Sáng 23/8, Hội Nhà văn Việt Nam tổ chức hội thảo Lưu Quang Vũ, Xuân Quỳnh với thơ ca đương đại Việt Nam tại Hà Nội. Trên bục, ban tổ chức dựng hương án, tưởng niệm 30 năm ngày mất của vợ chồng tài hoa Lưu Quang Vũ - Xuân Quỳnh. Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lưu Khánh Thơ - em gái Lưu Quang Vũ - cùng hai cháu trai Tuấn Anh (con chồng cũ của Xuân Quỳnh), Lưu Minh Vũ (con vợ cũ của Lưu Quang Vũ) có mặt tại hội thảo.
Nhà thơ Hữu Thỉnh - một trong những người thân thiết với gia đình Lưu Quang Vũ.
30 năm qua, em gái và bạn thơ vẫn nhớ rõ hình ảnh Lưu Quang Vũ, Xuân Quỳnh lúc cuối đời. Hương án không đặt di ảnh nhưng mỗi lần các nhà phê bình nhắc tới anh trai và chị dâu, Phó giáo sư, Tiến sĩ Lưu Khánh Thơ lại nhìn lên bục, mắt rơm rớm. Bà nhớ rõ chân dung Xuân Quỳnh hồi nằm trong viện vì bệnh. Đó là đôi mắt đen sâu, luôn ngấn nước trên gương mặt tái xanh, nụ cười tươi dần trở nên nhợt nhạt bởi Xuân Quỳnh bị đau tim nặng. Thấy bản thân trở nên vô dụng, Xuân Quỳnh đã viết Thời gian trắng với những câu thơ đau nhói.
Lưu Quang Vũ - Xuân Quỳnh mất nhưng tác phẩm để lại cho đời vẫn đầy ắp giá trị nghệ thuật, xã hội.
Nhắc đến sự qua đời đột ngột của đôi bạn, nhà thơ Hữu Thỉnh bùi ngùi. Đầu tháng 8/1988, trước khi gia đình Lưu Quang Vũ gặp tai nạn, Hữu Thỉnh đến nhà chơi và khuyên vợ chồng họ không nên đi xa bởi ông linh cảm chuyện chẳng lành. Khi nghe tin hai người bạn mất, nhà thơ bàng hoàng.
Trong mắt Bằng Việt, Lưu Quang Vũ là người hiền lành, có chút rụt rè. Nhà Lưu Quang Vũ ở tập thể 96 phố Huế (Hà Nội) - nơi sinh sống của giới văn nghệ sĩ - nên Bằng Việt hay kéo đám bạn sang tụ tập. Ông nhớ những cuộc chuyện trò kéo dài từ đầu chiều đến đêm khuya, cùng Lưu Quang Vũ chữa thơ. Năm 1968, ông cùng Lưu Quang Vũ in chung thơ trong tập Hương cây - Bếp lửa. Tập thơ in 6.000 cuốn, mang đến hơi thở mới cho độc giả đương thời.
* Nhà thơ Hữu Thỉnh nói về thơ Lưu Quang Vũ
Bạn bè chia sẻ những khó khăn mà Lưu Quang Vũ từng gặp phải trong sự nghiệp. Trong câu chuyện của nhà thơ Vũ Từ Trang, cặp thi sĩ tài năng của văn chương Việt luôn đồng hành vượt qua sóng gió. Sau khi rời quân ngũ, Lưu Quang Vũ khó khăn khi tìm việc. Ông trải qua nhiều nghề: vẽ áp phích, làm thợ kẻ chữ, đi bồi bục kê triển lãm.... nhưng chỉ làm được vài tháng. Xuân Quỳnh cùng chồng đến gõ cửa tờ báo, nơi Vũ Từ Trang làm việc. "Tổng biên tập chỗ tôi trọng văn nghệ sĩ, khi nghe Vũ ngỏ ý xin vào làm, nhất lại có Xuân Quỳnh bảo lãnh nên phấn khởi lắm. Tuy nhiên, thời bao cấp, ông ấy không có đủ thẩm quyền để nhận người, vì chỉ tiêu lao động do cơ quan chủ quản điều tiết. Lưu Quang Vũ lại thêm lần lỡ hẹn", nhà thơ Vũ Từ Trang chia sẻ.
Tại hội thảo, 11 tham luận của giới phê bình điểm lại những đóng góp của Lưu Quang Vũ và Xuân Quỳnh cho thơ ca Việt Nam hiện đại. Nhà Thơ Anh Ngọc phân tích thơ Lưu Quang Vũ tràn đầy màu sắc, âm thanh đồng thời chất chứa suy tư, trăn trở về thời cuộc. Với loạt sáng tác của Xuân Quỳnh, thi sĩ cho thấy tâm thế chủ động, tự tin, đĩnh đạc của những con người đang nắm trong tay số phận, có buồn, vui, sướng, khổ nhưng không bao giờ bi quan.
Giới chuyên môn nhận định Xuân Quỳnh, Lưu Quang Vũ không đặt nặng kỹ thuật sáng tác và hiện thực cuộc sống trở thành cảm hứng chủ đạo trong thơ họ. Nhà thơ Bằng Việt nhận định dù viết về tình yêu, thơ Xuân Quỳnh vẫn mang tính thế sự, đau đời và đầy chua chát. "Bây giờ nhìn lại, thế hệ sau kinh ngạc vì mức độ nắm bắt vấn đề nhạy cảm của đời sống đã được Lưu Quang Vũ và Xuân Quỳnh đưa vào tinh tế và chi tiết trong nhiều tác phẩm", nhà thơ Bằng Việt nhìn nhận.
Trọng Trường