Tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội ngày 12/1, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình khẳng định, trong nhiệm kỳ 2016-2021, TAND Tối cao tổ chức xét xử theo đúng tinh thần cải cách tư pháp, thực hiện ngày càng đầy đủ nguyên tắc tranh tụng.
"Các phiên tòa thực hiện nghiêm chỉ thị của Chánh án TAND Tối cao về việc không hạn chế thời gian tranh tụng, căn cứ kết quả tranh tụng để đưa ra phán quyết", ông nói.
"Chất lượng tranh tụng của kiểm sát viên tại phiên tòa từng bước được nâng lên", theo Viện trưởng VKSND Tối cao Lê Minh Trí. Nhiều biện pháp đột phá đã được thực hiện nhằm nâng cao chất lượng tranh tụng của kiểm sát viên tại phiên tòa.
Đồng tình với hai báo cáo, đại diện cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho rằng nguyên tắc tranh tụng trong xét xử ngày càng được bảo đảm tốt hơn, tạo điều kiện cho các bên thực hiện đầy đủ quyền và nghĩa vụ luật định. Nhiều kiểm sát viên đã chủ động tham gia xét hỏi, tranh tụng để làm rõ nội dung vụ án, đặc biệt là tại nhiều phiên tòa xét xử các vụ án lớn được cử tri ghi nhận và đánh giá cao.
Tuy nhiên, theo bà Nga, chất lượng tranh tụng của một số kiểm sát viên tại phiên tòa còn chưa đáp ứng yêu cầu, chưa chủ động tranh luận, đối đáp, đi đến cùng các ý kiến của người bào chữa nên chưa thuyết phục.
"Một số kiểm sát viên còn có sự e ngại, nể nang nhất định với cơ quan quản lý nhà nước ở địa phương trong một số vụ án hành chính", bà Nga nói.
Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga. Ảnh: Hoàng Phong
Cho rằng tranh tụng là một trong những đổi mới rõ nét trong nhiệm kỳ vừa qua, Tổng thư ký Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc đề nghị báo cáo của Tòa án nhân dân và Viện kiểm sát nhân dân tối cao làm rõ hơn nội dung này.
Giải trình, Viện trưởng Kiểm sát nhân dân tối cao Lê Minh Trí khẳng định, trong những vụ án hình sự, đặc biệt là ở cấp trung ương, tranh tụng tiến bộ rất nhiều so với trước, xử lý được yêu cầu buộc tội và truy tố.
Tuy nhiên, ông thừa nhận, tại các vụ án dân sự và hành chính, phát biểu của kiểm sát viên đang có vấn đề "cả nể". "Một kiểm sát viên công tác ở Viện kiểm sát huyện, tỉnh, nếu ra toà phát biểu mạnh về ông Chủ tịch tỉnh thì chắc mai mốt không xin đất, xin trụ sở được", ông Trí nói.
"Một cán bộ bình thường mà đòi hỏi không kiêng nể gì hết thì khó, ngay cả viện trưởng cũng có lúc phải kiêng nể. Tất nhiên, kiêng nể có nguyên tắc. Vấn đề thuộc về lòng tin, trách nhiệm với công việc chung, tôi sẽ bảo vệ, thậm chí biết mình bị ghét nhưng vẫn phải làm", ông Trí giải thích và cho rằng, tính "cả nể" tồn tại trong cả hệ thống chứ không riêng ngành tư pháp.
Theo ông, các vụ án dân sự, hành chính đòi hỏi kiến thức rất tổng hợp về kinh tế, xã hội, chuyên ngành. Đơn cử, liên quan đất đai phải hiểu về đất đai nhiều thời kỳ chứ không phải chỉ đất đai đơn thuần. Có những vấn đề từ mấy chục năm trước, bây giờ tranh chấp với nhau nên không phải kiểm sát viên nào cũng biết.
Vì vậy, thời gian qua, ông yêu cầu tổ chức các lớp bồi dưỡng kiến thức cho kiểm sát viên. Thực tế các phiên tòa cho thấy chất lượng tranh tụng đã có tiến bộ. Tuy nhiên, tốc độ các vụ án hành chính và dân sự thời gian qua tăng rất nhanh. "Cả tòa, viện đều có những nỗ lực, cố gắng chuyển biến tốt, nhưng so với yêu cầu là cuộc rượt đuổi chứ không đơn giản", Viện trưởng VKSND Tối cao cho hay.