Sởi là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus, phổ biến ở trẻ em. Bệnh lây từ người sang người chủ yếu qua đường hô hấp. Các triệu chứng thường gặp của sởi là sốt, phát ban, kèm theo ít nhất một trong các dấu hiệu ho, chảy mũi, đau mắt đỏ, nổi hạch (cổ, chẩm, sau tai), sưng đau khớp.
Sau mắc sởi, sức đề kháng cơ thể suy giảm, nếu không điều trị kịp thời bệnh nhân dễ bị biến chứng như mù lòa, tiêu chảy cấp, viêm phổi, viêm não. Nặng, bệnh nhân có thể tàn phế, tử vong, nhất là với trẻ nhỏ, trẻ suy dinh dưỡng, mắc HIV/AIDS hoặc các bệnh suy giảm miễn dịch bẩm sinh.
Phụ nữ mang thai mắc sởi có thể sảy thai, đẻ non.
Để phòng chống sởi, Bộ Y tế khuyến cáo cho trẻ tiêm chủng vắcxin sởi đầy đủ, đúng lịch. Cách ly trẻ bị bệnh với trẻ lành để tránh lây lan, đưa đến cơ sở y tế để chẩn đoán chính xác và điều trị.
Đông y gọi bệnh sởi là ma chẩn hoặc sa tử. Có thể tham khảo một số bài thuốc nam để hỗ trợ điều trị.
Thời kỳ phát sốt (sởi chưa mọc): ho, chảy nước mũi, chảy nước mắt, mệt mỏi, sốt cao dần, niêm mạc miệng có ban chẩn. Có thể áp dụng một trong các bài thuốc:
- Lá diếp cá, rau dệu, mỗi vị 16g, cam thảo đất 12g. Sắc uống ngày một thang chia 3 lần.
- Ngưu bàng 12 g, kim ngân hoa, cát căn, bạc hà, kinh giới mỗi vị 8 g. Đổ nước ngập, đậy kín, sắc rồi xông và uống.
- Liên kiều, huyền sâm, mỗi vị 16 g, kim ngân hoa, ngưu bàng, tử thảo, hoàng đằng, mẫu đơn bì mỗi vị 10 g, cam thảo 8 g. Sắc uống ngày một thang.
- Lá diếp cá tươi 30 g, mùi tàu 20 g, riềng 6 g nấu lấy nước uống trong ngày.
Rau diếp cá.
Thời kỳ sởi mọc (bắt đầu xuất hiện nốt ban sởi đến khi mọc dày toàn thân, độ 3-4 ngày). Sởi mọc tuần tự từ đầu mặt, thân mình, tay chân, lòng bàn tay chân, ngày càng dày, sốt cao, ho nhiều, đại tiện nhão. Áp dụng một trong các bài thuốc làm sởi chóng mọc và mọc đều:
- Quả khế thái lát phơi khô, rau dệu, lá nọc sởi, canh châu mỗi vị 20 g, đều sao vàng, hạ thổ. Sắc uống mỗi ngày một thang.
- Lá tre 20 g, sài đất, kim ngân hoa, mỗi vị 16 g; mạch môn, sa sâm, sắn dây, cam thảo đất mỗi vị 12 g. Sắc uống ngày một thang.
- Hoa kim ngân, cỏ ban mỗi vị 30 g. Dùng tươi giã nhỏ, thêm nước, gạn uống. Có thể phơi khô sắc uống.
Thời kỳ sởi bay, bệnh nhân mất nước vì sốt kéo dài, miệng khô, ho. Áp dụng một trong các bài thuốc:
- Sa sâm, hạt sen, đậu đỏ, lá dâu non mỗi vị 120 g, cam thảo, mạch môn, hoàng tinh mỗi vị 80 g, hoài sơn 60 g. Tán thành bột, làm viên. Ngày uống 30 g, chia làm 3 lần.
- Sa sâm 12 g, ngân sài hồ, huyền sâm mỗi vị 8 g, đảng sâm, mạch môn mỗi vị 6 g, cam thảo 4 g, long đởm thảo, đăng tâm mỗi vị 2 g. Sắc uống ngày một thang.
- Hoàng cầm, địa cốt bì mỗi vị 12 g, tang bạch bì (vỏ dễ cây dâu), mạch môn, sa sâm, lô căn (rễ sậy) mỗi vị 8 g. Sắc uống ngày một thang.
Khi trẻ bị sởi, nên tăng cường dinh dưỡng, ăn thực phẩm mềm, dễ tiêu hóa, vệ sinh răng miệng, vệ sinh cá nhân. Cho trẻ uống nhiều nước, nước chanh, cam.
Bột cam thảo trộn với mật ong giúp giảm ho và viêm họng do virus sởi. Bột nghệ trộn với mật ong hoặc sữa giúp người bệnh nhanh phục hồi và tăng cường khả năng miễn dịch.
Không nên ăn thực phẩm nhiều dầu mỡ, chiên, xào gây khó khăn trong tiêu hóa. Không ăn thực phẩm chế biến sẵn có hàm lượng muối cao, gia vị cay nóng như tiêu, ớt, đồ uống có ga, cồn.
Bác sĩ Lê Thân
Phó giám đốc Bệnh viện Y học cổ truyền tỉnh Quảng Nam