Công trình khu căn hộ ở Melbourne, Australia ngày 2/10. Ảnh: AFP.
Xin Piao, Raymond Zhang và Wendy Wang là những người xa lạ cho đến tháng 8, khi họ tham gia một nhóm trò chuyện trên ứng dụng tin nhắn về "đòi lại tiền mua nhà ở Australia". Nhóm có hơn 300 thành viên này đã lo lắng về nền kinh tế chững lại của Trung Quốc và cố gắng bảo vệ của cải bằng cách mua tài sản ở Australia, theo SCMP.
Nhưng ý tưởng tưởng chừng thông minh này đã biến thành một cơn ác mộng - tiền của họ đã biến mất do bị biển thủ bởi Ausin China, công ty tư vấn đầu tư chuyên môi giới bất động sản ở Australia cho các nhà đầu tư Trung Quốc. 17 văn phòng của công ty này đột ngột đóng cửa vào tháng 8, khiến 200 khách hàng đặt mua những căn hộ chưa xây tại 15 dự án bất động sản Australia mất 49,6 triệu USD.
Nhiều người Trung Quốc tìm cách xin thị thực dài hạn hoặc mua tài sản ở nước ngoài như một biện pháp đảm bảo để an tâm trước điều kiện xấu đi trong nước. Do thiếu các lựa chọn đầu tư trong nước và chiến dịch chống tham nhũng của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, nhiều người giàu có đang tìm cách chuyển tiền ra nước ngoài.
Lo sợ và thất vọng
Công dân của các nước phát triển và đang phát triển đưa tiền ra nước ngoài để tận dụng cơ hội đầu tư. Họ đưa ra quyết định đó do các lựa chọn cá nhân về rủi ro và lợi nhuận, hiếm khi do các yếu tố chính trị trong nước. Hoạt động tài chính của họ cũng không bị hạn chế.
Trong khi đó, ngày càng nhiều người Trung Quốc muốn có tài sản ở nước ngoài vì lo ngại về chất lượng cuộc sống xấu đi và thất vọng vì có ít cơ hội đầu tư trong nước. Họ muốn đưa tiền đến nơi chúng được "an toàn hơn" và nơi họ có thể có cuộc sống ít căng thẳng.
Vấn đề lớn nhất đối với họ là chính phủ Trung Quốc đang hạn chế dòng vốn ra khỏi đất nước. Bắc Kinh muốn tiền kiếm được ở Trung Quốc phải ở lại Trung Quốc để thúc đẩy phát triển, bất chấp hậu quả tài chính mà điều này có thể gây ra đối với các cá nhân.
Trong vài năm qua, các nhà đầu tư trung lưu từng kiếm được nhiều tiền nhờ thị trường bất động bùng nổ đang cảm thấy bất an. Họ lo sợ rằng "bong bóng" bất động sản trong nước ngày càng dễ vỡ. Ngoài ra, tình trạng ô nhiễm không khí nặng, vấn đề an toàn thực phẩm, bê bối vắc-xin và hệ thống giáo dục cứng nhắc cũng khiến những người khá giả muốn đến nước khác sinh sống.
Đó là điều mà Zhang, ngoài 40 tuổi, đã nghĩ khi ông và 14 người khác từ khắp nơi ở Trung Quốc trả tiền để tham gia một chuyến du lịch đầu tư do Ausin tổ chức tới Australia vào tháng 5.
"Họ sắp xếp cho chúng tôi đến thăm 10 dự án bất động sản ở Melbourne, Sydney và Brisbane, bao gồm căn hộ, biệt thự và nhà đất. Tôi yêu Australia ngay từ khi đặt chân đến. Giá bất động sản và chi phí sinh hoạt khá hợp lý đối với chúng tôi, chưa kể đến chất lượng không khí, hệ thống pháp luật và giáo dục", Zhang kể.
Cánh cửa hẹp
Tuy nhiên, cánh cửa để người Trung Quốc chuyển tài sản ra nước ngoài dường như đang đóng lại. Bắc Kinh ngày càng nghiêm khắc trong việc trừng phạt những dòng tiền đổ ra nước ngoài bất hợp pháp. Cơ quan quản lý ngoại hối nhà nước đã phát hiện những trường hợp sử dụng "ngân hàng ngầm" để chuyển tiền ra nước ngoài mua bất động sản. Bắc Kinh cho mỗi cá nhân hạn ngạch ngoại hối là 50.000 USD một năm.
Nhiều nước như Australia và Mỹ cũng ngày càng lạnh nhạt với tiền của người Trung Quốc trong thị trường nhà ở. Australia đã thắt chặt quy định đầu tư nước ngoài để phản ứng trước với dòng vốn đầu tư cao kỷ lục từ Trung Quốc trong những năm gần đây. Kể từ tháng 8/2016, chính phủ đã cấm 4 ngân hàng lớn cho người mua bất động sản không có thu nhập trong nước vay.
Đầu năm nay, New Zealand cấm người nước ngoài mua bất động sản sau khi nhu cầu tăng mạnh, chủ yếu là từ người Trung Quốc, đã đẩy giá bất động sản vượt ra khỏi tầm với của nhiều người dân địa phương. Canada còn chấm dứt chương trình trao quyền cư trú lâu dài cho những nhà đầu tư nước ngoài lớn.
Mô hình dự án khu đô thị Forest City ở Malaysia. Ảnh: Reuters.
Hồi cuối tháng 8, nhiều nhà đầu tư trung lưu Trung Quốc đã mua hoặc đặt cọc cho dự án khu đô thị Forest City ở Johor lo lắng khi Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad nói rằng chính phủ sẽ không cho phép người nước ngoài mua nhà ở đây.
Văn phòng Thủ tướng sau đó làm rõ rằng ý ông là việc mua bất động sản không giúp người nước ngoài được tự động cấp visa dài hạn. Tuy nhiên, phát biểu của Mahathir vẫn làm các nhà đầu tư Trung Quốc như Laura Zhang lo lắng. "Chúng tôi cảm không được chào đón ở đây và ngày càng có nhiều sự không chắc chắn và rủi ro đối với thị thực và đầu tư dài hạn", bà nói.
Tại Mỹ, nhu cầu của người Trung Quốc về thị thực đầu tư EB-5 - cho phép người nước ngoài đầu tư và định cư tại Mỹ - đang giảm do những bất ổn về chương trình này nói riêng và luật nhập cư nói chung dưới thời Tổng thống Trump. Việc phê duyệt thị thực hiện có thể mất đến 10 năm, khiến nhiều người nản lòng.
"Chúng tôi thấy căng thẳng kinh tế giữa Mỹ và Trung Quốc đang ảnh hưởng đến quá trình xin EB-5", Liu Zhenbiao, người đứng đầu Tập đoàn Jixi, nói.
Bất chấp những khó khăn và rủi ro ngày càng tăng, vẫn có nhiều người trung lưu Trung Quốc muốn thực hiện tham vọng sở hữu tài sản ở nước ngoài. Công ty môi giới Kong Shaoshi cho biết Nam Á đang là sự lựa chọn ngày càng phổ biến.
"Bất động sản ở các thành phố Nam Á có lợi nhuận cao và có giá cả phù hợp hơn với những người trung lưu. Chúng tôi nhận được hàng chục cuộc gọi mỗi ngày từ các nhà đầu tư cá nhân", công ty cho biết.
Zhang, người bị mất tiền vì Ausin China, vẫn muốn mua bất động sản ở nước ngoài. "Tôi thực sự lo lắng về tình hình kinh tế xấu đi tại Trung Quốc, đó là lý do khiến tôi tiếp tục tìm một phương án khác", ông nói.