* Trận Ajax - Real Madrid: 3h thứ Năm 14/2, giờ Hà Nội.
Hè 2018, bảy cầu thủ hay nhất của Ajax được triệu tập đến một phòng họp, nơi Giám đốc điều hành Edwin van der Sar và Giám đốc thể thao Marc Overmars chờ đợi. Bộ đôi lãnh đạo cho bảy cầu thủ này xem những đoạn video của bảy huyền thoại trong lịch sử CLB. Mỗi huyền thoại lại ứng với một cầu thủ theo một cách nào đó (cùng vị trí, cùng quốc tịch, hoặc cùng dòng máu).
Dolberg (trái) và De Jong là những viên ngọc sáng của Ajax hiện tại.
Thủ môn Andre Onana được xem video của chính Van der Sar. Trung phong Kasper Dolberg xem băng của Zlatan Ibrahimovic, Justin Kluivert xem băng của bố đẻ anh - Patrick Kluivert. Frenkie de Jong xem Christian Eriksen, Matthijs de Ligt xem Barry Hulshoff, trung vệ của Ajax trong những năm 1970 huy hoàng.
Việc làm này, theo Van der Sar, cho các cầu thủ của Ajax nhìn thấy "con đường để trở thành một huyền thoại tại Ajax nói riêng, và Hà Lan nói chung". Thủ môn huyền thoại bây giờ làm quản lý này hy vọng sau khi xem băng hình, các cầu thủ sẽ có thêm dũng khí từ chối những đề nghị hấp dẫn từ nước ngoài, để tiếp tục "ở lại cùng nhau, giành thêm những danh hiệu và đưa tập thể lên một tầm vóc mới".
Chiến lược ấy rõ ràng đã thành công. Trong bảy cầu thủ được vời đến phòng họp ngày ấy, có sáu người vẫn sẽ đá chính khi Ajax tiếp Real Madrid ở lượt đi vòng 1/8 Champions League. De Ligt sẽ lãnh đạo hàng thủ, trong khi De Jong sẽ lĩnh xướng những đợt tấn công.
Chỉ một người đã rời đội: Justin Kluivert. Anh từ chối gia hạn hợp đồng để chuyển sang đầu quân cho AS Roma. Ở Ajax, họ hiểu cho quyết định của Justin, khi anh muốn ra hẳn nước ngoài để không bị so sánh thêm với người cha quá nổi tiếng. Nhưng nói về anh, cảm giác vừa giận vừa tiếc vẫn là không thể tránh khỏi. Không phải vì anh đã ra đi, mà vì anh đi quá sớm. Said Ouaali, người điều hành De Toekomst, học viện bóng đá lừng danh của Ajax, nói với The New York Times: "Với bất kỳ cầu thủ nào rời đội chỉ sau nửa năm chơi cho đội một, chúng tôi cũng đều tiếc cả".
De Jong ra đi để lại nhiều tiếc nuối, nhưng Ajax tự tin sẽ đào tạo ra những người thay thế xuất chúng không kém.
Đến tháng 1/2019, Ajax lại làm thêm một video mới. Lần này, họ cho trình chiếu công khai, trên các trang mạng xã hội của CLB. Đoạn video này dài hơn một phút, tổng hợp lại những pha xử lý của Frankie de Jong, được đặt tên là "Frenkie Futuro", nhằm mục đích công bố thông tin De Jong sẽ chính thức chuyển sang Barca vào mùa hè năm nay. HLV hiện tại của Ajax, Erik ten Hag, đã gọi De Jong là "người sở hữu những phẩm chất đặc biệt".
Ở tuổi 21, De Jong là một trong những viên ngọc sáng nhất của Ajax. Sinh thời, Johan Cruyff thậm chí so sánh cậu nhóc này với chính ông. Chỉ có điều cuộc ra đi này, Ajax không hề tiếc nuối. "Barca, hãy tận hưởng ngôi sao của tương lai, như cách chúng tôi từng làm", Ajax viết trên tài khoản Twitter chính thức.
Sau De Jong, De Ligt - người gắn bó với Ajax từ năm 8 tuổi – cũng nhiều khả năng sẽ ra đi. Trung vệ 20 tuổi đang là cái tên được săn đuổi ráo riết. Anh có thể gia nhập Barca cùng với người bạn De Jong, sang Juventus hoặc một CLB nào đó ở Ngoại hạng Anh.
HLV Ten Hag, cũng như bất kỳ ai tại Ajax, đều đã chuẩn bị tâm thế dù trong lòng không tránh khỏi suy nghĩ. "Phải chi họ ở lại thêm hai, ba năm nữa", nhà cầm quân của Ajax nói. "Nhưng chúng tôi rất tự hào vì họ được đến một nơi tốt hơn. Các tuyển trạch viên cũng sẽ tự hào vì đã tìm ra họ. Marc Overmars sẽ tự hào, mọi người đều thế".
Đấy chính là con đường mà Ajax vẫn đi, là cách mà họ vẫn tồn tại và trở nên vĩ đại. Từ khi Cruyff chuyển sang Barca năm 1973, Ajax chính thức bước vào giai đoạn chảy máu cầu thủ. Johan Neeskens, Van Basten, Rijkaard, Seedorf, Edgar Davids, Kluivert, Sneijder, Van der Vaart, Ibrahimovic, Eriksen, Vertonghen, Luis Suárez... Nhưng theo một cách nào đó, Ajax vẫn luôn giữ vững vị trí tại Hà Lan, và vẫn đào tạo ra những ngôi sao mới.
Đào tạo những ngôi sao nhí này là kim chỉ nam, giúp Ajax thành công, dù liên tục bị chảy máu nhân tài.
Công thức cho phép họ vẫn sống dù... mất máu hết năm này qua năm khác được treo trong phòng làm việc của HLV Ten Hag. Trên tường là bức chân dung đen trắng của Rinus Michels, bộ não đã làm nên Ajax vĩ đại trong thập niên 1970. Cạnh đó là bức chân dung của Cruyff, ngôi sao lớn nhất và Louis van Gaal - người đã khôi phục vị thế hàng đầu của Ajax tại châu Âu trong thập niên 1990, với đội hình gồm chủ yếu những cầu thủ trưởng thành từ De Toekomst.
Ten Hag cười to khi nhìn vào bức tường ấy. Ông nói: "Họ đã tạo ra một quy chuẩn. Chúng tôi gọi đó là Ajacied, dấu gạch nối giữa sứ mệnh và đức tin tại CLB".
Ở đây, cầu thủ được huấn luyện để nâng cao kỷ luật thi đấu, nhưng không đánh mất niềm vui chơi bóng. Cách tiếp cận này rõ ràng phát huy tác dụng. Không có bất kỳ CLB nào tại châu Âu sản xuất ra nhiều cầu thủ chuyên nghiệp như Ajax. Theo Ouaali, phải đến 86% các cầu thủ ăn tập tại De Toekomst sẽ chuyển lên chơi chuyên nghiệp, ở Hà Lan hay một nơi nào đó.
Nói như thế không có nghĩa là Ajax chỉ giữ truyền thống mà không thay đổi hay thích nghi. Sự chuyển hướng này khởi đầu từ năm 2011, khi Cruyff trở lại CLB và nhận ra Ajax "không còn giống Ajax nữa". Và cùng một số danh thủ, ông đã mở ra một cuộc cải cách, giảm tiền mua cầu thủ, tập trung vào phát triển tài năng trẻ, hạ thấp độ tuổi bình quân đội một. Và từ đó, Ajax trở lại sau thời gian dài khủng hoảng.
Ajax từng khủng hoảng sau khi thế hệ vô địch Champions League 1995 tan đàn xẻ nghé, nhưng dần dà gầy dựng lại được nhờ chính sách đào tạo trẻ.
Cruyff cũng nhận ra CLB cần phải làm việc với tốc độ và cường độ cao hơn trước. Cầu thủ không còn ở lại giải vô địch Hà Lan đến năm 23, 24 nữa mà sẵn sàng ra nước ngoài khi vừa chớm đôi mươi, thậm chí sớm hơn. Ten Hag nói: "Ở tuổi 19, các cầu thủ đều đã phải sẵn sàng để chơi cho đội một. Để đến tuổi 20 họ đã có thể chuyển nhượng".
Điều đó đồng nghĩa với những chương trình thể lực khắc nghiệt hơn. Các cầu thủ không được học ở những trường bên ngoài Ajax nữa mà theo học văn hóa ngay trong De Toekomst để tối đa hóa thời gian trên sân tập.
Ajax đã vay mượn các phương pháo giáo dục kiểu Montessori, tức không chia theo độ tuổi mà trộn tất cả lại với nhau. Các cầu thủ trẻ phải chịu áp lực đua tranh với những đồng đội lớn tuổi hơn và ngược lại. De Toekomst không chỉ mang sứ mệnh cung cấp cầu thủ cho đội một Ajax mà còn cho cả bóng đá Hà Lan và cấp độ quốc tế. Họ đang cố nhân rộng mô hình của mình ra toàn thế giới, vừa mở văn phòng ở New York, đồng thời mở trung tâm tại CLB Guangzhou R&F của Trung Quốc.
HLV Ten Hag luôn dư thừa các lựa chọn được đôn lên từ tuyến trẻ Ajax.
De Jong và De Ligt đã nghe theo lời kêu gọi của CLB để ở lại thêm một năm. Họ chưa giành được danh hiệu nào, nhưng một suất vào vòng 1/8 và cuộc chạm trán với nhà ĐKVĐ Real Madrid cũng giống như một phần thưởng.
Khi rời Ajax cuối mùa này, họ sẽ nhận được lời chúc phúc từ các thành viên CLB. Sau tất cả, Ajax biết có thể tạo ra những ngôi sao mới, hết thế hệ này đến thế hệ khác. Việc De Jong hay De Ligt ra đi không chỉ là kết quả tất yếu mà còn là điều cần thiết, để Ajax có chỗ giới thiệu những gương mặt mới. Van der Sar nói: "Nếu cầu thủ ở lại quá lâu, những người tiếp theo phải chờ đến lượt. Hệ thống sẽ bị kẹt lại".
Một ví dụ diễn ra vài năm trước. Khi ấy, Davy Klaassen là thủ quân của đội bóng ở tuổi 24. Nhưng Donny van der Beek thì đang chờ đến lượt để được đá chính. Thế là anh đến nói với thủ quân của mình: "Davy này, đá thế đủ rồi, anh phải đi thôi". Klaassen rốt cục cũng đi: sang Everton. Và hôm nay, Van der Beek sẽ vào sân trong trận đấu với Real. Sau lưng anh, lại có một hay vài tiền vệ khác đang chờ đến lượt.
Ở Ajax, sóng sau xô sóng trước. Cứ thế họ không chỉ là đội bóng lúc nào cũng mạnh tại Hà Lan mà còn lúc nào cũng trẻ.
Hoài Thương tổng hợp