Trả lời báo chí ngày 9/1, bà Nguyễn Thị Định, Trưởng phòng Thanh tra - Pháp chế, Ban Tôn giáo Chính phủ, cho biết đại đức Thích Trúc Thái Minh - trụ trì chùa Ba Vàng (TP Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh) tổ chức trưng bày "xá lợi tóc Đức Phật" không tuân thủ quy định.
Từ năm 2021, chùa Ba Vàng thường niên tổ chức lễ kính mừng Phật hoàng Trần Nhân Tông đản sinh. Nội dung này được thông báo đến địa phương, thông qua Ban trị sự Giáo hội Phật giáo thành phố Uông Bí. Ngày 18/12/2023, chùa Ba Vàng gửi văn bản đến địa phương, thông báo thay đổi địa điểm tổ chức lễ, thời gian từ 22 đến 24/12. Thông báo này bổ sung nội dung cung rước xá lợi Phật, "nhưng không nêu rõ là xá lợi gì".
Theo bà Định, đối chiếu với các quy định của pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo thì chùa Ba Vàng không phải là chủ thể đứng ra thông báo danh mục hoạt động tôn giáo bổ sung. Thời gian thông báo chỉ 6 ngày trước khi tổ chức, trong khi Luật Tín ngưỡng tôn giáo quy định phải thông báo trước 20 ngày. Chùa Ba Vàng cũng không tuân thủ thời gian tổ chức lễ như đã báo với địa phương mà kéo dài thêm ba ngày (đến 27/12).
Đại đức Thích Trúc Thái Minh (bìa trái) đón nhận hiện vật được cho là "xá lợi tóc Đức Phật", tháng 12/2023. Ảnh: Chùa Ba Vàng
UBND tỉnh Quảng Ninh ngày 2/1 cho hay chùa Ba Vàng tổ chức rước, trưng bày cho phật tử chiêm bái "xá lợi tóc Đức Phật" là vi phạm quy định về triển lãm. Theo đại diện Ban Tôn giáo Chính phủ, để có đầy đủ cơ sở pháp lý kết luận chùa Ba Vàng có vi phạm quy định về triển lãm và các quy định liên quan hay không, tỉnh Quảng Ninh cần tiếp tục xem xét, làm rõ vi phạm của chùa.
Thực tế, hoạt động rước, trưng bày "xá lợi tóc Đức Phật" tại chùa Ba Vàng có nhiều nhà sư, phật tử nước ngoài tham dự. Theo Luật Tín ngưỡng tôn giáo, trụ trì chùa phải có văn bản báo cáo Giáo hội Phật giáo thành phố Uông Bí để gửi hồ sơ đến UBND tỉnh Quảng Ninh đề nghị chấp thuận. Tuy nhiên, địa phương không nhận được văn bản xin phép.
Đại đức Thích Trúc Thái Minh mời thượng tọa Sayadaw U Wepulla (trụ trì chùa Parami và Bảo tàng Xá lợi Phật quốc tế) vào Việt Nam tham dự lễ kính mừng 765 năm Phật hoàng Trần Nhân Tông đản sinh và mang "xá lợi tóc Đức Phật" đến chùa Ba Vàng tổ chức cho phật tử và nhân dân chiêm bái. "Đây là hoạt động tôn giáo nhưng thượng tọa Sayadaw U Wepulla lại sử dụng visa nhập cảnh với mục đích tham quan, du lịch là không đúng quy định về tín ngưỡng, tôn giáo", Trưởng phòng Thanh tra - Pháp chế, Ban Tôn giáo Chính phủ, nói.
Quy chế hoạt động Ban Tăng sự Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam cũng quy định "tổ chức, cá nhân, chức sắc phật giáo nước ngoài vào Việt Nam bằng visa du lịch không được hoạt động tôn giáo tại Việt Nam". Trụ trì hoặc trưởng ban Quản trị tự viện phải chịu trách nhiệm nếu để hoạt động trái pháp luật này diễn ra.
"Theo quy định của pháp luật và Quy chế Giáo hội, trụ trì chùa Ba Vàng phải chịu trách nhiệm", bà Định nói, đề nghị Giáo hội Phật giáo Việt Nam xử lý vi phạm này.
Theo báo cáo của địa phương, năm 2023, đại đức Thích Trúc Thái Minh nhiều lần xuất cảnh nhưng chỉ một lần xin phép cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Các chuyến xuất cảnh còn lại của ông Minh dù có hoạt động tôn giáo ở nước ngoài như tham dự Đại lễ Phật đản tại Nhật Bản, giảng pháp cho phật tử xa xứ tại Hàn Quốc, hành hương về miền đất Phật tại Ấn Độ... "đều không báo cáo". Việc này vi phạm Luật Tín ngưỡng tôn giáo.
Chùa Ba Vàng tổ chức rước hiện vật được cho là xá lợi tóc Đức Phật, tháng 12/2023. Ảnh: Chùa Ba Vàng
Đại diện Ban Tôn giáo Chính phủ cho hay, những vi phạm nêu trên của trụ trì chùa Ba Vàng gây ảnh hưởng đến trật tự xã hội, uy tín Giáo hội. Cơ quan chức năng sẽ tiếp tục xem xét, xử lý dứt điểm vi phạm khi có đủ căn cứ. Thành phố Uông Bí được yêu cầu rút kinh nghiệm trong việc tiếp nhận thủ tục hành chính về tín ngưỡng, tôn giáo. Các hoạt động không đúng pháp luật phải trả lại hồ sơ.
Ban Tôn giáo Chính phủ đề nghị Giáo hội Phật giáo Việt Nam và tỉnh Quảng Ninh chấn chỉnh, yêu cầu đại đức Thích Trúc Thái Minh rút kinh nghiệm về việc mời tổ chức, cá nhân nước ngoài vào Việt Nam thực hiện hoạt động tôn giáo. Giáo hội cần xử lý nghiêm các vi phạm theo Hiến chương, Quy chế để đảm bảo kỷ cương, không tái diễn vi phạm tại chùa Ba Vàng.
Theo thông tin được chùa Ba Vàng đăng tải, "xá lợi tóc Đức Phật" là một trong tám sợi tóc mà Đức Phật tự tay nhổ trên đầu mình, trao cho hai thương buôn người Myanmar hơn 2.600 năm trước. Sau sự việc trưng bày, đại đức Thích Trúc Thái Minh đã sám hối trước chư tôn đức thường trực Hội đồng trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam; chùa Ba Vàng bị cấm tổ chức sự kiện quốc tế trong một năm. Bộ Ngoại giao đã gửi văn bản tới Đại sứ quán Việt Nam tại Myanmar để xác định nguồn gốc hiện vật được cho là "xá lợi tóc Đức Phật" trưng bày tại chùa Ba Vàng.
Nguyên Phong