Dịch tả lợn châu Phi khiến đàn lợn của Trung Quốc, nước sản xuất và tiêu thụ thịt lợn nhiều nhất thế giới, giảm 40% so với năm ngoái, Bộ Nông nghiệp và Nông thôn Trung Quốc cho biết. Giá thịt lợn tại Trung Quốc hôm 23/10 lên tới 53,79 tệ (7,69 USD) mỗi kg, tăng 188% so với cùng kỳ năm ngoái.
Hiện dịch bệnh chưa được dập tắt hoàn toàn, nhưng với loạt biện pháp của chính phủ như tăng cường hỗ trợ ngành sản xuất thịt lợn, giải phóng kho dự trữ thịt lợn đông lạnh và mở rộng nhập khẩu để đảm bảo nguồn cung, giá thịt lợn trung bình tại 16 khu vực cấp tỉnh đã giảm liên tiếp trong ba tuần cuối tháng 11, xuống còn 40,9 tệ (khoảng 5,8 USD).
Các chuyên gia chăn nuôi tin rằng những biện pháp này đóng vai trò tích cực trong việc ổn định giá thịt lợn. Tuy nhiên, nỗ lực kiểm soát thị trường của chính phủ bị cản trở bởi những kẻ muốn lợi dụng tình hình hỗn loạn để kiếm lời. Chúng dùng nhiều mánh khóe nhằm đầu cơ thịt lợn, tác động tới quá trình xuất nhập khẩu loại thịt này và giảm khả năng kiểm soát giá của chính phủ.
Thịt lợn bày bán tại một siêu thị ở thành phố Hàm Đan, tỉnh Hà Bắc, Trung Quốc. Ảnh: Reuters.
Trong khi chính quyền cấm vận chuyển lợn trái phép giữa các địa phương nhằm ngăn chặn và kiểm soát dịch, đồng thời đảm bảo chất lượng thịt lợn trên thị trường, nhiều người đã phớt lờ quy định này để thu gom lợn số lượng lớn.
Vân Nam là một trong những tỉnh trung chuyển lợn sống quan trọng. Hồi tháng 9, cơ quan phòng chống và kiểm soát dịch tả lợn khẩn cấp ở Vân Nam yêu cầu tạm thời đưa tất cả lợn ra khỏi tỉnh này. Sở Nông nghiệp và Nông thôn cùng Sở Công an tỉnh Vân Nam sau đó tiến hành cuộc truy quét lợn vận chuyển bất hợp pháp, tịch thu hơn 10.000 con lợn.
Trong cuộc điều tra của China Comment, tạp chí liên kết với hãng thông tấn nhà nước Trung Quốc Xinhua, các phóng viên phát hiện một số "gian thương" đã thành lập những nhóm tội phạm đầu cơ lợn buôn lậu xuyên tỉnh, kiếm được khoản lợi nhuận khổng lồ nhờ chênh lệch giá cả giữa các địa phương.
Hồi tháng 11, cảnh sát tỉnh Tứ Xuyên đã chặn 4 phương tiện ngụy trang xe chở hàng và tịch thu 79 con lợn từ những kẻ đầu cơ. Một nguồn tin trong ngành cho biết các băng đảng buôn lậu lợn vận chuyển hơn 4.000 con mỗi ngày, với tổng lợi nhuận trung bình mỗi con khoảng 1.000 tệ (140 USD).
Do mỗi xe tải đủ khả năng chở 100 con, mỗi chuyến có thể mang lại hơn 100.000 tệ (14.300 USD) lợi nhuận. "Chúng tôi có thể mua tất cả bất kể bạn có bao nhiêu con lợn", một người bán thịt lợn trái phép cho hay.
Trong nỗ lực ngăn chặn đường dây vận chuyển lợn trái phép, lực lượng cảnh sát đã tăng cường hoạt động tại các ngã tư đường cao tốc liên tỉnh. Tuy nhiên, một số tên tội phạm làm việc trong quy trình vận chuyển có thể giả mạo chứng nhận kiểm dịch, thậm chí mua chuộc các giám sát viên.
Lan truyền tin đồn về dịch tả lợn để ép giá cũng là cách phổ biến để các băng đảng thu lợi nhuận. Đầu tiên, chúng đặt lợn chết do nhiễm bệnh vào các trang trại toàn lợn khỏe mạnh, sau đó tung tin về dịch bệnh và mua lợn với giá thấp. Một số nông dân xác nhận những tay buôn thường lan truyền tin đồn về sự xuất hiện dịch tả tại các ngôi làng, khiến họ hoảng sợ và quyết định bán tháo lợn.
Thủ đoạn của chúng còn đi xa đến mức phát tán dịch tả lợn bằng cách đặt thức ăn chăn nuôi chứa virus vào các trang trại hoặc thả vật phẩm nhiễm bệnh vào chuồng lợn. Tại một trong những huyện chăn nuôi lợn hàng đầu của Trung Quốc, giám đốc giấu tên của một doanh nghiệp cho biết họ đã tìm thấy nhiều thiết bị bay không người lái (UAV) tại khu vực chuồng nuôi mang theo các vật phẩm không xác định. Xét nghiệm sau đó cho thấy chúng có chứa virus tả lợn châu Phi.
"Các băng đảng chỉ tập trung vào kiếm lợi nhuận và không quan tâm số lợn chúng đang bán là lợn khỏe hay nhiễm bệnh", chủ doanh nghiệp cho hay. Người dân đang lo ngại nếu lợn bệnh không được phát hiện kịp thời, việc kiểm soát dịch sẽ trở nên bất khả thi. Wei Guangwei, quan chức văn phòng nông nghiệp và khoa học huyện Phú Ninh, tỉnh Vân Nam, cũng thừa nhận quá trình ngăn dịch tả lợn đang gặp áp lực lớn.
Hành vi của các băng đảng còn gieo rắc nỗi bất an với nông dân, khiến họ không dám thúc đẩy sản xuất thịt lợn. Một kỹ thuật viên quản lý 20.000 con lợn đang được vỗ béo tại một vùng phía tây nam Trung Quốc cho biết giá lợn cao kỷ lục cùng những tin đồn có thể gây ra cuộc khủng hoảng. Các nhà sản xuất không tiếp tục tham gia các chương trình chăn nuôi.
Trước khi dịch tả lợn châu Phi bùng phát, ngành công nghiệp thịt lợn cũng có chu kỳ giá cả, với giá thịt lợn tăng và giảm sau khoảng ba năm. Đầu tiên, giá thịt sẽ ở mức cao, kích thích sản xuất. Sau đó giá giảm dần, làm nguồn cung giảm theo, khiến giá lại tăng rồi tiếp tục vòng lặp.
Các chuyên gia cho rằng chu kỳ giá cả cùng dịch tả lợn sẽ khiến giá thịt lợn tiếp tục tăng, tạo "cơ hội vàng" cho những kẻ đầu cơ. Với tình hình hiện nay, nông dân Trung Quốc hy vọng sớm có loại vắcxin phòng bệnh để yên tâm sản xuất.
Ánh Ngọc (Theo China Comment)