Ứng viên tổng thống của đảng Cộng hòa từng nhiều lần tuyên bố có thể giải quyết xung đột Nga - Ukraine trong một ngày sau khi tái đắc cử, nhấn mạnh các cuộc đàm phán sẽ "rất đơn giản". Dù vậy, ông Trump chưa từng nêu chi tiết phương án giúp hiện thực hóa điều này.
Washington Post dẫn lời các nguồn tin giấu tên đã thảo luận với ông Trump hoặc cố vấn của ông cho biết cựu tổng thống muốn hối thúc Ukraine từ bỏ chủ quyền với bán đảo Crimea và vùng Donbass, gồm hai tỉnh Donetsk và Lugansk.
Trong những cuộc thảo luận kín, ông Trump nói rằng cả Moskva và Kiev "đều muốn giữ thể diện, tìm kiếm lối thoát", đồng thời tin rằng người dân tại một số khu vực chiến sự không phản đối sáp nhập lãnh thổ vào Nga, theo một nguồn tin.
Cựu tổng thống Trump trong một sự kiện ở bang Florida, Mỹ, hôm 6/3. Ảnh: AFP
Việc chấp nhận để Nga kiểm soát 4 tỉnh mà nước này tuyên bố sáp nhập cuối năm 2022 sẽ mở rộng quyền lực của Tổng thống Putin. Một số đồng minh của Trump đang tìm cách thuyết phục ông Trump không chấp nhận điều này.
"Tôi dành 100% thời gian thảo luận với Trump để nói về Ukraine. Putin phải trả giá và không thể giành chiến thắng trong xung đột này", thượng nghị sĩ Lindsey Graham, đồng minh thân cận của Donald Trump, cho hay.
Nga sáp nhập 4 tỉnh Donetsk, Lugansk, Kherson và Zaporizhzhia hồi tháng 10/2022 sau các cuộc trưng cầu dân ý, dù chưa kiểm soát hoàn toàn bất kỳ khu vực nào, sau đó tuyên bố 4 vùng lãnh thổ sáp nhập được bảo vệ bằng vũ khí hạt nhân. Điện Kremlin đầu năm ngoái tái khẳng định Nga sẵn sàng đàm phán để chấm dứt xung đột ở Ukraine, nhưng sẽ không từ bỏ 4 tỉnh này.
Ukraine cùng nhiều nước phương Tây không công nhận động thái của Nga, nói rằng cuộc trưng cầu dân ý là bất hợp pháp và mang tính ép buộc. Kiev nhấn mạnh sẽ không chấp nhận bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào nếu thiếu điều khoản Moskva rút lực lượng khỏi các vùng mà quân đội Nga đang kiểm soát.
"Đổi lãnh thổ lấy lệnh ngừng bắn sẽ đặt Ukraine vào vị thế tồi tệ hơn mà vẫn không ngăn được nguy cơ tái bùng phát xung đột trong tương lai. Đây là thỏa thuận rất tệ", Emma Ashford, nhà nghiên cứu tại Trung tâm Stimson có trụ sở tại Mỹ, nhận xét.
Tân binh Ukraine huấn luyện tại vùng Donbass hồi tháng 2. Ảnh: Washington Post
Chiến dịch tranh cử của ông Trump từ chối bình luận về thông tin do Washington Post công bố. Tuy nhiên, phát ngôn viên Karoline Leavitt nhấn mạnh cựu tổng thống "là người duy nhất đề cập tới chấm dứt tình trạng chết chóc".
Ông Trump chưa từng nêu rõ phương án đối thoại với lãnh đạo Nga và Ukraine để chấm dứt chiến sự. "Tôi sẽ nói một số điều nhất định với từng người, những điều mà tôi không thể tiết lộ với cả thế giới. Đó là lý do tôi không thể nói gì thêm", ông cho biết trong cuộc phỏng vấn hồi tháng 3.
Điện Kremlin từng bày tỏ hoài nghi về những phát biểu của Trump, nói rằng hai bên không có liên lạc nào về vấn đề này và không có phương án nào cho phép kết thúc xung đột Ukraine trong vòng 24 giờ như ông tuyên bố.
Cục diện chiến sự Nga - Ukraine. Đồ họa: WP
Giới chuyên gia nhận định Ukraine và các quốc gia châu Âu nhiều khả năng sẽ chống lại nỗ lực của ông Trump nhằm đạt thỏa thuận với Nga, nhấn mạnh rằng Washington hiện nay không có nhiều đòn bẩy để thực thi thỏa thuận đơn phương.
"Mỹ không có cách nào để buộc giới lãnh đạo Ukraine chấp nhận từ bỏ lãnh thổ hoặc tiến hành đàm phán với các điều khoản nhượng bộ Nga, điều tương đương với tự sát về mặt chính trị. Đây là tình huống mà phía bên kia sẵn sàng được đà lấn tới nếu nhận thấy dấu hiệu xuống nước từ bên này", Michael Kofman, chuyên gia tại Viện nghiên cứu Hòa bình quốc tế Carnegie ở Mỹ, nêu quan điểm.
Vũ Anh (Theo Washington Post, AFP)