Andra Day sinh năm 1984, tên thật là Cassandra Monique Batie. Nghệ danh của cô lấy cảm hứng từ Billie Holiday, nữ ca sĩ huyền thoại của dòng nhạc jazz thế kỷ 20. Gia nhập làng giải trí từ năm 2012, Andra Day chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực âm nhạc. Tuy nhiên, ca sĩ gây bất ngờ khi đoạt giải Quả Cầu Vàng cho vai chính đầu tiên trong The United States vs. Billie Holiday, bộ phim về chính thần tượng của cô.
Andra Day tham dự lễ trao giải trực tuyến Quả Cầu Vàng 2021. Ảnh: Golden Globes.
Là biểu tượng của văn hóa đại chúng Mỹ, Billie Holiday luôn gây chú ý khi được tái hiện trên màn ảnh, sân khấu. Bên cạnh tài năng nghệ thuật, danh ca được mệnh danh là "mẹ đỡ đầu của phong trào nhân quyền" tại Mỹ với những chiến dịch đấu tranh đòi quyền lợi cho người da màu. Minh tinh Diana Ross từng thể hiện thành công nhân vật này trong Lady Sings the Blues (1972), nhận đề cử Oscar và Quả Cầu Vàng.
Andra Day do dự khi được mời vào dự án, dù hóa thân thần tượng là ước mơ từ nhỏ của cô. Trước đó, ca sĩ chỉ tham gia các phim điện ảnh trong vai quần chúng hoặc hát nhạc phim. Cô nói với Deadline: "Tôi từng lo sợ vai diễn trở thành mốc buồn trong sự nghiệp... Tuy nhiên, khi đọc kịch bản, tôi hứng thú với hướng khai thác táo bạo của đoàn phim, về cuộc chiến giữa chính quyền và Holiday".
The United States vs. Billie Holiday dựa trên cuốn chân dung Chasing the Scream: The First and Last Days of the War on Drugs của nhà văn Johann Hari, khai thác các biến cố cuộc đời danh ca trong thập niên 1940. Lúc đó, Holiday liên tục bị chính quyền tố cáo và bắt giữ về các hành vi tàng trữ, sử dụng chất kích thích. Tuy nhiên, họ không đủ bằng chứng buộc tội và phải trả tự do cho bà. Một số ý kiến cho rằng hành động đó chỉ là vỏ bọc cho âm mưu bịt miệng nữ ca sĩ, cấm bà hát Strange Fruit - sáng tác đả kích hiện trạng bạo lực nhắm tới cộng đồng người da đen tại Mỹ.
Trailer "The United States vs. Billie Holiday". Video: Hulu.
Bộ phim cũng tái hiện cuộc đời nhiều trắc trở của Holiday từ thuở nhỏ tới khi nổi tiếng. Bà từng bị hiếp dâm khi chưa đến tuổi thiếu niên, phải cùng mẹ làm gái bán hoa tại nhà thổ với giá 5 USD một lượt khách trước khi bị bắt vào tù ở tuổi 14. Bà cũng là nhân chứng của nạn phân biệt chủng tộc. Khi đi diễn, Billie Holiday bị cấm sử dụng thang máy của khách và ban nhạc da trắng. Trước khi lên sân khấu, bà bị nhốt trong một phòng tối và chỉ được xuất hiện khi ban tổ chức cho phép.
Sau tiếng vang với Strange Fruit, Holiday trở thành tên tuổi hàng đầu của làng nhạc Mỹ. Tuy nhiên, đời tư và sự nghiệp của bà liên tiếp trải qua sóng gió. Người chồng đầu tiên - Jimmy Monroe - biến nữ ca sĩ thành con nghiện thuốc phiện. Jimmy Fletcher - nhân vật nam chính trong phim - là mật vụ FBI được giao nhiệm vụ tiếp cận và quyến rũ Holiday, nhằm tìm bằng chứng buộc tội bà sử dụng chất kích thích. Trong cuộc đời được kể trên màn ảnh, nữ ca sĩ nhiều lần bị người thân yêu phản bội, hãm hại.
Andra Day chấp nhận thử thách để hóa thân thần tượng. Cô phải lột tả quá trình thay đổi suy nghĩ, tính cách từ một nghệ sĩ cho đến một chiến binh, dùng âm nhạc để chống phân biệt chủng tộc và mưu cầu hạnh phúc.
Nữ ca sĩ mất 18 tháng chuẩn bị trước khi bắt đầu quay phim. Andra Day tự nhận bản thân may mắn vì là fan của Holiday. Cô đọc nhiều sách, bài phỏng vấn để tìm hiểu thêm về con người thần tượng. Andra Day học cách Holiday nói chuyện, cười và cả chửi thề. Cô hứng thú với tính cách "tưng tửng" của bà, thích đùa và thường chuyển chủ đề giữa cuộc hội thoại.
Nhiều cảnh gay góc đòi hỏi Andra Day hy sinh vì nghệ thuật. Ngoài nhiều cảnh diễn thân mật với bạn diễn nam, cô thể hiện nhân vật trong các hoàn cảnh éo le như bị chồng bạo hành hay cảnh sát bắt bỏ tù. Cô gặp một số chấn thương trên phim trường, bị bạn diễn đá trúng mặt trong cảnh ẩu đả. Trong một phân đoạn, cảnh sát tạo hiện trường để vu oan Holiday sử dụng ma túy, nhân vật cởi hết quần áo, chứng minh bản thân vô tội.
Danh ca Billie Holiday (trái) và màn hóa thân của Andra Day trong phim. Ảnh: People.
Tuy nhiên, khó khăn nhất với Andra là tái hiện giọng hát độc đáo của Billie Holiday - người vốn không được học nhạc bài bản và biểu diễn hoàn toàn theo bản năng. Andra Day - vốn được đánh giá là một giọng ca thực lực, từng được đề cử Quả Cầu Vàng và Grammy - vẫn lo lắng khi hát các bản hit của danh ca. Cô nói đã vứt bỏ những điều từng được dạy, hát một cách tự nhiên và "đời"nhất.
Để có chất giọng đặc biệt, Day hút thuốc và chỉ uống nước lạnh, rượu gin. Ca sĩ la hét, khiến dây thanh quản không có thời gian nghỉ. "Chất giọng Holiday gan góc và sỏi đá, như một phần tính cách của bà. Để vào vai, tôi làm trái ngược tất cả những gì được dạy về cách chăm sóc, giữ gìn giọng hát. Nhiều tháng sau bộ phim, giọng của tôi vẫn sót lại một chút khàn của Holiday", cô nói với EW.
Với Andra Day, Strange Fruit là bài hát khó nhất trong phim. Ca khúc không có nhịp điệu, tiết tấu cố định. Holiday hát hoàn toàn ngẫu hứng và theo cảm xúc của bà. Với phần lời gợi nhớ những hình ảnh đau thương về phong trào treo cổ người da đen tại Mỹ cuối thế kỷ 19, ca khúc chất chứa nhiều cảm xúc và một tinh thần phản kháng quyết liệt. Day nói may mắn vì đây không phải lần đầy cô hát về chủ đề phân biệt chủng tộc. Trong album đầu tay phát hành năm 2015, ca sĩ gây ấn tượng với sáng tác Rise Up - thể hiện khát khao sống của người da đen tại Mỹ, sau đó được xem là "thánh ca" của các cuộc biểu tình chống phân biệt chủng tộc, theo CNN. Tổng thống Joe Biden cũng mời Andra Day biểu diễn bài hát trong đêm nhạc mừng lễ nhậm chức của ông hồi tháng 1. Những kinh nghiệm đó phần nào giúp Andra Day hiểu hơn suy nghĩ của nhân vật và thể hiện nhạc phim.
Andra Day hát "Strange Fruit". Video: Hulu.
Các trang phê bình uy tín như FilmWeek, Observer, Time... đánh giá cao màn thể hiện của Andra Day. Giải Quả Cầu Vàng hạng mục nữ chính phần nào ghi nhận công sức và sự hy sinh của ca sĩ cho vai diễn, giúp cô trở thành ứng viên sáng giá của tượng vàng Oscar 2021, trao vào ngày 25/4 tại Mỹ.
Đạt Phan