Tết này, gia đình anh rể tôi chẳng còn tâm trạng vui xuân vì hoa ế quá. Sáng 29 Tết, chị tôi chán nản bỏ về nhà dọn dẹp, chỉ còn anh rể vẫn cố bám trụ ở chợ, bán đổ bán tháo từng chậu cúc, vạn thọ.
Khi giá không còn quan trọng nữa, anh gọi khắp bà con, bạn bè để mong ai đó mua giúp vài chậu, không phải để kiếm lời mà chỉ để gỡ lại chút vốn. Nhưng dẫu có bán cỡ nào thì cuối cùng vẫn lỗ hơn 30 triệu đồng.
Mất mát lớn nhất là những cây mai ghép. Khi mới dọn hàng, anh rể tự tin hét giá cao, vì nghĩ mai là biểu tượng Tết, người ta sẽ mua. Nhưng càng gần Giao thừa, càng ít ai dám bỏ tiền ra.
Người mua thì cân nhắc: mai ghép qua Tết là bỏ, trồng chưa chắc sống, có sống thì cũng chưa chắc năm sau ra hoa. Còn người bán thì đến nước cùng đường, nhìn những chậu mai bị trả giá rẻ mạt mà chỉ biết lắc đầu.
Ngược lại, mẹ tôi chẳng còn bận tâm đến chuyện hoa Tết nữa. Hai mươi năm nay, bà không mua hoa vì tự trồng. Hoa ngoài chợ có đẹp cỡ nào, vài ngày cũng héo, bỏ đi thì tiếc, mà nhìn hoa rẻ như cho vào chiều 30 lại càng xót xa cho người bán.
Anh rể tôi năm nay buôn hoa và lỗ 30 triệu. Còn mẹ tôi, suốt 20 năm nay không mua một chậu hoa nào. Hai câu chuyện tưởng chừng không liên quan nhưng lại phản ánh đúng quy luật cung - cầu của thị trường hoa Tết: người bán hét giá, người mua chùn tay, rồi đến 29, 30 Tết, thế cờ đảo ngược, người bán chỉ còn nước bán tháo hoặc đập bỏ.
Hoa Tết là một mặt hàng mong manh. Những ngày đầu, người bán tự tin hét giá, người mua đắn đo chờ hạ giá. Đến 29, 30 Tết, thế cờ đảo ngược, người bán đứng trước cảnh lỗ vốn, còn người mua thì có thể ung dung lựa chọn. Nhưng khi hoa bị đập bỏ, ai cũng thấy tiếc, vì đó không chỉ là công sức của người trồng, mà còn là sự phung phí mà năm nào cũng lặp lại.
Đã đến lúc cần một cách làm khác. Để hoa Tết không trở thành cuộc chơi may rủi của người bán và ván cược chờ thời của người mua. Theo tôi, những cách đó là, cần có quy hoạch và điều tiết nguồn cung hoa Tết hợp lý để tránh cung vượt cầu, giúp người trồng không rơi vào cảnh bán tháo. Và điều kiện quan trọng là: bán hoa niêm yết giá rõ ràng, không nhìn mặt khách nói giá.
Người mua nên thay đổi thói quen, đặt hoa sớm thay vì chờ giá hạ sát Tết. Các chợ hoa cần mô hình hỗ trợ tiêu thụ hoa ế, giảm lãng phí, biến hoa Tết thành một nét đẹp trọn vẹn thay vì cuộc chơi may rủi.
Xuân Minh