Alibaba, nhà bán lẻ trực tuyến của Trung Quốc, vẫn là nhà bán lẻ lớn nhất thế giới. Nhưng nếu xét thị phần bên ngoài đất nước đông dân nhất, Amazon hiện đứng đầu.
Được thúc đẩy một phần bởi nhu cầu tăng cao trong thời kỳ đại dịch, người tiêu dùng đã chi hơn 610 tỷ USD để mua sắm trên Amazon trong 12 tháng (năm tài khoá kết thúc vào tháng 6), theo ước tính của FactSet. Trong khi đó, hôm thứ Ba (18/8), Walmart đã công bố doanh số 566 tỷ USD trong 12 tháng kết thúc vào tháng 7.
"Đó là một khoảnh khắc lịch sử. Walmart đã tồn tại quá lâu, bây giờ Amazon xuất hiện với một mô hình khác và thay thế vị trí số một", Juozas Kaziukenas, người sáng lập công ty nghiên cứu thị trường Marketplace Pulse, bình luận.
Như vậy, Amazon đã soán ngôi một trong những công ty bán lẻ thành công nhất và đáng sợ nhất trong những thập kỷ gần đây. Walmart nổi tiếng với mô hình bán lẻ tối ưu hóa chi phí giúp giảm sâu giá sản phẩm, cách giúp họ đủ sức đánh bại các đối thủ lâu nay.
Nhưng ngay cả với tất cả hiệu quả và sức mạnh đó, Internet ngày càng thống trị môi trường bán lẻ. Và không có công ty nào tận dụng điều đó tốt hơn Amazon. Việc giao hàng đến tận cửa nhà trong một hoặc hai ngày với nhiều lựa chọn, đã thu hút khách hàng đến với mua sắm trực tuyến, khiến họ mua nhiều hơn. Thực tế, xu hướng đó cũng đã đưa nhà sáng lập Jeff Bezos trở thành người giàu nhất thế giới.
Nhận diện thương hiệu của Amazon, Walmart. Đồ hoạ: FT
Phố Wall từng dự báo ngôi vương bán lẻ sẽ đổi chủ trong những năm tới. Nhưng đại dịch đã đẩy nhanh tiến độ, vì những người mắc kẹt ở nhà phụ thuộc vào mua hàng trực tuyến. Doanh số bán hàng của Walmart đã tăng mạnh trong thời kỳ đại dịch, nhưng không sánh được với Amazon. Hãng bán lẻ trực tuyến này đã bổ sung hàng trăm nhà kho mới và thuê khoảng 500.000 công nhân kể từ đầu năm ngoái.
Doanh thu của Walmart đã tăng 24 tỷ USD trong năm ngoái. Nhưng trong khoảng thời gian gần như cùng kỳ, tổng giá trị hàng hóa mà mọi người mua trên Amazon đã tăng gần 200 tỷ USD, theo ước tính của các nhà phân tích.
Và khi Amazon bước lên ngai thống trị, người ta cũng bắt đầu dò xét họ kỹ hơn. Công ty đã bắt đầu nhận được nhiều lời phàn nàn về cách đối xử với người lao động, tác động đến nền kinh tế địa phương và quốc gia. Điều đó tương tự những gì Walmart phải đối mặt trong thời kỳ mở rộng lớn nhất hơn thập kỷ trước. "Con sói đáng sợ nhất giờ là Amazon", Barbara Kahn, Giáo sư marketing tại Trường Kinh doanh Wharton của Đại học Pennsylvania, bình luận.
Những năm 1940, chuỗi tạp hóa A.& P. dẫn đầu ngành bán lẻ Mỹ. Đầu những năm 1960, Sears vượt mặt chuỗi này nhờ những người mua sắm trung lưu ở vùng ngoại ô và mở rộng mô hình cửa hàng bách hóa. Sau đó là Walmart lên ngôi.
Năm 1962, Sam Walton thành lập công ty bán lẻ tại thị trấn nhỏ Arkansas. Ông Walton có "một niềm đam mê thực sự - một số người nói là ám ảnh - để chiến thắng", ông viết trong cuốn tự truyện của mình. Ông đã bán rất nhiều loại sản phẩm với giá thấp, bao gồm cả thực phẩm tươi sống. Nhưng sự đổi mới thực sự của ông là xây dựng một mạng lưới hậu cần rộng lớn hoạt động với độ chính xác và hiệu quả đến mức nó đã đánh bại nhiều đối thủ.
Đến những năm 1990, Walmart đã vượt qua Sears. Và sau đó họ tiếp tục mở hàng nghìn cửa hàng và mua lại các nhà bán lẻ khác trên toàn thế giới. Cũng giống như Walton thành lập Walmart khi Sears lên ngôi, Bezos thành lập Amazon vào đầu những năm 1990, khi Walmart là vua.
Một trung tâm hàng hóa của Amazon. Ảnh: NYT
Guru Hariharan từng làm việc trong lĩnh vực bán lẻ của Amazon. Ông hiện là nhà sáng lập CommerceIQ, công ty tư vấn cho các thương hiệu như Colgate và Kimberly-Clark về thương mại điện tử. Ông cho biết Amazon đã làm lu mờ Walmart bằng cách chơi một trò chơi khác. Trong khi Walmart phải tăng cường khóa chặt các cửa hàng thực thì mua sắm trực tuyến đang phát triển nhanh hơn nhiều, ngay cả khi nó chỉ chiếm khoảng một phần bảy doanh số bán lẻ của Mỹ. Amazon thu được 41 cent trên mỗi USD chi tiêu trực tuyến ở Mỹ, trong khi Walmart chỉ thu được 7 cent, theo eMarketer.
Amazon đã đi lên một phần vì họ cho phép người bán bên thứ ba mở cửa hàng trên nền tảng, cùng với các mặt hàng mà chính công ty kinh doanh. Cách làm này giúp tăng đáng kể độ phong phú hàng hóa. Gần hai triệu người bán cung cấp các sản phẩm trên Amazon, và họ chiếm 56% các mặt hàng được bán.
Nhưng mô hình này khiến việc xác định tầm ảnh hưởng thực sự của Amazon trong ngành bán lẻ trở nên khó khăn hơn. Công ty chỉ nắm bắt và báo cáo các khoản phí mà họ tính cho người bán, vận chuyển và tiếp thị hàng hóa của họ, chứ không phải tổng số tiền chảy qua hoạt động kinh doanh. Mô hình này mang lại nhiều lợi nhuận hơn, nhưng tạo ra ít doanh thu hơn.
Trong 12 tháng qua, Amazon báo cáo tổng doanh thu bán lẻ là 390 tỷ USD. Nhưng tổng doanh số bán sản phẩm, bao gồm cả các giao dịch của bên thứ ba, cao hơn gần 60%, theo ước tính của các nhà phân tích.
Amazon không thường xuyên tiết lộ tổng giá trị hàng hóa của mình. Nhưng vào năm 2019, đối mặt với áp lực chống độc quyền, ông Bezos đã chia sẻ con số khi đó là 277 tỷ USD như một cách để cho thấy rằng người bán bên thứ ba đang tăng trưởng nhanh hơn so với việc kinh doanh trực tiếp của Amazon.
Khi Bezos điều trần trước Quốc hội Mỹ vào mùa hè năm ngoái, ông đã chỉ Walmart như bằng chứng cho thấy ngành bán lẻ vẫn còn cạnh tranh. "Chúng tôi cạnh tranh với những đối thủ lớn, có tên tuổi như Target, Costco, Kroger và dĩ nhiên là Walmart", ông nói, "một công ty có quy mô lớn hơn gấp đôi Amazon", có lẽ là đề cập đến doanh thu của Walmart.
Một công nhân Walmart làm việc tại Charlottesville, Virginia. Ảnh: NYT
Walmart vẫn là nhà tuyển dụng tư nhân lớn nhất ở Mỹ, với 1,6 triệu lao động. Riêng ở Mỹ thì họ cũng có doanh số cao hơn so với Amazon, mặc dù J.P. Morgan ước tính rằng Amazon sẽ vượt qua Walmart ở Mỹ vào năm tới.
Trong thời kỳ đại dịch, Walmart sử dụng các cửa hàng của mình như các trung tâm phân phối nhỏ, nơi người mua sắm lái xe đến nhận hàng, một cách ít tốn kém hơn nhiều so với đặt mua và chờ giao tận nhà. Walmart dự kiến sẽ đạt 75 tỷ USD doanh số bán hàng trực tuyến trong năm nay.
Edward Yruma, nhà phân tích bán lẻ và CEO KeyBanc Capital Markets, cho biết Amazon chỉ mới bắt đầu hiểu rõ thực tế về quy mô của bản thân. Amazon từ lâu đã đóng vai trò là người mới nổi, ngay cả khi họ trở nên lớn mạnh. Chỉ trong mùa hè này, họ đã tuyển dụng khoảng 1,3 triệu người.
"Chúng ta khởi nghiệp trong một nhà xe, nhưng chúng ta không còn ở đó nữa", bản điều lệ lãnh đạo mới của công ty mới được bổ sung, như một chỉ dấu thừa nhận quy mô to lớn hơn của họ.
Phiên An (theo NYT)