Đầu tháng 3, nước trên sông Tiền (khu vực xã Giao Long, huyện Châu Thành) độ mặn đã ở mức từ 2 đến 3 phần nghìn. Ông Hồ Thanh Hải có hơn 1.000 m2 đất trồng dừa và bưởi cho biết mỗi năm mùa hạn mặn đến người dân địa phương đều gặp khó khăn về nguồn nước sinh hoạt lẫn sản xuất.
"Cây dừa chịu mặn giỏi nhưng nếu mùa hạn kéo dài thiếu nước trái cũng sẽ teo tóp giảm năng suất, người dân rất mong cống ngăn mặn sớm hoàn thành", ông Hải nói.
Cách nhà ông Hải khoảng một km, sau 8 năm khu vực quy hoạch dự án cống ngăn mặn An Hóa đoạn ngã ba giao với sông Tiền hiện chưa triển khai, bờ sông hiện bị sạt lở nghiêm trọng. Chính quyền địa phương đang thi công bờ kè bảo vệ đồng thời cắm biển cảnh báo người, phương tiện không qua lại.
Khu vực dự kiến thi công cống An Hóa (xã Giao Long) đang bị sạt lở đe dọa. Ảnh: Thường Sơn
Xã Giao Long có hơn 700 ha đất nông nghiệp trồng dừa, bưởi. Mỗi năm vào mùa mặn, 80% diện tích cây trồng và 70% hộ dân, tương đương 2.000 hộ cặp sông Tiền bị thiếu nước. Hiện độ mặn 3 phần nghìn trên sông lớn chưa gây thiệt hại nhưng nếu kéo dài sẽ khiến cây trồng giảm năng suất khoảng 30%.
8 cống ngăn mặn vốn tài trợ từ Nhật Bản triển khai từ năm 2017, gồm: An Hóa, Thủ Cửu, Bến Tre, Tân Phú, Bến Rớ, Cái Quao, Vàm Nước Trong, Vàm Thơm trên địa bàn các huyện Châu Thành, Bình Đại, Giồng Trôm, Mỏ Cày Bắc, Mỏ Cày Nam và TP Bến Tre. Dự án khi hoàn thành sẽ phục vụ tưới, tiêu nước, kiểm soát mặn và triều cường với tổng diện tích hơn 300.000 ha, cung cấp nước ngọt phục vụ sản xuất cho khoảng 210.000 hộ dân.
Tuy nhiên, hiện chỉ có cống Tân Phú và Bến Rớ (huyện Châu Thành) ở thượng nguồn sông Ba Lai tổng vốn gần 300 tỷ đồng đã hoàn thành đưa vào sử dụng 2 năm trước. Sáu cống còn lại vẫn án binh bất động.
Cống ngăn mặn Tân Phú đã đưa vào sử dụng hai năm nay. Ảnh: Thường Sơn
Ông Đoàn Văn Đảnh, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Bến Tre, cho biết các cống chậm triển khai do tỷ giá hối đoái giữa đồng yen Nhật và USD bị chênh lệch khiến dự án đội vốn nhiều lần, không đủ kinh phí thi công. "Hiện dự án xin điều chỉnh giảm từ 6 cống còn 4 cống, đang trình Chính phủ xem xét nếu thuận lợi sẽ triển khai thi công cuối năm nay", ông Đảnh nói và cho biết hai dự án cống còn lại gồm Vàm Thơm và Vàm Nước Trong tiếp tục đầu tư ở giai đoạn 2026-2030.
Bến Tre đang vào đợt cao điểm xâm nhập mặn khi mùa gió chướng thổi. Nông dân các vùng trồng cây ăn quả nhất là sầu riêng đang cấp tập trữ nước, đắp đập ngăn triều cường bảo vệ vườn cây. Nhiều địa phương cũng đang gấp rút thi công các cống tiếp giáp sông lớn để ngăn mặn, trữ ngọt phục vụ mùa khô.
Theo dự báo của Đài Khí tượng Thủy văn Bến Tre, đầu tháng 3 xâm nhập mặn trên địa bàn sẽ ở cấp độ rủi thiên tai cấp độ 2. Trên sông Cửa Đại, Hàm Luông và Cổ Chiên độ mặn 4 phần nghìn sẽ xâm nhập sâu cách cửa sông từ 40-60 km. Các địa phương cách cửa sông từ 51 đến 71 km trở xuống cần theo dõi, kiểm tra độ mặn khi vận hành cống và sử dụng nước sông trực tiếp.
Thường Sơn