'9.200 tỷ đồng miễn học phí con giáo viên không làm trường học hạnh phúc'

Phân tích câu chuyện miễn học phí cho con em giáo viên dưới góc độ kinh doanh thì tôi thấy đề xuất này có vấn đề khi xét đến yếu tố chi phí và lợi ích.

Chi phí: Con số 9.200 tỷ đồng một năm nếu xét trên tổng chi phí cho giáo dục thì có thể không lớn nhưng nếu xét riêng lẻ cho một số dự án cụ thể nào đó của ngành giáo dục thì là con số khổng lồ.

Cụ thể chi phí cho biên soạn một bộ sách giáo khoa cần 300 tỷ và 400 tỷ cho khâu tập huấn, tức chi phí này gấp hơn 13 lần; hay chi phí để xây dựng một trường học mới khoảng 80 tỷ thì chi phí này có thể xây dựng được 115 trường học mới.

Cần lưu ý hai ví dụ kể trên là để biên soạn một bộ sách và xây mới một trường học thì nó sẽ được sử dụng trong rất nhiều năm còn chi phí 9.200 tỷ lại là chi phí sẽ phát sinh hàng năm.

Lợi ích: Xét trên lợi ích hữu hình thì mỗi năm của một giáo viên sẽ giảm chi phí chi tiêu hàng năm là khoảng vài triệu đồng. Đây thực ra là con số tạm tính vì với mỗi trường hợp cụ thể riêng lẻ có thể rất khác nhau ví dụ có một hoặc hai con thậm chí có những người con cái đã trưởng thành không đi học sẽ không được hưởng khoản tăng lên này.

Như vậy nếu chỉ thuần túy nhìn vào số tiền tăng thêm hàng năm thì một giáo viên có thể nghĩ là được nhiều nhưng khi suy xét cụ thể thì có khi con số này thực ra lại khá nhỏ và thậm chí là không có gì.

Xét trên lợi ích vô hình thì với người làm việc trong ngành giáo dục có thể họ sẽ cảm nhận mình được ưu ái hơn. Nên những người đang làm giáo dục có thể sẽ gắn bó với nghề hơn, những người có dự định làm nghề giáo cũng thấy mình có động lực hơn.

Nhưng nếu nhìn vào thực tế của các trường đại học, cao đẳng sư phạm thì ngành nghề này dù được miễn học phí nhưng cũng vẫn khó tuyển sinh. Vậy nên những lợi ích vô hình này liệu có đủ là sự kích thích cho giáo viên?

Trong kinh doanh một doanh nghiệp có thể bỏ ra một khoản tiền rất lớn cho những thứ mà nếu chỉ nhìn vào thì nhiều người sẽ nghĩ nó là rất phi lý. Nhưng thực chất mọi thứ đều có sự tính toán chi ly của người ra quyết định.

Ví dụ khi mới vào Việt Nam một hãng nước giải khát đã bỏ ra đến 80% chi phí thường xuyên cho việc quảng cáo và khuyến mãi. Nếu xét trên giá trị một chai nước giải khát thời điểm đó là 3.000 đồng thì số tiền chi cho quảng cáo và khuyến mãi là 2.400 đồng giá trị thật của chai nước chỉ còn 600 đồng.

Nhưng thực tế lợi ích mà hãng này mang lại lớn hơn rất nhiều những chi phí bỏ ra bởi gần như hãng nước ngọt này đã chiếm chọn một bàn ăn nhà hàng, quán nước. Hay như việc các thương hiệu lớn khi vào bất kỳ một quốc gia nào đều chọn thuê một mặt bằng VIP ở nơi đắc địa nhất nhưng doanh số của cửa hàng đó hầu như không thể bù đắp được cho chi phí thuê mặt bằng.

Trong việc giữ nhân viên gắn bó với doanh nghiệp, trước đây người ta thường nghĩ rằng tăng lương sẽ luôn là giải pháp hiệu quả nhất. Nhưng ngày nay điều này có thể không còn đúng bởi khi bạn có thể trả lương cao hơn thì khi thị trường lao động khát người thì chắc chắn sẽ có những doanh nghiệp khác trả lương cao hơn để hút lao động có kinh nghiệm.

Từ đó có thể sẽ kéo theo sự gia tăng chi phí mất kiểm soát cho doanh nghiệp. Do đó nhiều doanh nghiệp ngày nay lựa chọn những cách khác chứ không còn lựa chọn những giải pháp nhắm đến thu nhập của người lao động.

Có những doanh nghiệp mà tôi biết đang bỏ ra một chi phí lớn cho việc xây dựng bộ quy trình phát triển văn hóa trong doanh nghiệp. Cái này nghe có vẻ khó hiểu nhưng đơn giản nó là những giải pháp giúp nhân viên ít căng thẳng hơn, hòa đồng hơn, thân thiện hơn và đặc biệt là gắn kết hơn.

Khi đặt ra vấn đề này có những quản lý sẽ thắc mắc như lương còn đang chưa đủ sống thì sao mong họ gắn bó với doanh nghiệp được. Nhưng nếu xét trên yếu tố tâm lý, khi bạn chuyển sang một doanh nghiệp khác có thu nhập tốt hơn nhưng áp lực nhiều hơn, mọi người trong công ty so bì nhau từng chút nhỏ một liệu bạn có nghĩ lựa chọn đó là hợp lý?

Thời gian gần đây tôi có nghe ý kiến các chuyên gia về việc xây dựng "Trường học hạnh phúc" đó là giúp học sinh cảm thấy hạnh phúc khi được đến trường như câu khẩu hiệu "mỗi ngày đến trường là một ngày vui".

Tôi nghĩ "Trường học hạnh phúc" thì trong đó chắc hẳn cũng phải có giáo viên chứ không chỉ là những học sinh.

Bao