để biết là tốt nhưng giả sử một em muốn đi du học, muốn vào công ty nước ngoài làm việc mà cần tiếng Anh, giả sử không thi tốt nghiệp tiếng Anh thì các em đó liệu có học thêm ở nơi khác hay không.
Đa phần các em học sinh nói tiếng Anh tốt, đi du học, giao tiếp bằng tiếng Anh thì vốn tiếng Anh đó lại là từ các buổi học ở trung tâm ngoại ngữ, học ngoài nhà trường.
Cứ nhìn vào điểm thi tốt nghiệp tiếng Anh hàng năm sẽ thấy phổ điểm phần lớn tập trung dưới 5 điểm, nghĩa là đa phần học sinh học tiếng Anh chỉ để thi tốt nghiệp cho xong. Các trường đại học nếu xét tuyển bằng môn tiếng Anh cũng đều lấy chứng chỉ bên ngoài là nhiều chứ ít trường chú ý đến điểm thi tốt nghiệp.
Vậy liệu có thể thi lịch sử bắt buộc và bỏ môn tiếng Anh hay không, khi đó những em thi khối D chẳng hạn có thể lựa chọn thi tiếng Anh và bỏ một môn trong tổ hợp thi tốt nghiệp như sinh hoặc công dân để đủ 6 môn.
Tóm lại, theo tôi Lịch sử làm môn thi thứ tư là không cần thiết mà cần thay đổi cách dạy lịch sử trong nhà trường. Hoặc nếu phải thi tốt nghiệp bốn môn toán, văn, sử, anh thì nên tách biệt hai kỳ thi tốt nghiệp THPT và đại học.
Kỳ thi tốt nghiệp thi sớm vào tầm ngày 2/5 với bốn môn bắt buộc và hai môn tự chọn. Những em thi khối A có thể chọn Lý, Hóa làm môn tự chọn. Những em thi khối C, D có thể chọn Địa, Công dân hoặc thậm chí là Lý, Hóa làm môn tự chọn sao cho phù hợp với khả năng và yêu cầu khối xét tuyển sau này.
Sau đó tầm 10/7 bộ tổ chức kỳ thi đại học riêng cho những em có ý định thi vào các trường đại học. Như vậy các em khối A cũng không quá thiệt thòi mà vẫn đáp ứng được yêu cầu đưa môn Sử vào làm môn thi bắt buộc.
Sau kỳ thi tốt nghiệp sớm các em không có nhu cầu học đại học có thể nghỉ sớm, không phải ròng rã ôn tập đến tháng bảy chỉ để thi tốt nghiệp. Đối với những em trượt tốt nghiệp Bộ Giáo dục tổ chức thêm một kì thi lại vào đầu tháng chín để các em có thể thi lại lấy bằng tốt nghiệp. Tránh phải mòn mỏi đợi một năm để thi lại, trong khi nhiều em đi bộ đội rồi thì lấy thời gian và điều kiện đâu để ôn tập, hoặc sau một năm bỏ lỡ rất nhiều công việc.
Thanh Y
>>Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net. Gửi bài tại đây.