Lý Phương Thanh, sinh viên năm cuối ngành Quản trị Kinh doanh, Đại học Quốc tế, Đại học Quốc gia TP HCM, vừa trở về từ châu Âu, sau khi hoàn thành ba học bổng ngắn hạn và trao đổi sinh viên năm ngoái. Trong thời gian một năm, Thanh đặt chân tới 20 quốc gia châu Âu, nâng số nước trên thế giới từng đến lên 22.
"Em từng trải qua nhiều thất bại mới đến được hành trình đó", nữ sinh quê Long An nói.
Thanh luôn mơ ước du học nên năm nhất, thấy bạn bè ứng tuyển đại học nước ngoài rồi lần lượt lên đường, em cũng làm hồ sơ. Thanh nộp tất cả chương trình học bổng ngắn hạn, được tài trợ toàn phần để đại diện Việt Nam sang nước ngoài đối thoại với thanh niên quốc tế nhưng đều thất bại.
Phương Thanh (giữa) cùng đại diện của Trung Quốc và Tây Ban Nha tại Italy hồi tháng 9/2021. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Suốt ba năm đại học, Thanh âm thầm tham gia hoạt động ngoại khóa, cuộc thi, dự án, cải thiện điểm số và ngoại ngữ. Đầu năm thứ tư, nữ sinh ngành Quản trị Kinh doanh nộp hồ sơ và nhận được bốn học bổng toàn phần, gồm Ernst Mach Grant của cơ quan trao đổi hàn lâm Áo OeAD, thuộc Bộ Khoa học, Nghiên cứu và Kinh tế Liên bang Cộng hoà Áo; SEED - học bổng chính phủ Canada; Erasmus+ Liên minh 4 trường đại học Tây Ban Nha (A4U) và chương trình về biến đổi khí hậu Youth4Climate: Driving Ambition do chính phủ Italy tài trợ.
Ba học bổng đầu là trao đổi sinh viên, còn chương trình sang Italy là ngắn hạn, chỉ trong bốn ngày. Thanh cho hay, học bổng ngắn hạn thường diễn ra vài ngày, trong khi học bổng trao đổi kéo dài một hoặc hai kỳ, giữa học sinh của một trường ở Việt Nam và một trường liên kết tại nước ngoài.
Ứng viên cần có thư chấp nhận của trường tại đất nước muốn sang trao đổi, trước khi được xem xét có học bổng hay không. Thông thường, học bổng dạng này không quá chú trọng GPA nhưng một số cần GPA ít nhất 70 hoặc 80 trên thang điểm 100.
Thanh đã không thể nhận tất cả học bổng cùng lúc vì bị trùng lịch. Em đã buộc phải viết thư từ chối học bổng Canada.
Cuối tháng 9/2021, Thanh sang Milan, Italy, mang tiếng nói của thanh niên Việt Nam đến Youth4Climate. Chương trình ở Italy vừa kết thúc, em sang Áo tham gia trao đổi sinh viên tại MCI Management Center Innsbruck, sau đó đến Tây Ban Nha để kịp kỳ học ở Đại học tự trị Madrid vào đầu tháng 2.
Theo nữ sinh 22 tuổi, học bổng của Áo, trị giá 6.250 EUR, có quy trình phức tạp nhất, dành cho sinh viên nhiều nước trong đó có các quốc gia phát triển như Mỹ, Canada..., học tập và nghiên cứu trong nhiều lĩnh vực. Chương trình tài trợ học kỳ hoặc một năm (từ 4 đến 10 tháng), mở đơn đăng ký vào tháng 10 hàng năm và đóng đơn vào tháng 3 năm sau.
Ứng viên phải lên website của chương trình, viết câu trả lời thành từng đoạn trong khung có giới hạn từ. Học bổng yêu cầu ứng viên tự tính chi phí sinh hoạt một tháng tại Áo là bao nhiêu trước khi cấp hỗ trợ tài chính. Mức học bổng mỗi năm sẽ khác nên Thanh nhắc ứng viên đọc kỹ, tránh thiệt thòi. Ví dụ, học bổng cấp 1.000 EUR một tháng nhưng nếu bạn chỉ ghi 800 EUR, mức tiền trợ cấp hàng tháng sẽ giảm xuống.
Chương trình không yêu cầu thành tích hoạt động ngoại khóa, ngoài chứng chỉ tiếng Anh và bảng điểm, nhưng khi tải hồ sơ lên hệ thống, Thanh đính kèm những bằng chứng này nhằm tăng lợi thế.
Erasmus+ của liên minh 4 trường Đại học Tây Ban Nha (A4U) đơn giản hơn về mặt hồ sơ vì 60% đánh giá dựa trên GPA, 20% là thư động lực (Motivation Letter) và 20% phụ thuộc vào thư giới thiệu (Letter of Recommendation). Chương trình chỉ dành cho một số đại học ở Việt Nam có liên kết với A4U, do đó tính cạnh tranh diễn ra trong nước. Tuy nhiên, học bổng yêu cầu người viết thư giới thiệu cho ứng viên phải gửi từ địa chỉ email của mình để tránh tình trạng viết hộ.
Trong khi đó, học bổng Canada, trị giá 10.200 CAD, hướng tới đối tượng là sinh viên ASEAN học tại các trường có liên kết với cơ sở giáo dục ở nước này. Trường ở Canada cũng phải có kết nối với học bổng SEED. Sau khi ứng viên nộp hồ sơ, trường sẽ gửi đơn đăng ký học bổng thay cho ứng viên lên cơ quan cấp học bổng. Mỗi trường sẽ có một thời hạn riêng về việc nhận hồ sơ và các giấy tờ cần thiết.
Mỗi năm, học bổng có 150 suất cho sinh viên toàn khối ASEAN nhưng sinh viên Việt Nam luôn chiếm 1/3 tổng số suất.
Trong bốn chương trình, học bổng Italy ngắn ngày và dễ thực hiện nhất khi chỉ hỏi ứng viên những câu đơn giản. Năm ngoái, học bổng nhận được hơn 8.000 đơn trên toàn thế giới nhưng chỉ 400 bạn được chọn và mỗi nước có hai đại diện.
Theo Thanh, điều quan trọng nhất khi ứng tuyển các học bổng ngắn hạn là xác định được mục tiêu của từng chương trình. Mục tiêu của học bổng trao đổi là giúp sinh viên các nước có sự giao lưu văn hóa và học hỏi kiến thức. Vì thế, khi viết essay hoặc trả lời câu hỏi, ứng viên cần xoáy vào điều này.
Thanh ví dụ, học bổng ở Áo tập trung kết nối sinh viên có ý định nghiên cứu khoa học trong tương lai với cộng đồng nhà khoa học, còn học học bổng Canada hướng đến những bạn có đóng góp cho mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc vào năm 2030.
Hiểu rõ mục tiêu của từng chương trình, Thanh dựa vào đó để viết bài luận, sao cho những hoạt động, kinh nghiệm của mình trong quá khứ phù hợp với tiêu chí của học bổng.
"Học bổng không chọn người giỏi nhất mà tìm người phù hợp nhất", Thanh chia sẻ.
Với học bổng Canada, em nhắc tới những hoạt động ngoại khóa liên quan giáo dục và biến đổi khí hậu. Thanh làm trợ giảng cho một tình nguyện viên người Mỹ dạy tiếng Anh cho trẻ em đường phố ở TP HCM, có dự án kinh doanh về giáo dục đạt giải đặc biệt cuộc thi Korea Grow Together Business Challenge 2019.
Trong khi đó, trong hồ sơ gửi học bổng Áo, em đề cập kinh nghiệm tham gia SheCodes Việt Nam, tổ chức phi lợi nhuận nhằm khuyến khích giới nữ tham gia vào lĩnh vực công nghệ thông tin và làm trợ lý nghiên cứu khoa học cho phó giáo sư tại Đại học Quốc tế.
Bên cạnh bài luận, thư giới thiệu cũng là thành phần không thể thiếu. Thư giới thiệu nên từ thầy, cô hoặc người có ảnh hưởng, uy tín và hiểu rõ về bạn. Thầy hiệu trưởng đã đồng ý giới thiệu Thanh cho quỹ học bổng khi biết em có ý định ứng tuyển.
Theo Thanh, điểm mạnh hồ sơ của em chính là các hoạt động ngoại khóa có trọng điểm và thành tích học tập. Em đạt GPA 3.37/4, là sinh viên 5 tốt tiêu biểu của Đại học Quốc gia TP HCM năm học 2019-2020, từng tham gia Hội nghị thanh niên ASEAN - Hàn Quốc năm 2020, Hội nghị nhà lãnh đạo tương lai Đông Nam Á (2020) và Diễn đàn tiếng nói tương lai (APEC VOF 2020).
Thanh cho hay, em thường theo dõi các trang đăng thông tin về học bổng trong nước, quốc tế và luôn để chế độ xem trước. Các học bổng trao đổi sinh viên luôn thông qua trường, do đó Thanh không quên follow trang thông tin của trường.
Thanh trong chuyến du lịch tới Santorini, Hy Lạp, hồi tháng 6. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Kết thúc các chương trình hồi tháng 5, Thanh bắt đầu du lịch các nước châu Âu trước khi về Việt Nam. Nữ sinh mê mẩn với cảnh sắc ở Đức, Thụy Sĩ, Italy; lần đầu tiên nhìn thấy cực quang ở Na Uy, chiêm ngưỡng tháp Eiffel của Pháp, tắm ở biển Địa Trung Hải... Thanh cũng trưởng thành hơn khi học cách sống tự lập, quản lý tài chính và xoay xở với việc di chuyển.
Hiện Thanh tiếp tục chương trình của năm cuối đại học, dự kiến tốt nghiệp vào năm sau. Trong tháng này, Thanh đại diện Việt Nam sang Singapore dự Youth Regional Affairs Dialogues 2022 (Đối thoại Thanh niên về các vấn đề khu vực châu Á), chương trình dành cho 80 nhà lãnh đạo trẻ là sinh viên đến từ các quốc gia châu Á tại Đại học Công nghệ Nanyang.
Sau mỗi chuyến đi, Thanh càng có động lực để nối dài hành trình ra thế giới của mình. Thanh đang cân nhắc có thể đi làm một thời gian lấy kinh nghiệm xin học bổng thạc sĩ hoặc nộp vào những chương trình không cần kinh nghiệm làm việc.
"Nếu muốn có một tuổi thanh xuân thật đẹp, được đi nhiều nơi, bạn hãy bắt đầu nộp hồ sơ từ bây giờ khi vẫn còn là sinh viên có nhiều thời gian", Thanh nói.
Bình Minh