Đầu tháng 10/2020, khi hầu hết người dân Trung Quốc đang trong kỳ nghỉ Tuần lễ vàng, các nhà máy sản xuất thiết bị Apple lại tăng công suất hoạt động. Đây là giai đoạn hầu hết các đối tác của hãng như Foxconn hay Pegatron phải làm liên tục ngày đêm để kịp cung cấp đủ iPhone ra thị trường.
Nhưng năm nay lại khác. Công nhân tại nhà máy sản xuất iPhone được nghỉ và không phải tăng ca. Lần đầu tiên sau hơn một thập kỷ, việc lắp ráp iPhone, iPad bị dừng trong vài ngày do giới hạn từ chuỗi cung ứng và việc hạn chế sử dụng điện ở Trung Quốc, theo các nguồn tin tiết lộ với Nikkei.
Ảnh: Hiroko Oshima
"Do số lượng linh kiện và chip có hạn, không có lý do gì nhà máy phải cho công nhân làm thêm giờ vào ngày nghỉ để phải trả thêm tiền cho họ", Giám đốc một chuỗi cung ứng nói. "Điều này chưa từng xảy ra. Tuần lễ vàng trong quá khứ luôn là lúc hối hả nhất khi các đơn vị tăng cường sản xuất, lắp ráp".
Apple giới thiệu iPhone 13 và iPad mới vào tháng 9, sớm hơn một tháng so với 2020. Tuy nhiên, công ty phải giảm sản lượng hàng triệu chiếc so với kế hoạch ban đầu, do đó có thể bỏ lỡ hàng tỷ USD trong kỳ mua sắm năm nay. Tại nhiều quốc gia, hiện đã quá muộn để có thể chọn một sản phẩm Apple làm quà tặng.
Mọi năm, Apple thường khiến ngành công nghiệp điện tử tiêu dùng phải ghen tị. Hãng tung ra không dưới 200 triệu iPhone, 20 triệu MacBook, 50 triệu iPad và hơn 70 triệu AirPods mỗi năm, đa số đều được tiêu thụ hết.
Tuy nhiên, trong mùa cao điểm bán hàng năm nay, nhất là dịp Giáng sinh, Apple đang thực sự gặp ác mộng. Nguồn tin từ chuỗi cung ứng tiết lộ, trong tháng 9 và tháng 10, sản lượng iPhone 13 đã giảm 20% so với kế hoạch trước đó. Điều này vẫn xảy ra dù Apple đã ưu tiên chuyển linh kiện vốn dùng để sản xuất iPad và iPhone đời cũ sang cho iPhone 13. Cùng thời gian, việc phân bổ lại các bộ phận dùng chung khiến sản lượng iPad giảm khoảng 50% so với kế hoạch, trong khi các thế hệ iPhone cũ cũng giảm 25%. Tính đến đầu tháng 12, công ty chỉ sản xuất được từ 83 triệu đến 85 triệu iPhone 13, không đạt được mục tiêu 95 triệu máy đã đặt ra.
Apple từ chối bình luận.
Hiệu ứng cánh bướm
Nhìn vào bên trong iPhone 13 Pro Max - thiết bị điện tử phức tạp với hơn 2.000 thành phần - Nikkei cho rằng những khó khăn với Apple đang hiện hữu. Sự tắc nghẽn sản xuất không đến từ các thành phần đắt tiền như bộ vi xử lý, modem 5G hay màn hình OLED. Thay vào đó là linh kiện ngoại vi nhỏ bé và thường ít gây chú ý.
Các thành phần thiếu hụt khi sản xuất iPhone 13 là chip quản lý năng lượng từ Texas Instruments, bộ thu phát từ Nexperia và chip kết nối từ Broadcom. Những chip này không chỉ dành cho iPhone và thiết bị điện tử tiêu dùng, mà còn cho cả máy tính, trung tâm dữ liệu, thiết bị gia dụng, ôtô. "Toàn bộ ngành công nghiệp bán dẫn đang không thể đáp ứng nhu cầu. Việc thời gian cung cấp nguyên liệu thô bị kéo dài khiến quá trình sản xuất bị chậm đáng kể", đại diện của Nexperia nói.
Apple và đối tác sản xuất phải đối mặt với nhiều vấn đề thời gian qua, như nhà máy sản xuất module camera bị đóng cửa do Covid-19, hay việc Trung Quốc hạn chế sử dụng năng lượng. "Ngay cả khi có sẵn 99% linh kiện, nếu thiếu một hoặc hai thành phần, bạn không thể bắt đầu quá trình hoàn thiện sản phẩm", một giám đốc điều hành thuộc đối tác cung cấp hàng đầu của Apple, nói.
CEO Apple Tim Cook thừa nhận những hạn chế về nguồn cung đã khiến hãng mất khoảng 6 tỷ USD và số thiệt hại có thể còn tăng trong quý cuối năm.
Dựa trên tình hình hiện tại, Apple cảnh báo người tiêu dùng trên toàn cầu có thể không kịp tặng quà cho người thân vào Giáng sinh nếu họ đặt hàng iPad từ bây giờ. Nguyên nhân là thời gian giao hàng đã bị kéo dài đến giữa tháng 1/2022. Với iPhone 13 Pro và 13 Pro Max, thời gian chờ đợi ở nhiều nơi đang được rút ngắn xuống còn 1-2 tuần thay vì 4-5 tuần như trước.
Tương tự Apple, nhiều công ty khác đang phải gánh chịu tác động từ sự hỗn loạn do thiếu chip. Sản lượng máy chơi game Switch thiếu 20% so với kế hoạch sản xuất ban đầu của Nintendo. Xiaomi thừa nhận hạn chế về nguồn cung chip khiến họ phải cắt giảm sản xuất 20 triệu smartphone.
"Chúng tôi chưa bao giờ thấy mình gặp những thách thức như vậy", Jason Chen, Chủ tịch kiêm CEO Acer, nói. "Kinh nghiệm hàng chục năm trong ngành chưa đủ. Chưa ai có kinh nghiệm đối phó với vấn đề phức tạp này trước đây và không ai biết cách để xử lý sao cho đúng nhất".
"Có 4.000 thành phần trên bảng mạch in của bo mạch chủ. Ngay cả khi chúng tôi phản ứng nhanh bằng cách thiết kế lại và tìm kiếm giải pháp thay thế, vấn đề vẫn cứ lần lượt xuất hiện", Emily Hong, Giám đốc điều hành của Wiwynn, công ty sản xuất máy chủ và trung tâm dữ liệu cho Meta, Microsoft và Amazon, cho biết.
Apple từ lâu luôn được các nhà cung cấp ưu tiên. Cộng thêm đội ngũ quản lý hùng hậu khắp toàn cầu, Apple được dự đoán không gặp nhiều khó khăn trước khủng hoảng chip. Nhưng thực tế, Covid-19 ở Đông Nam Á gần như khiến hãng "trở tay không kịp". Ví dụ, các nhà máy sản xuất linh kiện cho iPhone tại Việt Nam đã hoạt động sản xuất trở lại vào tháng 10, nhưng phải đối mặt với vấn đề khác: thiếu lao động. Nhiều công nhân về quê trong giai đoạn giãn cách chưa có ý định quay lại làm việc sau khi các giới hạn được dỡ bỏ.
Tuy gặp khó khăn, các nhà phân tích phố Wall dự đoán Apple vẫn đạt lợi nhuận 30,8 tỷ USD trong quý cuối năm, tăng 7% so với cùng kỳ năm ngoái, dù doanh thu có thể giảm.
Bảo Lâm (theo Nikkei Asia)