"Chúng tôi đã xác nhận 4.713 ca nhiễm biến chủng Omicron ở Anh. Cơ quan An ninh Y tế Anh ước tính số ca nhiễm hàng ngày hiện nay là khoảng 200.000", Bộ trưởng Y tế Anh Sajid Javid ngày 13/12 nói trong phiên họp quốc hội được phát trên truyền hình.
Thông tin Bộ trưởng Javid đưa ra lập tức gây chấn động, bởi nó cao gấp gần 4 lần số ca Covid-19 mới được ghi nhận trong ngày hôm đó.
Con số 200.000 ca Omicron lập tức xuất hiện trên trang nhất rất nhiều tờ báo lớn của Anh. Thủ tướng Boris Johnson viện dẫn đây là một phần lý do khiến ông áp đặt các biện pháp hạn chế mới và siết chặt yêu cầu về tiêm chủng.
Một người dân đeo kính chắn bảo hộ nhằm đề phòng lây nhiễm nCoV bên ngoài bệnh viện St Thomas ở London hôm 12/12. Ảnh: Reuters.
nCoV rõ ràng đang lây lan mạnh ở Anh. Nước này ngày 15/12 ghi nhận hơn 78.000 ca nhiễm mới, mức tăng cao nhất trong một ngày kể từ khi đại dịch bùng phát đến nay.
Chính phủ Anh xác nhận tính đến ngày 15/12, ít nhất 10.017 người đã nhiễm biến chủng Omicron. Mới chỉ có một phần mẫu bệnh phẩm được giải trình tự gene, nên tổng số ca Omicron của Anh có thể còn cao hơn.
Nhưng con số khủng khiếp mà Bộ trưởng Javid đưa ra không phải là dữ liệu được rút ra từ công tác kiểm đếm hay giải trình tự gene trên thực tế. Sau khi truyền thông chất vấn, một phát ngôn viên Cơ quan An ninh Y tế Anh xác nhận Javid "đưa ra con số dựa trên mô hình toán học, không phải số ca nhiễm thực tế hiện nay".
Mô hình toán học mà Javid sử dụng cho thấy ca Omicron tăng gấp đôi sau mỗi hai ngày ở Anh, dựa trên hành vi xã hội hiện nay của người dân nước này.
Anh là quốc gia dẫn đầu trong nỗ lực tiêm vaccine và giải trình tự gene để phát hiện, theo dõi biến chủng. Một lý do mà Anh ghi nhận rất nhiều ca Omicron, so với chỉ 2.629 ca đến nay được báo cáo trong toàn Liên minh châu Âu, là bởi các nhà khoa học Anh rất quyết liệt tìm kiếm và truy dấu nó.
Một lý do khác khiến số ca Omicron tại Anh cao có thể là vì các biện pháp phòng dịch của nước này ít được chú trọng hơn so với những quốc gia châu Âu khác. Sau khi Thủ tướng Johnson bãi bỏ gần như tất cả các hạn chế xã hội vào mùa hè năm ngoái, nhiều người dân Anh đã háo hức nối lại những cuộc tụ tập xã hội và ngừng đeo khẩu trang ở nơi đông người.
Để xác định xu hướng của Omicron, các nhà nghiên cứu tại Cơ quan An ninh Y tế Anh đã xây dựng một mô hình tính toán đặc biệt, do họ cho rằng số ca nhiễm nCoV thực tế trong dân số vượt xa số ca được ghi nhận, bởi không phải ai nhiễm virus cũng xuất hiện triệu chứng và đi xét nghiệm.
Trong số những người xét nghiệm dương tính, chỉ có một phần nhỏ mẫu bệnh phẩm được gửi đi giải trình tự gene để tìm ra biến chủng Omicron. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu Anh nhận ra xét nghiệm PCR cũng có thể phát hiện chủng Omicron nhờ mã gene S bị thiếu. Nhờ đó, Anh phát hiện 705 ca Omicron trong một tuần, từ 22/11 đến 29/11.
Sử dụng những dữ liệu trên, các nhà nghiên cứu tại Cơ quan An ninh Y tế Anh cho rằng tính tới ngày 30/11, đã có 1.219 người Anh nhiễm biến chủng Omicron và con số này tăng gấp đôi sau mỗi 2,5 ngày.
Với tốc độ như vậy, mô hình của các nhà nghiên cứu dự báo hơn một triệu người Anh sẽ nhiễm chủng Omicron vào ngày Giáng sinh, dù xu hướng này có thể chậm lại nhờ khả năng miễn dịch của con người và những thay đổi trong hành vi xã hội.
Theo hai chuyên gia không thuộc Cơ quan An ninh Y tế Anh, con số 200.000 ca Omicron được Bộ trưởng Javid công bố hồi đầu tuần dường như dựa trên tỷ lệ ca nhiễm tăng gấp đôi sau khoảng 1,9 ngày. Giới quan sát đánh giá đây là dấu hiệu cho thấy các dự báo của chính phủ Anh về Omicron đang dần trở nên bi quan hơn.
"Đây chỉ là một tính toán tương đối", Simon R. Clarke, phó giáo sư về vi sinh tế bào tại Đại học Reading, bình luận. "Nó chỉ cho thấy virus có thể lây lan nhanh chóng như thế nào trong ngắn hạn. Chắc chắn tình hình này không thể tiếp diễn mãi".
Dù vậy, con số 200.000 ca Omicron vẫn gióng lên hồi chuông báo động không chỉ ở Anh, đất nước đang mệt mỏi vì đại dịch, mà còn ở nhiều quốc gia khác đang theo dõi chặt chẽ biến chủng Omicron để xác định khả năng lây lan của nó trong một cộng đồng có độ phủ vaccine cao.
Một số chuyên gia cho rằng Bộ trưởng Javid có thể muốn cảnh báo người Anh xem xét nghiêm túc hơn các khuyến nghị phòng dịch từ giới chức và đẩy nhanh hơn nữa tốc độ tiêm chủng khi đưa ra con số gây sốc như vậy.
Bộ trưởng Y tế Anh Sajid Javid phát biểu tại một cuộc họp báo ở Phố Downing hồi tháng trước. Ảnh: Reuters.
Tuy nhiên, các nhà phân tích nói rằng chính phủ Anh, vốn nhiều lần bị chỉ trích gay gắt vì thất bại trong nỗ lực truyền đạt thông tin đến người dân về đại dịch, đã không giải thích rõ ràng với công chúng họ đưa ra con số ước tính gây chấn động đó như thế nào.
Tiến sĩ Jenny Harries, người đứng đầu Cơ quan Anh ninh Y tế Anh, hôm 15/12 nói với các quan chức rằng còn quá sớm để đánh giá nguy cơ tiềm ẩn của biến chủng Omicron và cảnh báo virus phát triển với tốc độ "đáng kinh ngạc" trong những ngày tới.
"Vấn đề lớn nhất đối với tôi không phải là con số 200.000 ca, mà là cách nó được truyền đạt", David Spiegelhalter, chuyên gia thống kê tại Đại học Cambridge, cho biết. "Thông điệp quan trọng nó truyền đi là đang có nhiều người nhiễm Omicron trong cộng đồng, tình hình sẽ trở nên tồi tệ hơn và hàng triệu người sẽ nhiễm. Đó là một thông điệp có thể hiểu được. Nhưng tính chính xác của các con số lại là vấn đề khác".
Vũ Hoàng (Theo NY Times)