Còn quá sớm để tuyên bố ai sẽ trở thành tổng thống thứ 46 của Mỹ, nhưng rõ ràng lợi thế đang nghiêng về ứng viên Dân chủ Joe Biden, khi ông đang tiến rất sát tới con số 270 phiếu đại cử tri.
Hãng tin AP xác định Biden hiện giành được 264 phiếu đại cử tri, sau khi bất ngờ giành chiến thắng ở Michigan và Wisconsin, hai trong ba bang chiến trường quan trọng vùng Trung Tây cùng với Pennsylvania. Đây là "bức tường xanh" của đảng Dân chủ mà bà Hillary Clinton đã để đối thủ Donald Trump đánh sập bốn năm trước.
Sau khi để mất Michigan và Wisconsin vào tay Biden, con đường tới chiến thắng của Trump ngày càng hẹp, khi ông buộc phải thắng tất cả 5 bang còn lại gồm Pennsylvania, Bắc Carolina, Georgia, Nevada và Alaska, để có thể "lật ngược thế cờ".
Bức vẽ Tổng thống Donald Trump (trái) và ứng viên Dân chủ Joe Biden của Jeremy Enecio. Ảnh: Politico.
Việc kiểm phiếu ở Pennsylvania vẫn tiếp tục, với lợi thế dẫn đầu tính tới tối 4/11 nghiêng về Trump, với cách biệt khoảng 190.000 phiếu phổ thông. Tuy nhiên, khi gần một triệu phiếu chưa được kiểm và tỷ lệ phiếu ủng hộ Dân chủ ở hai thành phố Philadelphia, Pittsburgh dự kiến khá lớn, Tổng thống Mỹ chưa thể nắm chắc phần thắng ở bang này.
Nếu Biden lật ngược thế cờ và chiến thắng nốt bang Pennsylvania, "bức tường xanh" của đảng Dân chủ từng bị sụp đổ năm 2016 sẽ được Biden dựng lại thành công. Và điều nhiều người quan tâm lúc này có lẽ là Biden đã làm thế nào để từng bước giành lại các bang quan trọng vùng Trung Tây này từ tay Trump.
Tim Alberta, nhà phân tích của Politico, nhận định có ba lý do đang và sẽ làm nên chiến thắng của Biden ở các bang Trung Tây. Đầu tiên, ứng viên Dân chủ đã khiến Trump mất đi ủng hộ từ nhóm cử tri lao động da trắng.
Trong cuộc bầu cử năm nay, dường như không địa điểm nào ở Mỹ nhận được nhiều quan tâm hơn Scranton, bang Pennsylvania. Đây là thành phố mà Biden sinh ra và gắn liền với hình ảnh của ông: một người đàn ông xuất thân từ tầng lớp lao động nghèo với phương tiện đi lại chủ yếu là xe lửa.
Thành phố Scranton, và khu vực lân cận hạt Lackawanna, vốn được xem là thành trì của đảng Dân chủ, có dân số chủ yếu là lao động da trắng. Đó là lý do cả hai chiến dịch của Trump và Biden thường xuyên dừng chân ở khu vực này, tìm cách thu hút cử tri và đầu tư nhiều quảng cáo vận động tranh cử.
Năm 2016, Trump không chiến thắng ở hạt này, nhưng đã rút ngắn đáng kể khoảng cách thắng lợi của đảng Dân chủ xuống còn 3 điểm phần trăm, từ 27 điểm năm 2012. Khi mới bắt đầu chiến dịch, ứng viên đảng Cộng hòa tự tin sẽ thể hiện tốt để giành được hạt Lackawanna năm nay.
Tuy nhiên, điều ngược lại đã xảy ra khi Biden thắng ở hạt Lackawanna với cách biệt 8 điểm phần trăm so với Trump. Nhiều người có thể cho rằng chiến thắng này là nhờ lợi thế sân nhà, nhưng cách giải thích này sẽ không phù hợp nếu nghiên cứu những gì diễn ra ở hạt Macomb, bang Michigan.
Macomb cũng là một địa điểm quan trọng mang tính biểu tượng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ. Ứng viên Dân chủ giành chiến thắng tại hạt này với cách biệt gần 9 điểm phần trăm năm 2008, nhưng giảm dần xuống 4 điểm năm 2012 và cuối cùng rơi vào tay Trump năm 2016 với cách biệt tới 12 điểm.
Điều này khiến đảng Cộng hòa lạc quan rằng năm nay họ có thể chiến thắng với cách biệt lớn hơn ở hạt này, nhưng những gì xảy ra lại trái ngược. Trump chỉ giành chiến thắng hạt Macomb với cách biệt 8 điểm phần trăm, giảm 4 điểm so với 4 năm trước.
Kết quả ở hai hạt Lackawanna và Macomb cho thấy nỗ lực giành ủng hộ của nhóm cử tri lao động da trắng của Tổng thống Trump đã thất bại.
Ứng viên Joe Biden phát biểu tại Wilmington, bang Delaware hôm 4/11. Ảnh: NYTimes.
Yếu tố thứ hai tạo nên lợi thế của Biden ở vùng Trung Tây là ông đã phá vỡ được nền tảng ủng hộ của Trump ở các khu vực ngoại ô bảo thủ.
Các vùng ngoại ô Milwaukee ở bang Wisconsin, gồm Waukesha, Ozaukee và Washington, được xem khu vực bảo thủ nhất của nước Mỹ. Ba nơi này luôn bỏ phiếu cho đảng Cộng hòa trong mọi cuộc bầu cử từ năm 1968 với cách biệt chiến thắng lên tới hai con số. Cử tri ở đây hầu hết là người giàu có, có học thức cao và là người da trắng.
Năm 2016, Trump đã chiến thắng áp đảo cả ba khu vực với cách biệt 40 điểm phần trăm ở Washington, 27 điểm ở Waukesha và 19 điểm ở Ozaukee. Chưa từng có ứng viên Dân chủ nào giành được quá 40% ủng hộ ở các khu vực bảo thủ này. Bốn năm sau, Biden đã thu hẹp khoảng cách ở cả ba nơi, lần lượt là 38 điểm, 21 điểm và 12 điểm. Đặc biệt, Biden còn giành được 43% ủng hộ ở Ozaukee.
Thực tế tương tự cũng diễn ra ở Michigan. Hạt Livingston từ lâu được xem là "thành trì" đảng Cộng hòa. Bốn năm trước, Tổng thống Trump giành chiến thắng ở hạt siêu bảo thủ này với cách biệt 30 điểm phần trăm và chiến dịch của ông kỳ vọng lặp lại kịch bản này năm nay.
Tuy nhiên, trái với kỳ vọng, cách biệt mà Trump tạo ra năm nay chỉ 22,5 điểm. Kết quả này một lần nữa cho thấy nỗ lực bảo vệ thành trì ủng hộ của Trump đã thất bại.
Việc Biden thu hút được lượng lớn cử tri da màu ở vùng Trung Tây chính là yếu tố thứ ba giúp Biden xây dựng "bức tường xanh".
Bốn năm trước, ứng viên Hillary Clinton thất bại trước Trump một phần do bà đã "bỏ quên" cử tri da màu. Ba bang Trung Tây Pennsylvania, Wisconsin và Michigan là nơi tập trung khá đông đảo cử tri da màu của Mỹ.
Hạt Milwaukee, nơi có thành phố Milwaukee, là nơi có tỷ lệ người da màu lớn nhất ở bang Wisconsin. Năm 2012, cựu tổng thống Barack Obama giành được khoảng 328.000 phiếu phổ thông tại đây, nhưng 4 năm sau, bà Hillary chỉ giành được 289.000 phiếu. Năm nay, nhờ chiến dịch vận động tích cực hướng tới cử tri da màu, Biden đã giành được hơn 317.000 phiếu tại hạt Milwaukee.
Câu chuyện tương tự xảy ra ở Detroit, thành phố với hơn 80% người da màu, thuộc hạt Wayne, bang Michigan. Năm nay, Biden giành được 568.000 phiếu ở đây, vượt qua con số 520.000 của ứng viên Hillary Clinton cách đây bốn năm.
Philadelphia, thuộc hạt cùng tên ở bang Pennsylvania, cũng là một thành phố với đa số là người da màu. Biden đã giành được 458.000 phiếu và có khả năng đạt tới 600.000 phiếu khi quá trình kiểm phiếu của bang hoàn tất. Năm 2016, bà Clinton từng giành được 584.000 phiếu ở hạt này.
Các số liệu tuy chưa đầy đủ, nhưng đã phần nào cho thấy Biden đang làm rất tốt với chiến dịch tranh cử tổng thống năm nay. Bằng cách cải thiện thành tích so với ứng viên Hillary cách đây bốn năm, con đường tới Nhà Trắng đã rộng mở hơn rất nhiều với ứng viên đảng Dân chủ.
Thanh Tâm (Theo Politico)
