Dự kiến tối 18/11, Giám đốc điều hành AstraZeneca Pascal Soriot chủ trì họp báo công bố kết quả nghiên cứu 6 tháng thử nghiệm PROVENT và TACKLE cho liệu pháp kháng thể AZD7442.
Vào tháng trước, AstraZeneca đã công bố kết quả thử nghiệm lâm sàng giai đoạn ba - giai đoạn cuối cùng trước khi gửi đơn xin phê duyệt. Ông Mene Pangalos, Phó Chủ tịch phụ trách nghiên cứu và phát triển dược phẩm sinh học tại AstraZeneca, nhấn mạnh biện pháp can thiệp sớm với hỗn hợp kháng thể AZD7442 giúp giảm đáng kể nguy cơ bệnh trở nặng, đồng thời tạo lá chắn bảo vệ liên tục trong hơn 6 tháng.
Như vậy, sau cuộc chạy đua vaccine thành công, các nhà khoa học tiếp tục hướng tới điều chế thuốc đặc trị Covid-19 - lãnh địa tiềm năng bị bỏ quên trong suốt năm 2020. Phương pháp phổ biến, bên cạnh thuốc kháng virus, là kháng thể đơn dòng. Cùng với liệu pháp kháng thể của Regeneron và Sotrovimab, AZD7442 được kỳ vọng là vũ khí tiềm năng cho cuộc chiến Covid-19.
Cơ chế hoạt động
AZD7442 chứa hai kháng thể đơn dòng: tixagevimab và cilgavimab, nguồn gốc từ các bệnh nhân đã hồi phục sau nhiễm nCoV. Sau khi được đưa vào cơ thể, tixagevimab và cilgavimab nhận ra các thành phần đặc trưng của nCoV (protein gai), tấn công trực tiếp hoặc liên kết với virus, ngăn virus hoạt động và thông báo sự hiện diện của chúng với tế bào miễn dịch sát thủ.
Sau khi tiêu diệt mầm bệnh, kháng thể vẫn còn trong cơ thể người một khoảng thời gian, tạo nên một phần bộ nhớ miễn dịch. Nếu người này tiếp xúc với nCoV một lần nữa, chúng tái hoạt động và lại đẩy lùi virus.
Độ hiệu quả
AstraZeneca tiến hành hai nghiên cứu PROVENT và TACKLE để phân tích về hiệu quả của liệu pháp kháng thể AZD7442.
Trong nghiên cứu PROVENT giai đoạn 3, liệu pháp giúp giảm 77% nguy cơ mắc Covid-19 có triệu chứng so với giả dược. Kết quả tổng quát từ nghiên cứu TACKLE cho thấy AZD7442 giúp giảm 50% nguy cơ chuyển nặng và tử vong (bất kể nguyên nhân) ở người mắc Covid-19 không nhập viện, triệu chứng nhẹ đến trung bình. Những người này khởi phát triệu chứng từ 7 ngày trở xuống.
Đồ họa mô phỏng biến thể nCoV. Ảnh: Reuters
Nhóm phù hợp sử dụng thuốc
AZD7442 có thể bảo vệ nhiều nhóm đối tượng khác nhau, đặc biệt là người bị suy giảm miễn dịch tự nhiên hoặc đang dùng thuốc điều trị một loại bệnh khác. Nhóm này bao gồm bệnh nhân ung thư máu, đang hóa trị; người phải lọc máu; bệnh nhân đang dùng thuốc thải ghép mạnh sau cấy ghép nội tạng; những người đang dùng thuốc ức chế miễn dịch cho các bệnh lupus ban đỏ, đa xơ cứng và viêm khớp dạng thấp.
Liệu pháp cũng phù hợp với những người không thể tiêm vaccine vì bị dị ứng, cơ thể không dung nạp vaccine; người có nguy cơ cao nhiễm nCoV do công việc hoặc hoàn cảnh sống; người đã mắc Covid-19, bao gồm cả bệnh nhân điều trị ngoại trú và nhập viện.
Vaccine có khả năng bảo vệ lâu dài chống Covid-19, là phương pháp nhanh và hiệu quả nhất giúp đẩy lùi đại dịch, tính đến nay. Tuy nhiên con người cần có sẵn hệ thống miễn dịch khỏe mạnh để đáp ứng và mất vài tuần để tạo ra phản ứng miễn dịch đặc hiệu với virus. Không phải ai tiêm vaccine đều sinh kháng thể hoặc tạo đủ kháng thể chống nCoV. Những nhóm yếu thế, dễ tổn thương cần có thêm phương pháp bảo vệ nhanh chóng và an toàn.
AZD7442 có thể là sự lựa chọn khả thi. Dù vậy, theo các chuyên gia, khi đánh giá tính hữu ích của thuốc, cần xem xét thời điểm điều trị. Nhiều người bệnh chuyển nặng sau nhiễm nCoV không phải do virus nhân lên nhanh, mà do hệ thống miễn dịch hoạt động kém.
Để ngăn ngừa bệnh nặng, các loại thuốc như AZD7442 cần được sử dụng sớm, lúc người bệnh mới nhiễm virus, trước khi cơ thể có phản ứng miễn dịch quá mức (tạo bão cytokine). AZD7442 tiêm bắp, không cần truyền tĩnh mạch phức tạp, có thể hữu ích ở giai đoạn đầu mắc bệnh.
Tuy nhiên, phương pháp điều trị bằng kháng thể đơn dòng nổi tiếng là tốn kém. AstraZeneca vẫn chưa công bố chi phí cho một liều AZD7442. Đây có thể là rào cản lớn giữa thuốc và người dân toàn cầu.
Thục Linh (Theo Conversation, JAMA, CDC)