Lượm là được Tố Hữu sáng tác năm 1949 - thời điểm cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp bước vào giai đoạn khốc liệt. Hình ảnh những chú bé liên lạc đã gây xúc động mạnh mẽ đối với nhà thơ, trở thành nguồn cảm hứng để ông sáng tác tác phẩm.
Bài thơ được chia làm ba phần. Đoạn đầu tiên kể về cuộc gặp gỡ ở Huế, đoạn thứ hai nói về sự hy sinh dũng cảm của Lượm khi làm nhiệm vụ. Tác giả kể trong một lần đưa tin khẩn, Lượm đã bị trúng đạn. Ông đã thể hiện sự bàng hoàng xen lẫn đau đớn tột độ trước sự ra đi của cậu bé. Kết thúc bài thơ là thông điệp "Lượm còn mãi với non sông".
Ngày Huế đổ máu,
Chú Hà Nội về,
Tình cờ chú cháu,
Gặp nhau Hàng Bè.
Chú bé loắt choắt,
Cái xắc xinh xinh,
Cái chân thoăn thoắt,
Cái đầu nghênh nghênh,
Ca nô đội lệch,
Mồm huýt sáo vang,
Như con chim chích,
Nhảy trên đường vàng...
- "Cháu đi liên lạc,
Vui lắm chú à.
Ở đồn Mang Cá,
Thích hơn ở nhà"
Cháu cười híp mí,
Má đỏ bồ quân:
- "Thôi, chào đồng chí!"
Cháu đi xa dần...
Cháu đi đường cháu
Chú lên đường ra
Đến nay tháng sáu
Chợt nghe tin nhà.
Ra thế
Lượm ơi!
Một hôm nào đó
Như bao hôm nào
Chú đồng chí nhỏ
Bỏ thư vào bao
Vụt qua mặt trận
Đạn bay vèo vèo
Thư đề "Thượng khẩn"
Sợ chi hiểm nghèo?
Đường quê vắng vẻ
Lúa trổ đòng đòng
Ca-lô chú bé
Nhấp nhô trên đồng...
Bỗng loè chớp đỏ
Thôi rồi, Lượm ơi!
Chú đồng chí nhỏ
Một dòng máu tươi!
Cháu nằm trên lúa
Tay nắm chặt bông
Lúa thơm mùi sữa
Hồn bay giữa đồng...
Lượm ơi, còn không?
Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh
Ca-lô đội lệch
Mồm huýt sáo vang
Như con chim chích
Nhảy trên đường vàng...
Câu 4: Những câu thơ sau nằm trong bài thơ nào của Tố Hữu?
- Mình về mình có nhớ ta?
Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng.
Mình về mình có nhớ không
Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn?