Các chuyên gia của Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) và Tổ chức Bảo vệ Môi trường Pure Earth, vừa công bố báo cáo tháng 8 cho thấy số trẻ em này có lượng chì trong máu bằng hoặc trên 5 mg/dL. Gần một nửa số trẻ này sống ở Nam Á. Theo Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật (CDC) Mỹ, lượng chì trong cơ thể dưới 5 mg/dL là ngưỡng an toàn. Theo các bác sĩ Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, Hà Nội, thì nồng độ chì trong cơ thể lý tưởng là 0 mg/dL.
Bà Henrietta Fore, Giám đốc điều hành UNICEF, nói: "Với một vài triệu chứng ban đầu, chì âm thầm tàn phá sức khỏe và sự phát triển của trẻ em, hậu quả có thể dẫn tới tử vong".
Chì là một chất độc thần kinh mạnh, gây tác hại không thể khắc phục đối với não của trẻ em. Chì đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ sơ sinh và trẻ dưới năm tuổi, do làm tổn thương não trước khi trẻ có cơ hội phát triển đầy đủ, dẫn đến bị suy giảm hệ thần kinh, nhận thức và thể chất suốt đời.
Phơi nhiễm chì ở trẻ nhỏ liên quan đến sức khỏe tâm thần, các vấn đề hành vi, gia tăng tội phạm và bạo lực. Trẻ lớn hơn thì gánh chịu các hậu quả nghiêm trọng như tăng nguy cơ tổn thương thận và các bệnh tim mạch trong cuộc sống tương lai.
Ước tính, tình trạng phơi nhiễm chì ở trẻ em làm thiệt hại gần 1.000 tỷ USD của các nước thu nhập thấp và trung bình, do những tiềm năng kinh tế bị mất đi trong suốt cuộc đời trẻ.
Tái chế chì thủ công từ ắc quy hỏng tại thôn Đông Mai, Hưng Yên, năm 2015. Ảnh Nam Phương.
Báo cáo chỉ ra nguyên nhân chính khiến trẻ em nhiễm độc chì, là do việc tái chế pin axit chì không chính thức và không đạt tiêu chuẩn. Tình trạng này diễn ra ở các nước thu nhập thấp và trung bình. Số lượng phương tiện giao thông ở đây tăng gấp ba kể từ năm 2000 nhưng lại thiếu quy định và cơ cơ sở hạ tầng tái chế ắc quy xe, dẫn đến 50% ắc quy axit chì được tái chế không an toàn.
Khi tái chế, công nhân phá vỡ các vỏ pin/ắc-quy, đổ axit, bụi chì ra đất. Họ đốt cháy chì trong các lò nung ngoài trời, thải ra khói độc hại cho cộng đồng xung quanh. Thông thường, các công nhân và cộng đồng bị phơi nhiễm không biết rằng chì là chất độc thần kinh mạnh.
Ngoài ra, có nhiều nguồn tiếp xúc khác khiến trẻ nhiễm chì như: sử dụng ống dẫn nước có chì, chì từ ngành công nghiệp khai thác và tái chế pin, sơn và bột màu có chì hay loại xăng pha chì; hàn chì trong thực phẩm đóng hộp; chì có trong gia vị, mỹ phẩm, thuốc bổ, đồ chơi và các sản phẩm tiêu dùng khác. Thậm chí, cha mẹ làm việc liên quan đến kim loại này thường mang bụi chì theo về nhà trên quần áo, tóc, tay và giày. Do đó vô tình con cái họ bị nhiễm độc tố.
Ông Richard Fuller, Chủ tịch Pure Earth cho biết, chì có thể được tái chế một cách an toàn mà không cần phơi nhiễm cho công nhân, con cái của họ và những người dân xung quanh. Các địa điểm bị ô nhiễm chì có thể khắc phục và phục hồi.
Năm khu vực có ô nhiễm chì và ô nhiễm chất thải kim loại nặng độc hại khác gây ảnh hưởng đến trẻ em, theo báo cáo, có Kathgora thuộc Bangladesh; Tbilisi thuộc Georgia; Agbogbloshie thuộc Ghana; Pesarean thuộc Indonesia; và bang Morelo thuộc Mexico.
UNICEF và Pure Earth khuyến nghị chính phủ các nước bị ảnh hưởng giải quyết vấn đề bằng cách thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp. Trong đó, tăng cường hệ thống giám sát và báo cáo để kiểm tra mức độ chì trong máu của người dân. Ngăn ngừa, kiểm soát trẻ em tiếp xúc với các địa điểm có nguy cơ cao và các sản phẩm chứa chì. Thay đổi nhận thức và hành vi của cộng đồng. Thay đổi luật pháp và chính sách bảo vệ môi trường, sức khỏe và an toàn để sản xuất, đặc biệt với tái chế pin axit chì và chất thải điện tử...
Tại Việt Nam, năm 2015 xác định 207 trong số 317 trẻ em ở làng tái chế ắc quy Đông Mai, Hưng Yên, bị nhiễm độc chì.
Thư Anh